Μελέτες μορφολογικών κανόνων δόμησης και αρχιτεκτονική κληρονομιά

Με αφορμή την εκπόνηση μελετών για τη «θέσπιση υποχρεωτικών ή συνιστώμενων ή προτεινόμενων μορφολογικών κανόνων», η επιστημονική αυτή συνάντηση οργανώνεται σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ, με τη συμμετοχή όλων των μελετητών και τοποθετείται χρονικά στην κρίσιμη συγκυρία της έναρξης της Β' φάσης των εκπονούμενων μελετών, που αφορά στη διατύπωση μορφολογικών κανόνων.

Είναι δεδομένο ότι η αρχιτεκτονική είναι δημόσιο αγαθό και η καταγραφή των μορφολογικών, ρυθμολογικών και τυπολογικών χαρακτηριστικών, όπως αυτά αναπτύσσονται και εξελίσσονται με την πάροδο του ιστορικού χρόνου, στους οικισμούς και στα κτίρια ανά την επικράτεια, αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας.

Αυτό όμως που εμείς προσδοκούμε (οργανωτική επιτροπή ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ) είναι, μέσα από τις πληροφορίες που θα προκύψουν απο τις παρουσιάσεις των μελετών και στη συνέχεια με τις τοποθετήσεις και τις συζητήσεις που θα γίνουν, να συνδεθεί το αντικείμενο των συγκεκριμένων μελετών με τους ορισμούς και τις αρχές διατήρησης της αυθεντικής κατάστασης και της αειφόρου αξιοποίησης του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Κάτι που αφορά όχι αποκλειστικά τα κτήρια, αλλά όλη την κλίμακα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, από την κλίμακα του κτηρίου μέχρι την κλίμακα του συνόλου, της πόλης και του τοπίου.

Όλα αυτά που έχουν κωδικοποιηθεί στους επιστημονικούς Χάρτες και στις συμβάσεις για την Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική, Αρχαιολογική και Τοπιακή κληρονομιά, συμπυκνώνοντας τη μέχρι σήμερα σχετική εμπειρία του ευρωπαϊκού πολιτισμικού χώρου σύμφωνα με την οποία, η Σύγχρονη Αρχιτεκτονική δημιουργία αποτελεί την Αρχιτεκτονική Κληρονομιά του Μέλλοντος.

Πρακτική εφαρμογή των συμπερασμάτων αυτής της συνάντησης, θα είναι να γίνει πλήρως κατανοητό ότι ο συσχετισμός της αρχιτεκτονικής δημιουργίας με τον τόπο που εντάσσεται, δεν οφείλει να είναι μια υποταγή στη μορφολογική ταυτότητα του υπάρχοντος περιβάλλοντος, αλλά η δυνατότητα ένταξης της σύγχρονης δημιουργίας στο χώρο, με σκοπό να αφήσει το αποτύπωμά της δημιουργώντας μια ιστορική συνέχεια.

Κατ' επέκταση μέσω των συμπερασμάτων που θα προκύψουν, δίνεται η ευκαιρία στην πολιτεία να εξετάσει το υπάρχον πλαίσιο, να επανακαθορίσει και να διασφαλίσει τον τρόπο παραγωγής του δομημένου περιβάλλοντος, δίνοντας την ευκαιρία στους μελετητές της ελευθερίας στην έκφραση και στη δημιουργία.

Από τη μεριά μας οι αρχιτέκτονες οφείλουμε να προασπίσουμε αυτό το δικαίωμα και μέσω του έργου μας να πείσουμε την κοινωνία.

Η διασφάλιση δε της αξιοποίησης των συμπερασμάτων αυτής της Επιστημονικής Συνάντησης, έγκειται στην ενεργή συμμετοχή και παρέμβαση όλων των παραγόντων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση των όρων άσκησης της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Γι' αυτό άλλωστε στην επιστημονική συνάντηση έχουν προσκληθεί να συμμετέχουν η ηγεσία και η επιβλέπουσα Δ/νση του Υπουργείου (ΠΕΚΑ), όλοι οι μελετητές, οι πρόεδροι των αρχιτεκτονικών σχολών και τμημάτων της χώρας, συνάδελφοι από την Ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς και ελεύθεροι επαγγελματίες μελετητές.

