Ο Ι. Μ. Πέι επιστρέφει στην Κίνα και στις ρίζες του

Αυτή τη φορά, ο κ. Πέι πιστεύει ότι τα κατάφερε. Επιστρέφοντας στα πατρογονικά του εδάφη, 160 χλμ. βορειοδυτικά της Σαγκάης, ο κ. Πέι σχεδίασε κτίριο, κόστους 40 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο ελπίζει να δείξει τον δρόμο προς ένα νέο αρχιτεκτονικό ρυθμό στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία του κόσμου. Το κτίσμα διατηρεί το κινεζικό πνεύμα, υιοθετώντας παράλληλα αρχές της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. «Δεν έχω κάνει τίποτε τέτοιο στο παρελθόν. Χρησιμοποίησα το γκρίζο και το λευκό, που είναι τα χρώματα του Σουζού. Τα σχήματα είναι, όμως, μοντέρνα», λέει ο κ. Πέι.

Αφού συνταξιοδοτήθηκε από το αρχιτεκτονικό του γραφείο στη Νέα Υόρκη, ο 89χρονος αρχιτέκτονας ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, τοποθετώντας τις φωτεινές, γεωμερικές σφραγίδες του σε κτίρια στο Λονδίνο, το Λουξεμβούργο, την Ιαπωνία και τη Μέση Ανατολή. Το μουσείο του Σουζού είναι ένα πολύ προσωπικό έργο του κ. Πέι. Αν και ο ίδιος γεννήθηκε στα νότια, στην επαρχία Γκουανγκζού, και μεγάλωσε κυρίως στο Χονγκ Κονγκ και τη Σαγκάη, οι πρόγονοί του έζησαν στο Σουζού για πολλούς αιώνες. Ο κ. Πέι πέρασε μάλιστα πολλά ευτυχισμένα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας στην πόλη. «Ο παππούς μου διέθετε εδώ σπίτι με κήπο. Ημουν ένα από τα μεγαλύτερα εγγόνια. Οφειλα να μάθω την οικογενειακή τέχνη και ήρθα εδώ τρία ολόκληρα καλοκαίρια. Τα θυμάμαι πολύ καλά», εξηγεί ο Κινέζος αρχιτέκτονας.

Ο πατέρας του κ. Πέι ήταν τραπεζίτης στην προκομμουνιστική Κίνα, ενώ υπήρξε και επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της χώρας, για μικρό χρονικό διάστημα. Ο κ. Πέι εγκατέλειψε την Κίνα για σπουδές αρχιτεκτονικής στο ΜΙΤ και αργότερα στο Χάρβαρντ της Μασαχουσέτης το 1935. Εμεινε μακριά από τη χώρα του για περισσότερα από 40 χρόνια, επιστρέφοντας το 1974, επικεφαλής ομάδας Αμερικανών αρχιτεκτόνων.

Αργότερα, ύστερα από σχετικό αίτημα της κινεζικής κυβέρνησης, ο κ. Πέι επέστρεψε στη χώρα για να σχεδιάσει το πολυτελές ξενοδοχείο στους δασώδεις Λόφους των Ευωδιών του Πεκίνου. Το έργο, όμως, στιγματίσθηκε από καθυστερήσεις και γραφειοκρατικά προσκόμματα, συμπεριλαμβανομένης και έλλειψης υλικών καλής ποιότητας. «Η εμπειρία αυτή μου προκάλεσε μεγάλη απογοήτευση. Είχα πάψει να ελπίζω στην Κίνα και στις δυνατότητές της. Οι νέοι άνθρωποι δεν εργάζονταν. Προτιμούσαν να κοιμούνται στην οικοδομή», θυμάται ο κ. Πέι.

Πριν από τέσσερα χρόνια, όμως, η τοπική κυβέρνηση του Σουζού ζήτησε από τον παγκοσμίως διάσημο πλέον αρχιτέκτονα να σχεδιάσει μεγάλο μουσείο, σε καθαγιασμένη γη της κινεζικής πόλης. «Οι ρίζες μου βρίσκονται εδώ. Ηθελα να επανορθώσω για την απουσία μου και να δημιουργήσω κάτι, το οποίο θα είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική», λέει ο κ. Πέι.

