Θέσεις του ΤΕΕ για την οικοδομική δραστηριότητα

Τις θέσεις του ΤΕΕ για τα επικείμενα μέτρα που θα επηρεάσουν τις εξελίξεις στην οικοδομή, τις επιπτώσεις τους στην απασχόληση και την οικονομία και προτάσεις μέτρων άμεσης εφαρμογής για την αναθέρμανση του χειμαζόμενου κατασκευαστικού τομέα, με έμφαση στην ενεργειακή και στατική αναβάθμιση των κτιρίων και στην προώθηση συνεταιριστικών προγραμμάτων για λαϊκή κατοικία, παρουσίασε ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιάννης Αλαβάνος, συμμετέχοντας στην κοινή συνέντευξη Τύπου επιστημονικών, τεχνικών, παραγωγικών και επαγγελματικών φορέων, που πραγματοποιήθηκε σήμερα στα γραφεία του Δ Σ Αθηνών.

Αναλυτικά οι θέσεις που παρουσίασε ο πρόεδρος του ΤΕΕ για την οικοδομική δραστηριότητα έχουν ως εξής:

1. Η οικοδομική δραστηριότητα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας, καθώς κατά μέσο όρο την περίοδο 2000 -2004 συμμετείχε κατά περίπου 7% στη διαμόρφωση του ΑΕΠ και πάνω από 8% στη συνολική απασχόληση. Η συνολική συμβολή του κλάδου, άμεση και έμμεση, στην πράξη υπερβαίνει το 15% του ΑΕΠ και το 17% της απασχόλησης.

2. Είναι αναγκαία η χάραξη κλαδικής πολιτικής για την κατασκευή στην Ελλάδα, στα πλαίσια ενός δεκαετούς στρατηγικού σχεδιασμού. Αυτό αποτελεί καίριο αίτημα της απεργίας των μηχανικών στις 10 Φεβρουαρίου.

3. Η πραγματικότητα σήμερα συντίθεται από τα εξής χαρακτηριστικά:
α.    Έργα υποδομών και αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας σημαίνουν αύξηση της απασχόλησης (είναι κορυφαίος τομέας έντασης εργασίας), γρήγορη ανακύκλωση του χρήματος, εσωτερική προστιθέμενη αξία, ενίσχυση του πιο δυναμικού εξαγώγιμου βιομηχανικού κλάδου, των δομικών υλικών και των πλέον καινοτόμων για την Ελλάδα εφαρμογών.
β.       Υπάρχει υπερπροσφορά διαμερισμάτων. Οι εκτιμήσεις αναλυτών (περιλαμβανομένου του Οικονομικού Πανεπιστημίου)  ανεβάζουν το απούλητο απόθεμα στην τάξη των 180.000.
γ.      Θα υπάρξει μείωση της ζήτησης λόγω μεγάλης ιδιοκατοίκησης (αλλά και σε ένα γηράσκοντα δομικό πλούτο), μείωσης της τάσης αγοράς κατοικίας από ξένους πολίτες τα επόμενα χρόνια και από το γεγονός ότι αυτήν τη στιγμή θεωρείται ότι η καθαρή απόδοση ακινήτου είναι μικρότερη από το επιτόκιο προθεσμιακού λογαριασμού.
δ.     Υπάρχει πρόβλημα χρηματοδότησης, δεδομένου ότι οι τράπεζες που ελέγχουν τα στεγαστικά δάνεια τα έχουν περιορίσει ασφυκτικά.

4. Το ΤΕΕ διαμορφώνει θέσεις με βάση τις εξής τοποθετήσεις:
α.    Να υπάρξει ασφάλεια δικαίου. Η ιστορία της τροποποίησης σε μια νύκτα διατάξεων του ΓΟΚ για επικοινωνιακούς λόγους σε σχέση με την «τακτοποίηση» και η μη κατάργηση των τροποποιήσεων μαζί με τις διατάξεις «τακτοποίησης» σε συνδυασμό με τις ανακοινώσεις για συνολικότερη αλλαγή του ΓΟΚ έχουν επιφέρει το απόλυτο πάγωμα στις μελέτες νέων οικοδομών. Σε αυτό συμβάλουν η νομική ανασφάλεια σε σχέση με το τι θα ισχύσει για την αυθαίρετη δόμηση και οι καθυστερήσεις στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τον καθορισμό χρήσεων γης.
β.     Να μην υιοθετηθεί κανένα μέτρο που θα συμβάλει στη φοροδιαφυγή και στην αύξηση του εξωτερικού δανεισμού της χώρας
γ.     Να μην υπάρξει καμιά ενέργεια, ακόμα και αν έχει ορθολογισμό, που θα επηρεάσει δυσμενώς την οικοδομική δραστηριότητα. Για παράδειγμα πάγια θέση του ΤΕΕ είναι ότι οι αντικειμενικές αξίες πρέπει να αποτυπώνουν τις στατιστικά μέσες αγοραίες τιμές των ακινήτων. Δεν θα πρέπει να υπάρξει καμία αλλαγή τους εάν δεν αντισταθμισθούν αρνητικές επιπτώσεις με τους συντελεστές φορολόγησης.