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
(παρουσιάσεων, παρεμβάσεων, συζήτησης)
1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
- Σύντομη αναφορά στα κύρια χαρακτηριστικά καί τη φυσιογνωμία της περιοχής μελέτης και στην μεθοδολογία καταγραφής.
- Όρια οικισμών (εξωτερικά σε σχέση με το φυσικό τοπίο, εσωτερικά σε σχέση με διάρθρωσή τους)
- Κριτήρια επιλογής του αντιπροσωπευτικού δείγματος σε σχέση με το σύνολο των οικισμών της περιοχής μελέτης

2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ -ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ
- Αξιολόγηση και ιεράρχηση των τυπικών και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που εντοπίστηκαν.
- Διαφορετική προσέγγιση των παραδοσιακών οικισμών ή των προς χαρακτηρισμό οικισμών, υπόλοιποι οικισμοί και πέριξ τοπίο.
- Σκέψεις για τον τρόπο διασύνδεσης των επιμέρους χαρακτηριστικών, τυπικών και ιδιόμορφων, ώστε να εκφράζουν με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό την κοινή φυσιογνωμία του οικισμού που συναποτελούν.
- Ενδεικνυόμενος ορισμός, τρόπος και βαθμός προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και των λοιπών μορφολογικών στοιχείων της περιοχής μελέτης.

3. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ/ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Με βάση την ανάλυση και την αξιολόγηση που προηγήθηκε:
- Σχολιασμός υπάρχουσας νομοθεσίας «μορφολογικής» προστασίας και εντοπισμός σημείων για τροποποίηση. Αναφορά σε τυχόν ανάλογες διεθνείς εμπειρίες.
- Σκέψεις για εξειδίκευση της μεθοδολογίας εκπόνησης των μελετών (κριτήρια ομαδοποίησης, κριτήρια κατηγοριοποίησης προστασίας, διαδικασία διαβούλευσης, συσχέτιση με άλλα επίπεδα σχεδιασμού κλπ).

4. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
Με βάση την ανάλυση και την αξιολόγηση που προηγήθηκε:
- Σκέψεις για τα όρια της νέας αρχιτεκτονικής δημιουργίας ώστε να εκφράζει τόσο την σημερινή εποχή όσο και την συγκεκριμένη φυσιογνωμία του οικισμού όπου εντάσσεται.
- Σκέψεις για την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών (ένταξη βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και ενεργειακής πολιτικής) σε μικρούς οικισμούς και την ευρύτερη περιοχή τους.

Πρόγραμμα

Παρασκευή 24/01
Προεδρείο: Κίζης Ιωάννης, Κολλίγρης Χρήστος, Φραντζή Μαρία
14.00 - 14.30 Έναρξη Εργασιών. Εισαγωγή ΟΕ και ΥΠΕΚΑ

Α' ΜΕΡΟΣ : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ : ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ Α' ΦΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ Β' ΦΑΣΗΣ
14.30 - 19.30 Παρουσιάσεις Μελετητών, Σχόλια Επιβλεπόντων (10 περιφερειακές ενότητες)
Δωδεκανήσων / Ζακύνθου - Λευκάδας - Ιθάκης / Μαγνησίας/ Σποράδων/ Αργολίδος/ Μεσσηνίας/ Ηλείας/ Αρκαδίας/ Πέλλας/ Πιερίας/ Καβάλας -Θάσου (20'τοποθέτηση ανά μελετητή - 10' σχόλια αντίστοιχων επιβλεπόντων και ερωτήσεις ανά περιφερειακή ενότητα)
19.30 - 20.30 Ερωτήσεις ανά περιφερειακή ενότητα. Συζήτηση
21.30 Δείπνο

Σάββατο 25/01
Α' ΜΕΡΟΣ : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ : ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ Α' ΦΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ Β' ΦΑΣΗΣ
Προεδρείο: Μπίρης Αναστάσιος, Ιωακειμοπούλου Αγγελική, Μαριάτος Ανδρέας, Κοργιαλάς Ιωάννης

09.00 -11.30 Παρουσιάσεις Μελετητών, Σχόλια Επιβλεπόντων (5 περιφερειακές ενότητες)
Καρδίτσας / Τρικάλων / Ξάνθης / Ημαθίας / Κεφαλληνίας (20'τοποθέτηση ανά μελετητή - 10' σχόλια αντίστοιχων επιβλεπόντων και ερωτήσεις ανά περιφερειακή ενότητα)

11.30 - 13.30 Χαιρετισμοί
12.30 - 13.30 Τοποθετήσεις
- Διευθύνουσα Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ
Δρ Μουρμούρη Αθηνά, Γενική Διευθύντρια Πολεοδομίας ΥΠΕΚΑ
- Σύμβουλος Παρακολούθησης
- Οργανωτική Επιτροπή
13.30 - 15.00 Διάλειμμα - καφές - ελαφρύ γεύμα

Β' ΜΕΡΟΣ : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ Α' ΦΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ Β' ΦΑΣΗΣ
Προεδρείο: Παλυβού Καλλιρρόη, Σπηλιοπούλου Γεωργία, Ζερβός Ιωάννης

