Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το τοπόσημο του Φαλήρου

Ο Peter Rice, ένας από τους σπουδαιότερους μελετητές πολιτικούς μηχανικούς της εποχής μας, και συνεργάτης του Renzo Piano σε σημαντικά έργα, παρατήρησε σε σχετικό δοκίμιό του ότι ο μηχανικός οφείλει να λειτουργήσει ως χαμαιλέων στις συνεργασίες του με τους αρχιτέκτονες. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε αρχιτέκτων ή αρχιτεκτονική ομάδα έχει στήσει ένα δικό του σύμπαν τάσεων και προτιμήσεων μέσα στο οποίο κινούνται τα έργα του, ώστε ο μηχανικός οφείλει να εξοικειωθεί κάθε φορά με το σύμπαν του διαφορετικού αρχιτέκτονα ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει αποδοτικά για το έργο.

Λειτουργώντας ως κριτής στον διαγωνισμό αυτό, μου δόθηκε η ευκαιρία να διαπιστώσω ότι η παρατήρηση του Rice ισχύει για κάθε είδους εμπλοκή του μηχανικού σε αρχιτεκτονικά έργα, ακόμα και σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

Και όχι μόνον αυτό. Ο ορισμός μου από την Επιτροπή του Διαγωνισμού ως ειδικού συμβούλου για τον φέροντα οργανισμό, μου έδωσε την ευκαιρία να διαπιστώσω τη χρησιμότητα μιας τέτοιας λειτουργίας υπέρ του Διαγωνισμού.

Πρώτον επειδή η αρχιτεκτονική δεν είναι ζωγραφική, χρειάζεται υλικές δομές για να υλοποιηθεί - και μία από αυτές είναι ο φέρων οργανισμός, ο οποίος πρέπει να αξιολογηθεί. Θεωρώ επίσης σωστό ότι ο ειδικός σύμβουλος επί των δομών εκφέρει μεν τη γνώμη του επηρεάζοντας ενδεχομένως τους κριτές, αλλά δεν ψηφίζει - αφού μία δομή υποστηρίζει μεν την αρχιτεκτονική ιδέα, αλλά τελικά είναι η ιδέα που κρίνεται στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.

Στον συγκεκριμένο διαγωνισμό διαπίστωσα ότι υπάρχουν δύο ακραία όρια αναφορικά με την κρίση του πολιτικού μηχανικού. Όταν η αρχιτεκτονική λύση είναι απλοϊκή, ο κριτής μηχανικός σχεδόν περισσεύει, αφού με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η υλοποίηση της δομής είναι εύκολη. Στο άλλο άκρο, μία πολύ απαιτητική (για το καλό ή το κακό) λύση μπορεί να στέκεται στον αέρα, να μην είναι δηλαδή υλοποίησιμη χωρίς την επαρκή συμβουλή του μηχανικού, καθώς οι εντυπωσιακές στο χαρτί κατασκευές έχουν ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρές αντιξοότητες (π.χ. από την ανεμοπίεση, τον σεισμό ή απλά τη βαρύτητα) που δεν έχουν ληφθεί υπ' όψιν.

Στη μεγάλη τους πλειονότητα οι αρχιτεκτονικές προτάσεις του διαγωνισμού κινήθηκαν μεταξύ των δύο πόλων που προαναφέραμε φροντίζοντας πάντως στις περισσότερες να υπάρχει επαρκής συνεισφορά πολιτικού μηχανικού στον σχεδιασμό. Οι σχετικές κριτικές παρατηρήσεις έχουν ενσωματωθεί συνοπτικά στις Εκθέσεις της Επιτροπής.

Ευχαριστώ την Επιτροπή του Διαγωνισμού για τη συνεργασία και εύχομαι δημιουργική συνέχεια σε όλους τους διαγωνιζόμενους.

του Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου
Πολιτικός  Μηχανικός  ΕΜΠ, Μ.Sc. Surrey Un.
Ειδικός σύμβουλος της Επιτροπής του Διαγωνισμού