(104) Από_ «κατάσταση των πραγμάτων» στο Μεταξουργείο

Πρόκειται για μια προσπάθεια καταγραφής της υπάρχουσας κατάστασης των πραγμάτων στο Μεταξουργείο, που καταλήγει σε μια πρόταση όπου δεν συντελείται μια νέα χωροθέτηση δραστηριοτήτων_νόμιμων και παράνομων_αλλά γίνεται με γνώμονα τα υπάρχοντα δίκτυα_κοινωνικά, πολιτισμικά, χρήσεων, φυλετικά. Ο τίτλος είναι επηρεασμένος από την ταινία του Wim Wenders «Κατάσταση των πραγμάτων», καθώς ο ίδιος ο σκηνοθέτης έχει επηρέασει την οπτική μου για την πόλη, κάνοντας με να ψάχνω στην Αθήνα περιοχές που εκείνος θα επέλεγε να «αναδομήσει» κινηματογραφικά.

Προσέγγιση
Οι συχνές διαδρομές στην περιοχή του Μεταξουργείου και η συναναστροφή με τους κατοίκους και χρήστες της περιοχής ήταν η κύρια προσέγγιση προς τον συγκεκριμένο τόπο. Η περιοχή μελέτης εντοπίζεται μεταξύ των οδών Πειραιώς, Ι. Οδού, Κωνσταντινουπόλεως και Δεληγιώργη,αποτελούμενη από «υποπεριοχές» οι όποιες έχουν μεν τον δικό τους χαρακτήρα και ταυτότητα αλλά αποτελούν και αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής ταυτότητας του Μεταξουργείου, δημιουργώντας ένα ψηφιδωτό.

Τέτοιες είναι : το κινέζικο εμπόριο που εντοπίζεται στην Αγησιλάου, παράλληλα στην Πειραιώς, οι οχλούσες χρήσεις_αποθήκες_εργαστήρια στα όρια της περιοχής, οι οίκοι ανοχής στην Ιάσωνος, οι γειτονιές των τσιγγάνων και των μεταναστών, οι διάσπαρτες περιοχές κατοικίας, καθώς και η κεντρική πλατεία Αυδή και η πλατεία του κτηρίου του Μεταξουργείου.

Το κύριο χαρακτηριστικό που επηρέαζει τον άξονα αποτύπωσης είναι ότι το Μεταξουργείο είναι μια περιοχή σε μετασχηματισμό. Γειτονεύει με περιοχές που έχουν ήδη υποστεί την διαδικασία της «ανάπλασης», όπως είναι ο Ψυρρής και το Γκάζι , οι οποίες όπως είναι λογικό δημιοργούν τις συνθήκες επιρροής και του Μεταξουργείου.

Επίσης στην περιοχή έχουν αρχίσει και εμφανίζονται νέες χρήσεις(γκαλλερί, καφέ_εστιατόρια, χώροι διασκέδασης) και νέοι κάτοικοι, οι οποίοι άλλοτε χρησιμοποιούν το υπάρχον κτηριακό δυναμικό, άλλοτε προχωρούν σε κατεδαφίσεις και σε νέα οικοδόμηση. Σημαντική εξέλιξη στον μετασχηματισμό της περιοχής αποτελεί και η αλλαγή χρήσης του παλιού κτηρίου του εργοστάσιου του Μεταξουργείου σε Δημοτική Πινακοθήκη. Το άλλοτε ηγεμονικό στοιχείο του παραγωγικού τομέα μετατρέπεται τώρα σε ηγεμονικό πολιτιστικό στοιχείο.

Πρόταση
Μια νέα σχετικά χρήση η οποία χρησιμοποιεί το υπάρχον κτηριακό δυναμικό, είναι τα θέατρα της περιοχής τα οποία αυτή τη στιγμή είναι δεκατρία(13). Τα θέατρα είναι διασκορπισμένα μέσα σε όλη την περιοχή και τις «υποπεριοχές» της, ενισχύοντας έτσι την δομή του ψηφιδωτού και εντοπίστηκαν εκεί για λόγους ίσως οικονομικούς καθώς τα ενοίκια ήταν ακόμη πολύ χαμηλά αλλά και σαν αποτέλεσμα της αποβιομηχανοποίησης της ζώνης της Οδού Πειραιώς, της πεζοδρόμησης του τελευταίου τμήματος της Ερμού και των ροπών που άρχισαν να δημιουργούνται στην περιοχή.

