(247) (Δια)μορφώνοντας τον τόπο – Αρχαιολογικό μουσείο Κω

Φοιτήτριες: Ιωακειμίδου Πωλίνα, Αλεκτορίδου Ειρήνη
Επιβλέπουσες καθηγήτριες: Αλκμήνη Πάκα, Καλλιρρόη Παλυβού
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Παρουσίαση διπλωματικής εργασίας: Φεβρουάριος 2010

Εκεί του αποκαλύπτεται ο τόπος ολόκληρος. Το χώμα, η ιστορία, το φώς του. Το μουσείο που στέκει στην κορυφή, απέναντι από τα μικρασιατικά παράλια, κρατά όλη την κληρονομιά του νησιού - διακριτικά, μέσα στη  γη. Και μαζί με τα γύρω, επιδιώκει να δημιουργήσει ένα σύγχρονο «ιερό» της πόλης, γεμάτο από τα ίχνη που άφησαν τα 2500 χρόνια ζωής της.

Στόχος της μελέτης είναι η μέγιστη αξιοποίηση των τοπικών μορφών, υλικών, και της τοπικής ιστορίας, ώστε να προκύψει ένα συνολικό αποτέλεσμα που να διαπνέεται έντονα από το πνεύμα του τόπου - ο ίδιος ο τόπος της Κω να «(δια)μορφωθεί» και να δημιουργήσει το νέο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.

 

 

Ο τρόπος με τον οποίο ο τόπος έγινε αντιληπτός από την εργασία ήταν κυρίως μέσω τριών στοιχείων: του φυσικού τοπίου στο οποίο τοποθετείται το κτίριο, της δομής της αρχαίας πόλης της Κω, και της έννοιας του σεισμού που υπήρξε καθοριστική για το νησί.

 

1. το τοπίο
Το τοπίο αποτέλεσε καταλυτικό παράγοντα στον σχεδιασμό, καθώς το κτίριο προσαρμόζεται απόλυτα στο ανάγλυφο, και εκμεταλλεύεται όλα τα φυσικά στοιχεία. Χαρακτηριστικότερη είναι η έντονη κλίση του οικοπέδου που οδηγεί στην καταπληκτική θέα στα μικρασιατικά παράλια, προοπτική που τονίζεται και από την παρουσία ενός πυκνού δάσους στα πλαϊνά όρια του οικοπέδου. Σημαντική είναι και η πορεία προς της θέα, καθώς ο επισκέπτης ανεβαίνοντας μια ελαφριά κλίση, προσεγγίζει την κορυφή στην οποία δημιουργείται ένα περίπτερο - παρατηρητήριο, που σηματοδοτεί και την είσοδο στο μουσείο - η μόνη αρχιτεκτονική γραφή στο τοπίο.

 

2. η αρχαία πόλη
Η αρχαία πόλη περικυκλωμένη από τείχη, δίνει την αφορμή για να σκεφτούμε το μουσείο σαν μια προστατευμένη ακρόπολη στην κορυφή ενός λόφου, ενώ το ιπποδάμειο σύστημα με το οποίο αυτή ήταν οργανωμένη, μεταφράστηκε στη δημιουργία ενός κανάβου, στον οποίο υποτάσσεται ο σχεδιασμός του κτιρίου. Ταυτόχρονα, η αρχαία αγορά, σαφώς διαχωρισμένη από την υπόλοιπη πόλη και τοποθετημένη στο κέντρο αυτής, μας οδήγησε στη δημιουργία ενός κεντρικού «δημόσιου» χώρου του μουσείου. Ο χώρος αυτός πήρε μορφή από τον τρόπο δόμησης του Ασκληπιείου της Κω, το οποίο οργανωμένο καθώς είναι σε άνδηρα, προσαρμόζεται στην έντονη φυσική κλίση και εκμεταλλεύεται την θέα. 