Οι προκλήσεις ήταν βεβαίως πολλές. Το μουσείο θα βρισκόταν στο ιστορικό κέντρο της πόλης, ενώ ορισμένα παραδοσιακά κτίσματα θα έπρεπε να μετακινηθούν ή να κατεδαφισθούν, πράγμα που προκάλεσε διαμαρτυρίες κατοίκων. Αν και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι αντιμετώπισαν με μεγάλο σεβασμό τον κ. Πέι, δεν παρέλειψαν να τον νουθετήσουν. Ενώ το μουσείο θα έπρεπε να είναι σύγχρονο, είπαν οι κρατικοί αξιωματούχοι, θα έπρεπε να τηρεί το αρχιτεκτονικό ύφος του Σουζού. «Τους ρώτησε πώς θα γίνει αυτό και κανείς δεν ήξερε», λέει ο κ. Πέι.

Ο αρχιτέκτονας παρουσίασε σχέδια, τα οποία συνδύαζαν ανατολικές με δυτικές τεχνοτροπίες, αποφεύγοντας πολλά από τα ατοπήματα που καταδίκασαν το ξενοδοχείο στο Πεκίνο. Προσπάθησε να διατηρήσει τους παραδοσιακούς κινεζικούς εσωτερικούς κήπους, ενώ βρήκε τρόπο να συνδυάσει τους ασβεστωμένους τοίχους του Σουζού με σύγχρονη γκρίζα πέτρα. «Αντί να χρησιμοποιήσω την τυπική σκεπή από γκρίζα πέτρα, άφησα τους τοίχους να σκαρφαλώσουν πάνω στη στέγη. Αφού οι τοίχοι είναι ασβεστωμένοι, γιατί όχι και η σκεπή;» αναρωτιέται ο κ. Πέι.

Το αποτέλεσμα είναι ένα μουσείο 15.000 τετραγωνικών μέτρων, το οποίο περιλαμβάνει πολλά από τα χαρακτηριστικά των σχεδίων του κ. Πέι, όπως τα τετράγωνα, οι κύβοι και οι πυραμίδες, καθώς και η διευρυμένη αξιοποίηση γυαλιού και φωτός. Το κτίσμα διαθέτει, πάντως, και πολλά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της παραδοσιακής κινεζικής αρχιτεκτονικής, όπως μεγάλος κήπος με τεχνητή λιμνούλα, μικρή γέφυρα πάνω από τη λίμνη και διακοσμητικός τοίχος που την περιβάλλει.

Τα εγκαίνια του μουσείου συνέπεσαν με τη Γιορτή του Φθινοπώρου, για την οποία οι Κινέζοι επιστρέφουν στα πατρογονικά τους σπίτια για να τιμήσουν τους προγόνους τους. Ο κ. Πέι κάλεσε πάνω από 100 συγγενείς και φίλους του από όλο τον κόσμο. Το βράδυ της Παρασκευής, οι τοπικές Αρχές του Σουζού οργάνωσαν γιορτή προς τιμήν του κ. Πέι, ενώ το Σάββατο ο αρχιτέκτονας γιόρτασε σε ιδιωτική τελετή με τους συγγενείς του. Οταν το μουσείο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό, το πρωινό του Σαββάτου, πραγματικό πλήθος έσπευσε να δει το τολμηρό του σχέδιο.

Το Σουζού υπήρξε σπουδαίο πολιστικό κέντρο κατά τη διάρκεια των δυναστειών Μινγκ και Τσινγκ, ενώ το μουσείο φιλοξενεί δείγματα αντικειμένων από νεφρίτη, πορσελάνες, καλλιγραφήματα και έργα ζωγραφικής εξαιρετικής τέχνης, καθώς και δείγματα ζωγραφικής σύγχρονων καλλιτεχνών της περιοχής. Ο κ. Πέι λέει ότι δεν έχει αναλάβει έργα στις ΗΠΑ αφότου εγκατέλειψε το γραφείο του στη Νέα Υόρκη. «Η Γυάλινη Πυραμίδα του Λούβρου, την οποία σχεδίασα, μου έμαθε ότι για να γνωρίσεις μια χώρα, πρέπει να μείνεις και να εργασθείς εκεί σε έργο μεγάλης σημασίας. Μετά την Πυραμίδα, είπα στον εαυτό μου: Ας γνωρίσουμε τώρα τον κόσμο», λέει ο κ. Πέι.

Με το σχέδιό του για το μουσείο του Σουζού, ο κ. Πέι ελπίζει να ενθαρρύνει ή ακόμη και να γίνει πηγή έμπνευσης για την Κίνα, που βρίσκεται εν μέσω πραγματικής κατασκευαστικής φρενίτιδας. Στόχος του κ. Πέι είναι η Κίνα να συνειδητοποιήσει και να ενστερνιστεί τις δικές της πλούσιες παραδόσεις, ώστε να μην είναι δέσμια του παρελθόντος της, αλλά και να αποφύγει τη στείρα μίμηση της δυτικής αρχιτεκτονικής τεχνοτροπίας.

kathimerini.gr