15.00 - 17.30 Τοποθετήσεις Επιστημονικής Ομάδας επί των Παρουσιάσεων
Αδαμάκης Κωνσταντίνος, Γκανιάτσας Βασίλης, π. Δέδες Φιλόθεος, Δεκαβάλλας Κωνσταντίνος, Δημητσάντου - Κρεμέζη Αικατερίνη, Ζήβας Διονύσης, Καλογήρου Νικόλαος, Κίζης Ιωάννης, Κουδούνη Αμαλία, Κωνσταντινίδου Έλενα, Μαϊστρου Ελένη, Μαμαλούκος Σταύρος, Μουρμούρη Αθηνά, Μπίρης Αναστάσιος, Παλυβού Καλλιρρόη, Πρέπης Αλκιβιάδης, Φίλιππα - Αποστόλου Μάρω

17.30 - 18.00 Διάλειμμα - καφές
18.00 - 21.00 Γενική Συζήτηση: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ Α'ΦΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ Β'ΦΑΣΗΣ
22.00 Δείπνο

Κυριακή 26/01
10.00 - 13.00 ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ / ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ Β' ΦΑΣΗΣ
Τοποθετήσεις Επιστημονικής Ομάδας
Στρογγυλό Τραπέζι - Συμπεράσματα - Σύνταξη Πορισμάτων
Προεδρείο: Μουρμούρη Αθηνά, Γκανιάτσας Βασίλης, Δεσποτίδη Μυρτώ
13.00 - 16.00 Ξενάγηση - Γεύμα
16.00 Λήξη

Οργανωτική επιτροπή
Δεσποτίδη Μυρτώ - πρόεδρος ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ
Φραντζή Μαρία - μέλος ΔΣ ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ, συντονίστρια
Γκανιάτσας Βασίλης, Δημητριάδης Νίκος, Ζερβός Γιάννης, Ιωακειμοπούλου Αγγελική, Κροκίδης Δημήτρης, Μαριάτος Ανδρέας, Παναγιωτίδου Αλεξάνδρα, Ρέρρας Νίκος

Επιστημονική ομάδα
Αδαμάκης Κων/νος Αρχιτέκτων, Επ. Καθηγητής Τμ. Αρχιτεκτόνων Παν. Θεσσαλίας
Αυγερινού - Κολώνια Σοφία Καθηγήτρια Πολεοδομίας - Χωροταξίας ΕΜΠ
Γκανιάτσας Βασίλης Καθηγητής Αρχιτ. Συνθέσεων & Θεωρίας Αρχιτ. Σχεδιασμού ΕΜΠ
π. Δέδες Φιλόθεος Διευθυντής Υπηρεσίας Δόμησης της Εκκλησίας της Ελλάδος
Δεκαβάλλας Κωνσταντίνος Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ
Δημητσάντου - Κρεμέζη Αικατερίνη Αρχιτέκτων, Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΜΠ
Ζήβας Διονύσης Αρχιτέκτων, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ
Καλογήρου Νικόλαος Αρχιτέκτων, Καθηγητής, Πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ
Κίζης Ιωάννης Aρχιτέκτων, Καθηγητής ΕΜΠ
Κουδούνη Αμαλία Αρχιτέκτων Πολεοδόμος, πρώην Διευθύντρια ΔΠΣ ΥΠΕΚΑ
Κωνσταντινίδου Έλενα αρχιτέκτων, Επ. Καθηγήτρια ΕΜΠ
Μαϊστρου Ελένη Αρχιτέκτων, Καθηγήτρια ΕΜΠ, Κοσμήτωρ Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
Μαμαλούκος Σταύρος Αρχιτέκτων αναστηλωτής, Επ. καθηγητής Τμ. Αρχιτ. Π. Πατρών
Μουρμούρη Αθηνά Δρ Αρχιτέκτων Μηχ., Γενική Διευθύντρια Πολεοδομίας ΥΠΕΚΑ
Μπίρης Αναστάσιος Αρχιτέκτων, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ
Παλυβού Καλλιρρόη Αρχιτέκτων, Καθηγήτρια ΑΠΘ
Πρέπης Αλκιβιάδης Αρχιτέκτων, Αναπληρωτής Καθηγητής ΔΠΘ
Φίλιππα - Αποστόλου Μάρω Αρχιτέκτων, τ. Καθηγήτρια ΕΜΠ

Γραμματειακή υποστήριξη: Αγγελική Δημητροπούλου
Δημιουργικό: Νίκος Ρέρρας, Πανδώρα Τακτικού, Μαρία Φραντζή

Τόπος : Ναύπακτο, με τη στήριξη του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ναυπακτίας
Διάρκεια : 24 - 25 - 26 Ιανουαρίου 2014

Οργάνωση ΣΑΔΑΣ - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων