Αρχιτεκτονική δίχως κτίρια

Σε ολόκληρη την ιστορία, παλαιότερη και σύγχρονη, συναντάται πάμπολλες φορές το ‘'αρχιτεκτονική δίχως κτίρια''. Εξετάζοντας καλύτερα κάποια έργα, έναν ελληνικό ναό, μια αλεξανδρινή βιβλιοθήκη, την Αγία Σοφία, τον Brunelleschi , ή και τον Wright, διαπιστώνει κανείς ότι το μεγαλείο τους και η συνολική ομορφιά τους βρίσκεται πέρα από το κτίριο και τη μορφή του, αλλά σε μια προσπάθεια εκδήλωσης συναισθημάτων, άγνωστων ελευθεριών και σε μια δήλωση προθέσεων που ενσαρκώνει σημαντικά συστήματα ζωής. Ο άνθρωπος αποτελεί την αξία και όχι τα πράγματα. Τα πράγματα αξίζουν σε σχέση μόνο με τον άνθρωπο, για τον οποίο κατασκευάζονται κιόλας. Επομένως, και σύμφωνα με την αρχιτεκτονική εκπαίδευση, η αρχιτεκτονική προορίζεται για τους ανθρώπους και όχι για τα πράγματα. Ο αρχιτέκτονας σχεδιάζει εργαλεία, αντικείμενα, δρόμους, πάρκα, ψυχαγωγικές ζώνες, εκπαιδευτικά συστήματα, παραλίες, μεθόδους συμπεριφοράς, οικολογικούς τόπους, όλα αυτά που δεν απαιτείται υποχρεωτικά η κατασκευή κτιρίου.

‘'Αρχιτεκτονική δίχως κτίρια'' μοιάζει να είναι ίσως συνώνυμο με το ‘'Αρχιτεκτονική δίχως Αρχιτεκτονική'', και αυτό γιατί συνηθίζουμε να θεωρούμε το περιεχόμενο ως αρχιτεκτονική μορφή (που μπορεί να είναι κιόλας) , και αυτό που θεωρούμε ως περιεχόμενο φτάνει κάποτε να καθορίσει τη μορφή.

Οι αρχιτέκτονες τελικά ίσως βρισκόμαστε σε ένα αδιέξοδο, τη σημερινή εποχή, όντας καθηλωμένοι στον μορφολογικό ακαδημαϊσμό και μη μπορώντας να απαγκιστρωθούμε από αυτόν, αφού είμαστε επηρεασμένοι και από μεγάλους αρχιτέκτονες, Le Corbusier, Louis Kahn, εγκλωβισμένοι επίσης στον τρόπο αυτό αρχιτεκτονικής.

Κάπου εδώ τίθεται το ερώτημα:

Η αρχιτεκτονική είναι τέχνη ;

Ίσως.

Μπορεί να υπάρχουν κάποια ‘'ανατριχιαστικά ωραία κτίρια'', αλλά ταυτόχρονα και κάποια ‘'πανέμορφα άσχημα κτίρια'', σε αντίθεση. Πρέπει λοιπόν, τότε να προσπαθήσουμε σε μια πιο παραγωγική αντίληψη του περιεχομένου, καθώς η αρχιτεκτονική, όπως ειπώθηκε και παραπάνω είναι για τους ανθρώπους και όχι για τα πράγματα.

Να θέσουμε, λοιπόν, στον εκπαιδευτικό αλλά και επαγγελματικό χώρο, το ‘'αρχιτεκτονική χωρίς κτίρια'' ως βασικό σύνθημα. Το σύνθημα προτρέπει να δημιουργήσουμε νέες μεθόδους για τις ανθρώπινες πράξεις, χωρίς να μεριμνούμε εκ των προτέρων για τον τρόπο που θα τις επενδύσουμε.

Να μελετάται, επίσης, η ανθρώπινη συμπεριφορά και η εξωτερίκευση-εμφάνιση-επιρροή στο χώρο. Έτσι το κτίριο θα γίνει από μόνο του πιο αποτελεσματικό, πιο εκφραστικό, εάν όχι επιτηδευμένο στη μορφή.

Οι θεραπείες αυτές ίσως θεωρούνται επείγουσες και απαραίτητες για να βγούμε οι αρχιτέκτονες από το σημερινό αδιέξοδο.

Τελικά, οι μη άμεσα ενδιαφερόμενοι της αρχιτεκτονικής, οι ‘'μη αρχιτέκτονες'' είναι αυτοί που αναπτύσσουν έναν ουσιαστικό ρόλο στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Στο τέλος κάθε αρχιτεκτονήματος, οποιασδήποτε μορφής οφείλουμε να έχουμε διαπιστώσει τη σύμπτωση και την ταύτιση του περιεχομένου, της μορφής και του στόχου δημιουργίας του αποτελέσματος-αρχιτεκτονήματος. Ο χώρος είναι η πρόθεση. Και άρα, η αρχιτεκτονική είναι ο τόπος συμπεριφοράς και πράξεων από τις οποίες επινοείται το περιεχόμενο και η μορφή.

της Μάρθας Αναργυροπούλου