Ενεργειακά υπεύθυνος σχεδιασμός φωτισμού και σύγχρονες τεχνολογίες -(ΜΕΡΟΣ Α)

ΜΕΡΟΣ Β

Ειδικά για το φωτισμό, ο οποίος από τη φύση του επιδρά σε πολλούς παράγοντες, όπως στην ικανότητα εργασίας, στην παραγωγικότητα, στη ψυχολογική διάθεση, στην εμφάνιση του χώρου αλλά και το λειτουργικό κόστος, θα πρέπει να δίδεται η ανάλογη σημασία στη ορθολογική διαχείριση του.

Ο τρόπος που ένα κτίριο φωτίζεται, είτε με φυσικό είτε με τεχνητό φωτισμό ή συνήθως με συνδυασμό των δύο (τουλάχιστον για κάποιο διάστημα της ημέρας), έχει σημαντική επίδραση τόσο στην απόδοση όσο και στη διάθεση όσων ζουν και εργάζονται σε αυτό. Η διαπίστωση αυτή, υπογραμμίζει την πρωταρχική σημασία του ανθρώπινου παράγοντα σε κάθε σχεδιασμό φωτισμού. Καθώς όμως ο τεχνητός φωτισμός καταναλώνει αναπόφευκτα σημαντικά ποσά ενέργειας, η παράμετρος της ενεργειακής αποδοτικότητας μιας εγκατάστασης φωτισμού θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.  Επομένως κάθε επαγγελματική μελέτη και σχεδιασμός φωτισμού, σε ευθεία αντίθεση με τις δυστυχώς διαδεδομένες μελέτες πώλησης φωτιστικού εξοπλισμού που παρέχονται ‘δωρεάν’ από εμπορικές εταιρίες, θα πρέπει να αξιολογείται όχι μόνο ως προς τη δημιουργία συνθηκών οπτικής άνεσης αλλά και ως προς τον τρόπο που διαχειρίζεται τη διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια.

Για να υπογραμμισθεί η σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας στο φωτισμό αρκεί να αναφερθεί ότι στον κύκλο ζωής μιας τυπικής εγκατάστασης φωτισμού το 3% των εξόδων αποτελούν το κόστος της αρχικής επένδυσης ενώ το κόστος της καταναλισκόμενης ενέργειας αποτελεί το 86%. Για να είναι επομένως ο σχεδιασμός του φωτισμού αποτελεσματικός θα πρέπει να εκπληρώνονται όχι μόνο οι απαιτήσεις για  τη δημιουργία ενός ποιοτικού χώρου που έχει θετική επίπτωση στη ψυχολογική κατάσταση όσων ζουν ή εργάζονται σε αυτόν, αλλά και η εγκατάσταση θα πρέπει να καταναλώνει την ελάχιστη δυνατή ηλεκτρική ενέργεια για την επίτευξη μια συγκεκριμένης στάθμης φωτισμού.

Φωτισμός κτιρίων και εξοικονόμηση ενέργειας

Ο φωτισμός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους για την εξασφάλιση βιολογικής άνεσης στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων. Πρωταρχικός στόχος κάθε μελέτης φωτισμού και του σχεδιασμού των συστημάτων που την υποστηρίζουν, είναι η εξασφάλιση της οπτικής άνεσης, μέσω:

της παροχής της απαιτούμενης ποσότητας φωτισμού, η οποία καθορίζεται από διεθνή και εθνικά πρότυπα κυρίως με βάση τις λειτουργικές ανάγκες κάθε χώρου,

της ποιότητας του φωτισμού, η οποία εξασφαλίζεται με μια σειρά από παράγοντες όπως είναι η σωστή και ισορροπημένη κατανομή των τιμών λαμπρότητας των επιφανειών στο χώρο, η αποφυγή φαινομένων θαμβωσης, η κατάλληλη επιλογή χρωματικής απόδοσης και θερμοκρασίας χρώματος των πηγών φωτισμού, η ανάδειξη των ιδιαίτερων διακοσμητικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων του χώρου, η δημιουργία κατάλληλων κοντράστ κ.λ.π.

