Ενας μάγκας στον Βοτανικό

Τους τελευταίους μήνες τα μάτια των Αθηναίων είναι διαρκώς στραμμένα προς το ίδιο πάντοτε μέρος του Λεκανοπεδίου, σε μια περιοχή που απασχόλησε και παλαιό¬τερα τους ενεργούς πολίτες που κατοικούν το Κλεινόν Άστυ. Το μέρος αυτό δεν είναι άλλο από τον λε¬γόμενο Ελαιώνα και συγκεκριμένα η συνοικία του Βοτανικού. Μια γειτονιά πασίγνωστη σε όλη τη μεταπολεμική Ελλάδα, κυρίως λόγω τριών λαϊκών ωδών, αφιερωμένων αντιστοίχως σε εξέχοντες κατοίκους της: τους δύο «μάγκες» και τον «κυρ-Αλέκο, με το πράσινο γελέκο».

Εκτός αυτών εκεί κατοικούν και πολλοί συμπατριώτες μας σε συνθήκες τουλάχιστον συζητήσιμες. Μία ανισόρροπη μεταπολεμική ανάπτυξη - αποτέλεσμα ολέθριων επιλογών της συντηρητικής παράταξης - καταδίκασε τον Βοτανικό (όπως μέχρι πριν από λίγα χρόνια και τις δυτικές συνοικίες) στην υπο-βάθμιση, στον μαρασμό και στον κοινωνικό αποκλεισμό. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση αποτυπώθηκε, όπως ήταν «φυσικό», και στο δομημένο περιβάλλον της γειτονιάς, και δεν χρειάζεται να ανα¬φερθούμε περισσότερο γιατί τα πράγματα είναι σε όλους γνωστά. Υπάρχει κάποιος σήμερα, έχων σώας τας φρένας, που να αμφισβητεί την αναγκαιότητα αρχιτεκτονικής παρέμβασης για την ανάπλαση της περιοχής;

Ελπίζω πως όχι.

Πώς μπορεί, λοιπόν, να αναβαθμιστεί μια συνοικία και κυρίως πού θα βρεθούν τα απαραίτητα κονδύλια; Για να μην τα πολυλογούμε, ένα καλό παράδειγμα είναι η εμπειρία του Μπιλμπάο: συνεργασία, υπό κρατικό έλεγχο, δημοσίων και ιδιωτικών κεφαλαίων για την αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων περιοχών. Στη δική μας περίπτωση η λύση είναι μια αντίστοιχη ανοικτή συνεργασία, στο πλαίσιο μιας ξεκάθαρης στρατηγικής που θα μετατρέψει μια «περιφερειακή» συνοικία - ευρισκόμενη ωστόσο στην καρδιά της μελλοντικής πολυκεντρικής Αθήνας - σε μορφολογικά ολοκληρωμένο τμήμα της πόλης, με σαφή και ιδιαίτερη φυσιογνωμία και κυρίως συνοικία ισότιμη με όλες τις άλλες που απαρτίζουν τον αστικό οργανισμό.

Η λεγομένη «διπλή ανάπλαση» είναι, για να χρησιμοποιήσω μια ιταλική έκφραση, «η τελευταία ακτή», δηλαδή η μόνη ρεαλιστική ευκαιρία που μας απομένει για την αναβάθμιση του Βοτανικού, είτε μας αρέσει είτε όχι. Μονόδρομος, λοιπόν, η προτεινόμενη λύση για τις συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες που βιώνουμε (και όχι αυτές που φαντασιώνει ο καθένας μας - ομαδικώς ή κατά μόνας): Συνεργασία δημοσίων και ιδιωτικών φορέων και κυρίως προσέλκυση και άλλων επενδυτών γιατί, μεταξύ μας, το βλέπω λίγο δύσκολο να αναπλασθεί η περιοχή μέσω της αυτοχρηματοδότησης, του κοινωνικού εράνου και της εθελοντικής εργασίας, ακόμη και αν προσφύγουμε στα λεγόμενα «κομμουνιστικά Σαββατοκύριακα».

Η χωροθέτηση λειτουργιών υψηλού επιπέδου, δηλαδή κάποιων κτιρίων συλλογικών δραστηριοτήτων, πέρα από την αναγκαία αποκατάσταση της υπάρχουσας και την οικοδόμηση νέας κατοικίας, είναι απαραίτητη για την υλοποίηση μιας τέτοιας μεγάλης κλίμακας ανάπλασης, υπό την προϋπόθεση ότι θα πραγματοποιηθούν νέες υποδομές εξυπηρέτησης της υπό ανάπλαση περιοχής.

Φαντασθείτε για λίγο, στο πλαίσιο της απαράδεκτα μονοκεντρικής Αθήνας, ένα κρίσιμο αστικό σύμπλεγμα, αποτελούμενο από: τον αυθεντικό ναό της πόλης, δηλαδή το γήπεδο του Παναθηναϊκού• το πολυλειτουργικό κτίριο του Δήμου ή / και κάποιο κτίριο συλλογικών λειτουργιών (λ.χ. ένα μουσείο - τέχνης, αρχιτεκτονικής, βιομηχανικού σχεδιασμού κ.λπ.) μαζί με τις αναμενόμενες παρελκόμενες πολιτιστικές δραστηριότητες: στοές τέχνης (γκαλερί), κατοικίες-εργαστήρια καλλιτεχνών, γραφεία αρχιτεκτόνων και βιομηχανικών σχεδιαστών κ.ο.κ. Το νέο δημαρχείο, το εμπορικό κέντρο, τα απαραίτητα κτίρια αστικού εξοπλισμού, μαζί με τις νέες, σύγχρονες κατοικίες, πρωτίστως για τους ήδη κατοικούντες στη γειτονιά. Όλα αυτά, πλαισιωμένα από μια άρτια εξοπλισμένη περιοχή πρασίνου, με παιδικές χαρές, αναψυκτήρια, χώρους αθλοπαιδιών και γενικά με ό,τι είναι απαραίτητο για μια ευχάριστη υπαίθρια ζωή στην πόλη.

Φαντασθείτε για λίγο τον αναπλασμένο Βοτανικό ως αυθεντική «πόλη μέσα στην πόλη» όπου οι μόνιμοι κάτοικοι θα αναβαθμίσουν το βιοτικό τους επίπεδο και όσοι θα αποφασίζουν να τον επισκεφθούν θα βρίσκουν αληθινή πνευματική και σωματική ψυχαγωγία. Μια γειτονιά-μοντέλο, όπου και οι δύο «μάγκες» (και ο κυρ-Αλέκος από κοντά) θα μπορούν να πηγαίνουν ασφαλώς «στα μπουζούκια, στις ταβέρνες», αλλά και σε κάνα μουσείο ή και σε καμιά γκαλερί και προφανώς στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, το οποίο - όντας λαϊκή επιταγή - αργά ή γρήγορα θα γίνει («έτσι πρέπει να γίνει, έτσι θα γίνει»).

Κ. Γ. Πατέστος

(με την ευγενική παραχώρηση του συγγραφέα)

φωτογραφία: Μακέτα όπου απεικονίζονται τα έργα που έχουν χωροθετηθεί να γίνουν στην περιοχή του Βοτανικού στο πλαίσιο της «διπλής ανάπλασης» (Ελαιώνας- λεωφόρος Αλεξάνδρας στο ύψος του γηπέδου «Απ.Νικολαΐδης»)