(134) Αστική Νησίδα για τη Μουσική στον Πύργο Ηλείας

Φοιτήτρια: Μαρία Νοδαράκη
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αμαλία Κωτσάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια
Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Οκτώβριος 2010

Το πολιτιστικό κέντρο περιλαμβάνει ένα Μουσικό Σχολείο και ένα Δημοτικό Κέντρο για τη Μουσική, το οποίο περιβάλλεται από ένα πάρκο με τις μουσικές του κόσμου και μια μεγάλη αστική πλατεία.

Ως περιοχή μελέτης επιλέγεται το οικοδομικό τετράγωνο που περιλαμβάνει σήμερα το 1^ο Γυμνάσιο και 1^ο Λύκειο Πύργου.  Το εν λόγω σχολείο αποτελεί μνημείο του μοντέρνου κινήματος, το οποίο ανεγέρθη το 1931 στα πλαίσια του γνωστού πρωτοποριακού προγράμματος ανέγερσης σχολικών κτιρίων του 1930, από τον αρχιτέκτονα Ν.Κακούρη.

Το σχολικό κτίριο έχοντας υποστεί ελάχιστες τροποποιήσεις στην αρχική του δομή, στέκει σήμερα εγκαταλειμμένο εξαιτίας του καταστρεπτικού σεισμού του 2007.  Η περιοχή γύρω από το σχολείο αποτελείται κυρίως από κατοικίες. Η δόμηση είναι υψηλή και πυκνή και παρατηρείται έλλειψη δημοσίων χώρων και αστικού πρασίνου.

Στόχος της επέμβασης είναι η ανάδειξη και η προστασία του μνημείου του μοντέρνου κινήματος, θεωρώντας το δηλαδή ως σημαντικό έργο που εμπλουτίζει την ελληνική πολιτισμική κληρονομιά, καθώς και στοιχείο διατήρησης της συλλογικής μνήμης του συγκεκριμένου τόπου. Παράλληλα επιδιώκεται η ολική διαχείριση της περιοχής και η αναβάθμισή της μέσα από τον εμπλουτισμό της με νέες χρήσεις, η δημιουργία  ενός πόλου έλξης με διαπολιτισμική χροιά και η απόδοση στους κατοίκους  ελεύθερου δημοσίου χώρου και αστικού πρασίνου.

Επιλογή Χρήσης:
Η επιθυμία για διατήρηση του εκπαιδευτικού χαρακτήρα λόγω του σχολείου του 1931 (σύμφωνα με τους κατοίκους της περιοχής), η πολυπολιτισμικότητα της πόλης και συνεπώς  η ανάγκη συνύπαρξης  διαφορετικών εθνοτήτων, η μεγάλη μουσική παράδοση του Πύργου και η έλλειψη δημοσίων χώρων και αστικού πρασίνου οδήγησαν στη επιλογή της δημιουργίας μιας Αστικής Νησίδας για τη Μουσική, η οποία περιλαμβάνει Μουσικό Γυμνάσιο και Λύκειο, Δημοτικό Κέντρο για τη Μουσική (με δημοτικό ωδείο, βιβλιοθήκη για τη μουσική, κατάστημα με είδη μουσικής, αίθουσα συναυλιών, μουσείο αρχαίων ελληνικών οργάνων και αίθουσα για τη φιλαρμονική του δήμου) ένα πάρκο με τις μουσικές του κόσμου και μια μεγάλη αστική πλατεία. Το κτιριολογικό πρόγραμμα όσον αφορά στο Μουσικό Σχολείο συγκροτήθηκε με βάση τις διατάξεις του ΟΣΚ.

