Με αφορμή...

Με αφορμή...τις «Σελίδες για την Ελλάδα του 20ου αιώνα. Κείμενα Γάλλων ταξιδιωτών», επιμ. Παν. Μουλλάς-Βάσω Μέντζου, ΟΛΚΟΣ, Αθήνα 1995


Από το παράθυρο του εστιατορίου των Λουτρών αντικρύζω τη θάλασσα θαυμάσια καδραρισμένη από το πλαίσιο της σίτας, γαλαζοπράσινο καικαφέ. Φυσάει άγρια από το πρωί. Ανάμεσα σε όσα ακινητούν, -τα πέρα νησιά σε δυο επίπεδα βάθους, το πιο κοντινό όλο κι όλο μια μύτη που αναδύθηκε και μοιάζει προκλητικά αμέτοχη μέσα σ’όλην αυτή την αντάρα, τις πέτρες του μύλου, και τη μικρή αποβάθρα-, αρμονικά αντιστοιχισμένα από δυο κατακόρυφες πινελιές, -τη σήμανση στην άκρη του μύλου και έναν σιδερένιο σωλήνα-, κρέμονται ένας ψαράς με το καλάμι του κι οι γλόμποι που χορεύουν στον αέρα, μαζί λουσμένα στον αφρό.

Αν γείρω λίγο το κεφάλι μου προς τα δεξιά βλέπω μιαν άκρη από το Γυαλί, πιο ξέθωρη απ’όσο συνήθως. Που και που ένα ιστιοπλοϊκό σε μεγάλη απόσταση διασχίζει το κάδρο μου χοροπηδηχτά με τ’άσπρα πανάκια του, κι αυτή είναι η καλύτερή μου στιγμή. Το μικρό πλεούμενο, απόλυτα διδιάστατο από την οπτική μου γωνία, μετακινείται τόσο τεχνητά σα να το χειρίζονταν από μακριά αόρατες βέργες καραγκιοζοπαίχτη πάνω σε ψαλιδισμένα από χαρτί ψεύτικα κύματα. Σκισμένη τόπους-τόπους η σίτα, διάστικτη από μυγοχέσματα, με μια πεταλούδα που διαλογίζεται καρφωμένη στην κάτω αριστερά γωνία της, προσθέτει μια πιο χοντροκομμένη γήινη νότα στην κατά τα άλλα αέρινη σύνθεση.

Διαβάζω, όταν καταφέρνω να ξεκολλήσω τα μάτια μου από το θέαμα, όσα έγραψαν Γάλλοι ταξιδιώτες για την Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Οι σελίδες της Γιουρσενάρ και του Καμύ, νηφάλιες, παθιασμένες, μ’αναγκάζουν να ισορροπήσω ανάμεσα στην ξεθυμασμένη γοητεία ενός χαμένου παρελθόντος και την ολοζώντανη δράση του τώρα. Καθώς ένα μεγάλο φορτηγό πλοίο μπαίνει από τα δεξιά στιβαρά στο κάδρο μου, θαμπώνει και απομακρύνεται η έκσταση του Κοκτώ μπροστά στον Παρθενώνα. ‘Μα αυτά δεν είναι ερείπια, ο ναός είναι σπασμένος!’, αναφώνησε ο σύντροφός του Πασπαρτού (sic) με την ευκαιρία της επίσκεψής τους, κι ο ποιητής το βρήκε θαυμάσιο*. Όμως εδώ μπροστά μου το τοπίο είναι ολόκληρο.

Το πρόβλημα της ‘ελληνικότητας’ που τόσο ταλάνισε τους μεσοπολεμικούς –αρχιτέκτονες και μη-, καθώς βρέθηκαν αντιμέτωποι με το πρώτο κύμα ‘παγκοσμιοποίησης’ με την εισβολή του Μοντέρνου, δε φαίνεται να απασχολεί πια σοβαρά παρά ελάχισοτυς, και τελευταίους τους αρχιτέκτονες. Ωστόσο κατά κάποιον παράδοξο, παλιομοδίτικο τρόπο, εξακολουθώ να βρίσκω ενδιαφέρον το πρόβλημα.

Πέρα από το κάδρο μου που καταγράφω με κάθε λεπτομέρεια για να διαφυλάξω στο album των αναμνήσεων με προκαταβολική νοσταλγία, η Ελλάδα ανοίγει τα πόδια σε ό,τι απομένει απ’το φετινό καλοκαίρι. Ξεδιπλώνει τις νοικιασμένες ξαπλώστρες κι ομπρέλλες της, παρατάσσει τον στρατό απ’τις πλαστικές καρέκλες της, φωτίζει τις τεράστιες αγγλικές επιγραφές και διαφημίσεις της, κι εδώ ειδικά στη Νίσυρο, περιμένει τους ‘πακετοτουρίστες’ που θα νοικιάσουν μηχανάκια για μια μέρα και θα τραβήξουν κατά το ηφαίστειο.

Αγαπώ αυτόν τον τόπο που διασκεδάζει πληγώνοντας όσους τον νιάζονται, όμως για να τον αντέξω φαίνεται πως κάθε φορά χρειάζεται να επιστρέφω σ’αυτόν κόβοντας δρόμο μέσα από ό,τι είναι ‘ξένο’ και διαφορετικό: τις γαλλικές σελίδες, το γιαπωνέζικο φαγητό και τρόπο ζωής, την αμερικανική μουσική, τις κινέζικες ταινίες, για να ονομάσω μόνο μερικά.

Δημιουργώντας μια τεχνητή απόσταση που θα με προστατέψει από ό,τι είναι άθλιο και περιττό, ξαναπλησιάζω θωρακισμένη ό,τι έχει απομείνει, ό,τι δεν έχει ακόμα καταστραφεί, αυτή την εξαίσια ολόλαμπρη θαλασσινή μέρα, με ασφάλεια πια ‘παγωμένη’, παρ’όλη τη ζωντάνια της και την ταραχή, μέσα στο κάδρο μου.

* σ. 148
Πρωτογράφτηκε στα Λουτρά Νισύρου στις 14/8/03 και διορθώθηκε στις 11/8/06 στις Κολλίνες Αρκαδίας.