5. Μέτρα που μπορούν να ληφθούν άμεσα:
α.     Προώθηση της κοινωνικής κατοικίας. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση. Μπορεί να οργανωθεί με τη συνεργασία συνενώσεων πολιτών και ΟΕΚ. Ο τελευταίος να μην παίζει το ρόλο του διαμεσολαβητή προς τις Τράπεζες.
β.      Επιπλέον επιδοτήσεις για την πρώτη κατοικία
γ.     Μέτρα για τις υπάρχουσες κατοικίες. Προώθηση των προγραμμάτων εξοικονομώ για τους Δήμους και εξοικονομώ κατ’οίκον. Άμεση υλοποίηση των προτάσεων του Υπουργού Υποδομών για παρεμβάσεις στο σύνολο μιας κατασκευής και της Υπουργού Περιβάλλοντος για την εξοικονόμηση ενέργειας. Επιδοτήσεις σε συνδυασμό με  φορολογικές απαλλαγές
δ.       Αναπλάσεις περιοχών
ε.       Ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

6. Το ΤΕΕ με προτεραιότητα, θα προχωρήσει με τους φορείς που εκπροσωπούν όσους  παράγουν υλικά, κατασκευάζουν οικοδομές και εργάζονται σε αυτήν και τις εξαρτώμενες από αυτήν δραστηριότητες στη στήριξη μέτρων αναθέρμανσης της οικοδομής, όπως τα παραπάνω.

Επισυνάπτεται παράρτημα με θέμα εξελίξεις στην οικοδομική δραστηριότητα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ - ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Γενικά
Τα κτιριακά έργα με βάση τις οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν το πρώτο δεκάμηνο του 2009,  ως προς τον όγκο τους, παρουσίασαν μείωση 28,8%, έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2008, η οποία – ας σημειωθεί – ήταν επίσης μειωμένη κατά 16,1% έναντι του πρώτου δεκαμήνου του 2007 (Στοιχεία ΕΣΥΕ)

Το γεγονός αυτό επέδρασε καταλυτικά στον γενικό δείκτη παραγωγής στις κατασκευές, τον οποίο η ΕΣΥΕ καταρτίζει από το 2000 και ανακοινώνει από τον Ιούλιο του 2006. Συγκεκριμένα και σύμφωνα πάντα με την ΕΣΥΕ, η συνολική κατασκευαστική δραστηριότητα, από το 2002 ως και το 2005, βρίσκεται σε διαρκή πτωτική τάση, με τη μείωση να φτάνει ως 49% (Α’ τρίμηνο 2005). Έκτοτε, η τάση εμφανίστηκε ελαφρώς ανοδική ως και το Γ’ τρίμηνο του 2008, όμως ο δείκτης δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα επίπεδα του 2000 !

Από το  Γ’ τρίμηνο του 2008 η συνολική παραγωγή στις κατασκευές παρουσιάζει εκ νέου συνεχείς μειώσεις, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στις αρνητικές μεταβολές στην αγορά των ιδιωτικών έργων. Έτσι, κατά το Γ’ τρίμηνο του 2009 η τιμή του δείκτη παραγωγής στις κατασκευές ανήλθε σε 111,7 μειωμένη κατά 13% έναντι της αντίστοιχης του 2008, και υποδιπλάσια από την υψηλότερη τιμή όλης της περιόδου (250,48 το Δ’ τρίμηνο του 2002).

Ειδικότερα η ανάλυση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, βάσει του δείκτη παραγωγής οικοδομικών έργων, αναδεικνύει ότι από το 2003 – 2007 καταγράφεται διαρκής πτωτική τάση, με τη συνολική μείωση να φτάνει το 31%. Αναστροφή της τάσης παρατηρείται την περίοδο 2007/6 (+9%)  και το 2008/7 (+4,6%), ωστόσο, από το Γ’ τρίμηνο του 2008 και μετά η οικοδομική δραστηριότητα μειώνεται διαρκώς ως και το Γ’ τρίμηνο του 2009, καταγράφοντας  τα χαμηλότερα επίπεδα  της περιόδου 2003-2009. Το Γ’ τρίμηνο του 2009 η τιμή του δείκτη  περιορίστηκε στο 73, δηλαδή μειωμένη κατά 17,6% έναντι του αντίστοιχης τιμής του Γ’ τριμήνου του 2008.