Αυτό που προτείνεται είναι η πλαισίωση του πολιτισμικού μετασχηματισμού που συντελείται με ένα διαμορφωμένο πλέον φεστιβάλ θεάτρου. Το φεστιβάλ πρόκειται να είναι ετήσιο έτσι ώστε να είναι ενταγμένο στην γειτονιά και να μην είναι κομήτης για την περιοχή. Με το πλεονέκτημα της ύπαρξης των θεάτρων σε ολόκληρη την περιοχή, δημιουργείται ένα δίκτυο το οποίο θα έχει σαν αποτέλεσμα την «νομιμοποίηση» της υπάρχουσας κατάστασης του Μεταξουργείου. Οι οίκοι ανοχής, το επιθετικό εμπόριο ναρκωτικών και όλες οι «χωρικές και κοινωνικές προεκτάσεις» που έχουν αυτές οι ενέργειες, δεν απομακρύνονται όπως στα πλαίσια ενός σχεδιασμού με πολιτική εξωραϊσμού. Μέσω της ύπαρξης του φεστιβάλ, του κόσμου που θα το επισκέπτεται, των συντελεστών που θα δημιουργούν, θα κάνουν πρόβες, θα «ζουν» μέσα σε αυτό όλο το χρόνο δημιουργούνται οι συνθήκες που θα δημιουργήσουν τις νέες ροπές και μια πιο ομαλή μετάβαση.

Επίσης στα πλαίσια της εργασίας προτείνεται ένα τριμηνιαίο πρόγραμμα για το φεστιβάλ, που θα περιέχει έργα του Μπρεχτ με άξονα την πολιτική, του Μπεκετ κυρίως με την συμμετοχή μονόπρακτων και μονόλογων και του Ευριπίδη, με άξονα την γυναίκα. Διαμορφώνεται έτσι και μια άποψη πάνω στον χαρακτήρα του φεστιβάλ και στον κόσμο που εκείνο θα προκαλεί.

Στα πλαίσια του φεστιβάλ εντάσσεται και το θέατρο δρόμου. Με αυτό τον τρόπο, δίνεται μια σκηνή στους κατοίκους και δημιουργείται μια σχέση σύνδεσης μεταξύ εκείνων και του θεάτρου. Παρόλο που το θέατρο δρόμου δεν εντοπίζεται κάπου συγκεκριμένα, αλλά αποτελεί προϊόν αυτοσχεδιασμού, η πλατεία Αυδή αποτελεί ένα τέλειο  σημείο σήζευξης μεταξύ θεάτρου και κατοίκων. Είναι ένας τόπος όπου είναι ήδη σκηνή, για τα παιδιά, για τους μετανάστες που μαζεύονται, χορεύουν και αντιμετωπίζουν τον χώρο εκεί σαν σκηνή. 

Ο σχεδιασμός της πλατείας δεν προκύπτει από κανονιστικά και περιοριστικά σχήματα, αλλά δημιουργείται μέσα από υπάρχουσες ροές και πορείες, καθώς και από την συνύπαρξη οπτικών, υλικών, σκληρών και μαλακών, μέσα από έναν καθορισμό μιας ποιότητας των κινήσεων. Μέσα από τις κεντρικές ροές δημιουργούνται οι χώροι στάσης, οι χώροι θέασης και οι υποτυπώδεις σκηνές.

Τέλος για την λειτουργία του φεστιβαλ, κρίθηκε αναγκαία και η παρουσία κάποιας μορφής ενημέρωσης και πληροφόρησης για το πρόγραμμα του φεστιβάλ, για τις διαδρομές και την τοποθεσία των θεάτρων καθώς και για την ίδια την περιοχή, τοποθετημένη σε καίρια σημεία. Και πάλι προτείνεται μια απλή μορφή σχεδιαστικά, με χώρο για την τοποθέτηση αφισών των έργων και των θεάτρων, καθώς επίσης και για την ύπαρξη χάρτη περιέχοντας τις πληροφορίες για την κίνηση μέσα στην περιοχή, για την επικοινωνία της με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς και για τους βασικούς οδικούς άξονες που την συνδέουν με τις γύρω περιοχές.

Μέσα από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης και των πυκνώσεων στην περιοχή, σημεία τα οποία αποτελούν πιθανές εισόδους στην περιοχή, καθώς επίσης και κεντρικά σημεία κοντά σε σημεία εμπορίου, κοντά σε χρήσεις ψυχαγωγίας, επιλέχθηκαν στην τοποθέτηση των stand ενημέρωσης. Δημιουργείται έτσι και ένα δευτερεύον δίκτυο πληροφόρησης, το οποίο και πάλι διατρέχει όλη την περιοχή, κάνοντας την πληροφορία προσβάσιμη σε όλους

Φοιτήτρια : Μάρω – Ηώ Μπότσιου
Υπ. Καθηγητής : Δημήτρης Σεβαστάκης
Σύμβουλος Καθηγητής : Δημήτρης Παπαλεξόπουλος
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
διπλωματικές περιόδου Ιουλίου 2009

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.