Για τον καθορισμό των διεθνών προτύπων για τις απαιτούμενες ποσότητες φωτισμού ανά χώρο και δραστηριότητα, έχει ληφθεί υπόψη η ενεργειακή παράμετρος, γεγονός που υπογραμμίζει τη διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων. Παρολαυτά στα σύγχρονα κτίρια, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο της υπερδιαστασιολόγησης των συστημάτων φωτισμού κυρίως για την πρόληψη προβλημάτων που είναι πιθανό να προκύψουν από την ανεπάρκεια ολοκληρωμένων μελετών φωτισμού (ή και την παντελή έλλειψη τους). Το φαινόμενο αυτό, σε συνδυασμό με τη χρήση πεπερασμένης ή συμβατικής τεχνολογίας στις εγκαταστάσεις φωτισμού, οδηγεί σε ενεργοβόρα συστήματα φωτισμού και μη ικανοποιητικά αποτελέσματα ως προς την ποιότητα και την οπτική άνεση.

Η κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό αποτελεί σημαντικό ποσοστό του συνόλου της ενεργειακής κατανάλωσης ενός κτιρίου. Έχει διαπιστωθεί ότι σε μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων είναι εφικτή η εξοικονόμηση ενέργειας σε ποσοστό 30-50% με την υιοθέτηση των κατάλληλων μέτρων και τεχνικών που συνδέονται άμεσα με την αξιοποίηση των σύγχρονων συστημάτων φωτισμού.

Τέτοια μέτρα – τεχνικές περιλαμβάνουν:

-Τη βέλτιστη αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού,
-Τη σωστή διαστασιολόγηση του τεχνητού φωτισμού,
-Τη χρήση ηλεκτρονικών στραγγαλιστικών διατάξεων,
-Τη χρήση λαμπτήρων υψηλής απόδοσης και χαμηλής κατανάλωσης,
-Το χρόνο-προγραμματισμός των συστημάτων φωτισμού,
-Την εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου.

Για κάθε εγκατάσταση φωτισμού υπάρχουν μια σειρά από παράγοντες που επηρεάζουν την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνεται και καθορίζουν το βαθμό της ενεργειακής της απόδοσης. Οι ενεργειακές απαιτήσεις μιας εγκατάστασης φωτισμού καθορίζονται από τον τύπο, τον αριθμό αλλά και την ποιότητα του εξοπλισμού φωτισμού δηλαδή από τους λαμπτήρες, τα συστήματα έναυσης τους και τα φωτιστικά που χρησιμοποιούνται. Καθορίζεται επίσης από τις συγκεκριμένες απαιτήσεις φωτισμού για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, οι οποίες περιλαμβάνουν τόσο το φωτισμό για την εξασφάλιση βέλτιστων συνθηκών και την εκπλήρωση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων όσο και για το γενικό φωτισμό του κτιρίου. Οι παράγοντες αυτοί καθορίζουν το τύπο και τον αριθμό των φωτιστικών που θα χρησιμοποιηθούν.

Η συνολική ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται από το φωτισμό επηρεάζεται επίσης από τη διάρκεια του χρόνου που η εγκατάσταση φωτισμού λειτουργεί, ο οποίος με τη σειρά του εξαρτάται από την ποσότητα του διαθέσιμου φυσικού φωτός, από το εάν και πότε ο χώρος χρησιμοποιείται, καθώς επίσης από την ύπαρξη κατάλληλων συστημάτων έλεγχου του φωτισμού, είτε χειροκίνητων είτε αυτοματοποιημένων, για την εξασφάλιση βέλτιστων συνθηκών οπτικής άνεσης χωρίς την άσκοπη λειτουργία της εγκατάστασης.

Θεόδωρος Δ. Κοντορήγας BSc MBA MSc
(Ειδικός Σύμβουλος - Μελετητής Αρχιτεκτονικού Φωτισμού 
Μέλος IALD, PLDA, SLL)

Πηγές φωτογραφικού υλικού: Philips, Osram, Zumtobel, Erco

ΜΕΡΟΣ Β