Η εξέλιξη αυτή έχει καταλυτική αρνητική επίδραση στο σύνολο της οικονομίας, αφού οι κατασκευές αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους τομείς, καθώς, κατά μέσο όρο την περίοδο 2000-2004 συμμετείχαν κατά περίπου 7%  στη διαμόρφωση του ΑΕΠ  και πάνω από 8% στην συνολική απασχόληση. Να σημειωθεί ότι η συνολική συμβολή του κλάδου, άμεση και έμμεση, στην πράξη υπερβαίνει το 15% του ΑΕΠ και το 17% της απασχόλησης.

Ειδικότερα οι εξελίξεις στον οικοδομικό τομέα
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ΕΣΥΕ για την πορεία της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, κατά την περίοδο 2002-2007  παρατηρήθηκαν τάσεις σταθεροποίησης των παραγγελιών οικοδομής, βάσει του όγκου που αντιστοιχεί στις κατ’ έτος άδειες, λίγο κάτω από τα επίπεδα των 80 εκατ. μ3 ετησίως.

Η εξέλιξη ήταν σε κάποιο βαθμό αναμενόμενη, αφού ο κλάδος είχε επιτύχει να μεγεθύνεται με ταχείς ρυθμούς για οκτώ συνεχόμενα έτη (1996-03, με εξαίρεση το 1999, κατά το οποίο παρατηρήθηκε μείωση κατά 8%, η οποία αποδόθηκε στην υπέρμετρη αύξηση του Χ.Α.Α. και την απότομη εντυπωσιακή πτώση που ακολούθησε). Κατά την περίοδο αυτή ο κλάδος χαρακτηριζόταν από συνεχή αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητάς του, με  συνέπεια να βρίσκεται διαρκώς στα υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητας των 25 τελευταίων ετών.
Πλην, όμως, η τάση σταθεροποίησης ανατράπηκε πλήρως, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του 2008 και του πρώτου δεκάμηνου 2009.

Συγκεκριμένα, κατά τους πρώτους 10 μήνες 2009, η μείωση του αριθμού των οικοδομικών αδειών ήταν  28,8%, έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2008, η οποία, ωστόσο, επίσης ήταν  μειωμένη κατά 16,1%, έναντι της  αντίστοιχης περιόδου του 2007.

Σε απόλυτους αριθμούς τους δέκα πρώτους μήνες του 2009 η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα βάσει του όγκου που αντιστοιχεί στις κατ’ έτος άδειες (38.614 χιλ m3), είναι ελαφρώς χαμηλότερη από την δραστηριότητα που είχε παρατηρηθεί το πρώτο 6μηνο του 2005 (39.963) !

Είναι φανερό ότι  εδραιώνεται η πτωτική τάση στις «παραγγελίες» ιδιωτικών κτιριακών έργων, δεδομένο που έχει δημιουργήσει ασφυκτική κατάσταση στις τάξεις των επιχειρηματιών του χώρου. 

Αναλυτές της αγορά εκτιμούν ότι η μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας οφείλεται στην πιστωτική στενότητα, στο χαμηλό ηθικό των αγοραστών, στις προσδοκίες για μεγαλύτερη μείωση τιμών και, κυρίως, στην ύπαρξη σημαντικού αδιάθετου αποθέματος κατοικιών και επαγγελματικών ακινήτων οι οποίες σύμφωνα με εκτιμήσεις  κυμαίνεται από 150 ως 180.000 στο σύνολο της χώρας.