Επέμβαση:
Διατηρείται μόνο το σχολείο του 1931 και κατεδαφίζονται όλες οι μεταγενέστερες προσθήκες. Η οδός Ξάνθου διατρέχει το οικόπεδο και το χωρίζει σε δύο τμήματα ( επαναφέροντας έτσι την πολεοδομική χάραξη που είχε χαθεί με την ανέγερση του σχολείου το 1931) και πεζοδρομείται από την αφετηρία της (σταθμός ΟΣΕ) μέχρι το τέλος της (Θέατρο Απόλλων),  ενώνοντας έτσι την περιοχή με το κέντρο της πόλης. Στο τμήμα που υπάρχει το παλιό σχολικό κτίριο δημιουργείται το μουσικό σχολείο σε μια εσωστρεφή και  ορθοκανονική σύνθεση. Ο νέος κτιριακός όγκος τοποθετείται απέναντι από τον παλιό, αφήνοντας μια μεγάλη αυλή να δημιουργηθεί ανάμεσά τους. Στο άλλο τμήμα, το δημοτικό κέντρο για τη μουσική τοποθετείται διαγώνια στο οικόπεδο και αρνούμενο έτσι την κανονικότητα της περιοχής υψώνεται και υποβαθμίζεται επιτρέποντας στη φύση να κυριαρχήσει στο επίπεδο του εδάφους. Από την μια πλευρά του κέντρου δημιουργείται ένα πάρκο το οποίο ανοίγεται στην πόλη και αποδίδεται στους κατοίκους, ενώ από την άλλη δημιουργείται η αστική πλατεία που είχε χαθεί με την ανέγερση του σχολείου.

Κεντρική ιδέα της σύνθεσης αποτελεί η αναζήτηση των συνθετικών δομών του ελληνικού μοντερνισμού του ΄30 μέσα από πολλαπλές καλλιτεχνικές εκφράσεις (αρχιτεκτονική, μουσική, ζωγραφική) και η ερμηνεία τους μέσα από την αρχιτεκτονική πρόταση.
Ο κτιριακός όγκος που δημιουργείται μοιάζει να παράγει έναν ρυθμό, ο οποίος παραπέμπει σε μουσική αρμονία και προκύπτει μέσα από αναλογικές σχέσεις συγκεκριμένων μεγεθών. Τα μεγέθη αυτά προέρχονται από τις διαστάσεις του σχολικού κτιρίου του 1931 (διάσταση α στο διάγραμμα) και τον κάνναβο των υποστυλωμάτων του (διάσταση x στο διάγραμμα).

Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι ένας ενιαίος οργανισμός που ρέει σαν μουσική σύνθεση. Τα επιμέρους πλήρη ( κλειστοί χώροι ) αποτελούν τις μουσικές νότες και δημιουργούν τα θεματικά στοιχεία της σύνθεσης, ενώ τα κενά (ημιυπαίθριοι χώροι) μεταφράζονται σε μουσικές παύσεις.

Ο κάνναβος που προκύπτει αποτελεί το μέτρο της μουσικής σύνθεσης, ενώ η παράθεση των όγκων στη βάση ενός κανόνα (γραμμική κίνηση που γίνεται τεθλασμένη) αποτελεί τη μουσική κλίμακα της σύνθεσης. Παρατηρείται ότι κανένα πλήρες και κανένα κενό δεν είναι όμοια με τα υπόλοιπα ενσωματώνοντας έτσι στο σχεδιασμό την τάση της μουσικής  του 20ου αιώνα  για συνεχή παραλλαγή των στοιχείων που αποτελούν τη σύνθεση. Οι μουσικές αναλογίες συνεπώς και ο ρυθμός περνούν στις όψεις ( η κάθε όψη προκύπτει από τη διαίρεση της επιφάνειάς της σε όγδοα και τις υποδιαιρέσεις τους) καθώς  και στην πλακόστρωση.

Στο κτίριο  εξωτερικά επιλέγεται το φορτισμένο συμβολικά λευκό ως το κατεξοχήν χρώμα του μοντέρνου κινήματος, ενώ στο εσωτερικό επιλέγονται  ζεστά χρώματα από την παλέτα των Ελλήνων ζωγράφων της γενιάς του ΄30.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.