 

 

3. ο σεισμός
Ο «σεισμός», σαν φυσική καταστροφή, ήταν παρών σε όλη την ιστορική πορεία του νησιού, και λειτούργησε ως η αφορμή για την αποκάλυψη ή την εξαφάνιση κομματιών της ιστορίας. Το μουσείο ακολουθεί την λογική αυτή, αποτελούμενο κυρίως από όγκους μέσα στο έδαφος ενώ σταδιακά ξεθάβεται, ξεκινώντας από πλήρως θαμμένα τμήματα του κτιρίου, και αποκαλύπτοντας ολοένα και περισσότερα δομικά του στοιχεία, προβάλλοντας μέσα από την γη και αφήνοντας το ίχνος του πάνω σε αυτή. Ταυτόχρονα, η περιπλάνηση του επισκέπτη στην «ιστορία», επιτυγχάνεται στο κτίριο με τη δημιουργία ενός «κατεβάσματος», μιας ράμπας που οδηγεί στο χαμηλότερο επίπεδο και κατ' επέκταση στα βαθύτερα στρώματα της ιστορίας. Η πορεία δηλαδή στο μουσείο ακολουθεί μια χρονολογική οργάνωση των εκθεμάτων, αλλά και μια έννοια συσχέτισης με το πραγματικό «βάθος» μέσα στο οποίο αυτά βρέθηκαν.

 

 

Αρχιτεκτονική περιγραφή:
Το μουσείο αναπτύσσεται ουσιαστικά σε τρία επίπεδα - αυτό της εισόδου, του κυρίως επιπέδου που φιλοξενεί και τον εκθεσιακό χώρο, και το επίπεδο των αποθηκών. Στο επίπεδο εισόδου υπάρχει μόνο το γυάλινο περίπτερο, όπου μια μπαταρία με σκάλες και ανελκυστήρες οδηγεί στο κυρίως επίπεδο, το οποίο οργανώνεται γύρω από ένα κεντρικό φουαγιέ. Το φουαγιέ αυτό συγκεντρώνει γύρω του την περιοδική έκθεση, το αμφιθέατρο, το καφέ, τα διοικητικά γραφεία, και ταυτόχρονα αποτελεί την αρχή του εκθεσιακού χώρου, καθώς και τον χώρο εκτόνωσης των επισκεπτών στο τέλος αυτού. Σε άμεση επαφή και σύνδεση με τον εκθεσιακό χώρο του μουσείου αναπτύσσεται ο χώρος των εργαστηρίων, με δική του είσοδο προσωπικού, ο οποίος οδηγεί και στο τρίτο επίπεδο, αυτό των αποθηκών. Ο εκθεσιακός χώρος οργανώνεται σε τρείς διακριτούς ορθογώνιους όγκους, που συνδέονται μεταξύ τους με παράλληλες επιμήκεις ράμπες. Ουσιαστικά, ξεκινώντας από το επίπεδο του φουαγιέ, ο επισκέπτης κατεβαίνει με ράμπα στο χαμηλότερο επίπεδο, αυτό του πρώτου όγκου, και στη συνέχεια ανεβαίνει σταδιακά μέσω των ραμπών στα άλλα επίπεδα, για να καταλήξει και πάλι σε αυτό του φουαγιέ.

 

 

Όλες αυτές οι λειτουργίες οργανώνονται με βάση τα «τείχη» του μουσείου - δύο τοίχους μεγάλου μήκους από συμπαγείς πέτρες - τα οποία διατρέχουν μεγάλο τμήμα του οικοπέδου, και στον εσωτερικό χώρο που ορίζουν συγκρατούν όλο το κτίριο.

 

 

Οι διευθύνσεις αυτών ορίζουν και τα δύο συστήματα κανάβου πάνω στα οποία οργανώνεται η σύνθεση. Το γυάλινο περίπτερο, το φουαγιέ, και όλες οι δευτερεύουσες λειτουργίες τοποθετούνται παράλληλα και κάθετα στην κλίση του οικοπέδου και τη θέα (και ουσιαστικά στην κίνηση του επισκέπτη κατά τη προσέγγιση του μουσείου), ενώ ο εκθεσιακός χώρος και τα εργαστήρια συντήρησης οργανώνονται σε ένα δεύτερο σύστημα κανάβου, σε γωνία 45^ο σε σχέση με το πρώτο, το οποίο και προσαρμόζεται απόλυτα στην κλίση του εδάφους στην ανατολική πλευρά του οικοπέδου.

 

 

Τους τρεις εκθεσιακούς όγκους και τα εργαστήρια δένουν ένα σύστημα τριών αιθρίων και μια σειρά στοιχείων skylight, που αναδεικνύονται σε σημαντικό συνθετικό στοιχείο.

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.