Συνέπεια αυτών των εξελίξεων, όπως είναι επόμενο, να παρατηρείται μείωση της απασχόλησης στον τομέα. Συγκεκριμένα:

Κατά το Γ’ τρίμηνο 2009 ο αριθμός των απασχολουμένων στον κλάδο μπορεί να εμφανίστηκε υψηλότερος από το Β’ τρίμηνο του έτους κατά 10 χιλιάδες, όμως συγκρινόμενος με το αντίστοιχο διάστημα του 2008 είναι και πάλι μειωμένος κατά 5,4%. Με άλλα λόγια, στον κλάδο η απώλεια 22.000 θέσεων εργασίας έχει πλέον λάβει μόνιμο χαρακτήρα, ενώ οι προβλέψεις κάνουν λόγο για σημαντική επιδείνωση και κατά το Δ’ τρίμηνο του 2009. 
Γενικότερα, ο κλάδος από το 2003 και μετά απασχολούσε άνω του 8% των συνολικά απασχολουμένων στην χώρα, προσεγγίζοντας το 9% το Γ’ τρίμηνο του 2007. Έκτοτε η ποσοστιαία συμμετοχή της απασχόλησης στις κατασκευές βαίνει μειούμενη καταλήγοντας το Γ΄ τρίμηνο του 2009 στο 8,3% . Να σημειωθεί ότι οι περισσότερες νέες θέσεις εργασίας στο σύνολο της οικονομίας την τελευταία 10ετία (το 19%), δημιουργήθηκαν από τις δράσεις του κατασκευαστικού κλάδου. ‘Αλλωστε, υπενθυμίζουμε, με τον κλάδο έχουν συνάφεια 400 επαγγέλματα, εκ των οποίων 200 είναι η κύρια απασχόλησή τους.

Η τελευταία δημοσκόπηση του Οικονομικού Πανεπιστημίου
Η εξαμηνιαία έκθεση για την αγορά ακινήτων του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών, που δημοσιοποιήθηκε μόλις πριν λίγες ημέρες, προβλέπει διόγκωση του αποθέματος απούλητων κατοικιών και σταδιακή μείωση των τιμών για την επόμενη διετία.

Ως προς τη σημερινή εικόνα της κτηματαγοράς διαπιστώνει μεγάλη υποχώρηση της οικοδομικής δραστηριότητας, πτώση πωλήσεων κατά 50%-70% το 2009, ενώ κάνει λόγο για απόθεμα απούλητων κατοικιών το οποίο ενδέχεται να αγγίζει ακόμη και τα 250.000 σπίτια, ενώ προβλέπει για τους επόμενους μήνες ακόμη και πτωχεύσεις οικοδομικών εταιρειών.

Από τη δημοσκόπηση που έγινε προκύπτει:
Η κτηματαγορά θα χρειαστεί τουλάχιστον δύο χρόνια έως ότου ανακάμψει. Η πρόβλεψη στηρίζεται στη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, το οποίο αναμένεται να φέρουν τα μέτρα εξυγίανσης της ελληνικής οικονομίας, πως ως αποτέλεσμα θα έχει την κατακόρυφη μείωση των πωλήσεων νέων σπιτιών τουλάχιστον ως το 2012.

Ενδεικτικό είναι ότι οι επαγγελματίες του χώρου (μεσίτες, κατασκευαστές) πιστεύουν σε ποσοστό 37% πως η κρίση θα διαρκέσει ακόμη έναν χρόνο. Ποσοστό 22% εκτιμά ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια, ενώ το 12% ότι θα διαρκέσει από δύο έως τρία χρόνια. Μόλις το 4% των ερωτηθέντων τοποθετεί την έξοδο από την κρίση σε λιγότερο από έξι μήνες και το 25% σε διάστημα 6-12 μηνών. Αθροιστικά δηλαδή, το 71% των ειδικών πιστεύει ότι η κρίση θα διαρκέσει μεταξύ ενός και τριών ετών.

Η «χρυσή εποχή» για την ελληνική κτηματαγορά έχει περάσει και η αιτία εντοπίζεται στο γεγονός ότι η κτηματαγορά κινείται από τις τράπεζες, οι οποίες έχουν περιορίσει δραματικά τις χρηματοδοτήσεις τους: από 35% που ήταν προ 5ετίας ο ρυθμός αύξησης των στεγαστικών δανείων, πέρσι έφτασε μόλις στο 4%.

Ως προς τις τιμές εκτιμάται ότι είναι υπερεκτιμημένες 10% - 30% σε σχέση με τα θεμελιώδη μεγέθη της ελληνικής οικονομίας, χωρίς, ωστόσο, όπως αναφέρουν οι επαγγελματίες του χώρου που συμμετείχαν στη δημοσκόπηση, να προκύπτει ότι υπάρχει φούσκα ανάλογη με εκείνη του Χρηματιστηρίου, στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Σε ό,τι αφορά τις αποδόσεις των επενδύσεων σε ακίνητα, η έρευνα καταγράφει ότι η καθαρή απόδοση του ακινήτου είναι πλέον μικρότερη από το επιτόκιο προθεσμιακού λογαριασμού.