Tο νερό ή η απουσία του στους γιαπωνέζικους κήπους.

Πηγάδι στον κήπο του ναού Koto-in (17ος αι.), από τους μικρότερους του συγκροτήματος Daitoku-ji στο Kyoto.

Κατασκευή από μπαμπού στον κήπο του Shisen-do (17ος αι.) στο Kyoto. Μόλις γεμίσει νερό από το ρυάκι αναποδογυρίζει αδειάζοντας με χαρακτηριστικό ήχο. Αρχικά σχεδιασμένη για να φοβίζει τα ελάφια, τώρα πια απλά σχολιάζει το πέρασμα του χρόνου.

Πέτρινη γούρνα σε μια γωνιά γιαπωνέζικου κήπου. Μισοκρυμμένο ένα επίσης πέτρινο φανάρι.

Σύνθεση kare sansui («στεγνού») γιαπωνέζικου κήπου που περιλαμβάνει εκτός από χαλίκι και βράχους, νησίδες πρασίνου. Στο βάθος τυπικός φράχτης από μπαμπού.

Μια απλή πέτρινη πλάκα σε ρόλο γέφυρας πάνω από ένα «στεγνό» ρυάκι με χαλίκι που υποβάλει πολύ πετυχημένα την αίσθηση της ροής, στον ναό Koto-in (17ος αι.), του συγκροτήματος Daitoku-ji στο Kyoto.

Μια γωνιά του κήπου στο ναό Zuiho-in του συγκροτήματος Daitoku-ji στο Kyoto. Σε πρώτο πλάνο η πέτρα που γύρω της έχει σκαλιστεί ομόκεντρα το χαλίκι, κάνει ακόμα πιο έντονη την παρουσία της γεμάτης πέτρινης γούρνας στο βάθος.

Η άποψη από την είσοδο του Ryoan-ji (Nαού του ειρηνικού δράκοντα, 16oς αι.), του διασημότερου και πιο πολυφωτογραφημένου ίσως «στεγνού» κήπου στο Kyoto. Η σύνθεση των 15 συνολικά βράχων έχει γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε σε κάθε αλλαγή θέσης να κρύβεται ένας και έχει δεχτεί πολλές ερμηνείες σχετικά με τη βαθύτερη σημασία της. Είναι πολύ πιθανό ωστόσο να χρησίμευε απλά σαν βοήθημα στον διαλογισμό των μοναχών που καθισμένοι στη στάση του λωτού πάνω στην υπερυψωμένη βεράντα, διαλογίζονταν εξερευνώντας τα όρια της λογικής μπροστά σε ένα λαμπρό παράδειγμα ακραίας αφαίρεσης.

Άποψη του Ryoan-ji (Nαού του ειρηνικού δράκοντα, 16oς αι.), απέναντι από την είσοδο. Η στεγασμένη περίφραξη αντί να οριοθετεί παραδόξως επιτείνει την αίσθηση του απείρου. Ο κήπος παραμένει ένα προκλητικό φιλοσοφικό αίνιγμα και μια μεταφυσική εμπειρία. Στη «θάλασσα» ή στο «σύμπαν» του προσεκτικά σκαλισμένου με την τσουγκράνα χαλικιού που αναδημιουργείται κάθε μέρα, «ταξιδεύουν» μαζί με τους βράχους κι οι πολυάριθμοι επισκέπτες, κουβαλώντας ο καθένας την προσωπική του ιστορία.

Φωτεινή Γεωργακοπούλου