Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού - Μια άποψη αμφισβήτησης και μια πρόταση .

Ο δημόσιος διάλογος για το «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού» (ΜΠΕ) έχει ήδη ξεκινήσει. Στην Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα, εξετάσθηκε ο υπερτοπικός ρόλος που διεκδικεί για την Αθήνα ο χώρος του πρώην αεροδρομίου. Σ’ αυτή εκτός των υποστηρικτικών υπήρξαν και πολλοί που αμφισβήτησαν την κυρίαρχη αντίληψη σχεδιασμού της περιοχής.

Είναι γεγονός ότι μια μερίδα πολιτών (μειονότητα πρέπει να ομολογήσω μετά την υφιστάμενη πλύση εγκεφάλου της μονόπλευρης και με τόσα θετικά φορτία προπαγάνδας περί «του μεγαλύτερου μητροπολιτικού πάρκου στην Ευρώπη») δεν συμφωνεί με την πολιτική του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ που επιβάλλει «μητροπολιτική» λειτουργία  σ’ ένα πάρκο που βρίσκεται στα άκρα της πόλης!
Ούτε βέβαια συμφωνεί και με αυτούς που ενστερνιζόμενοι την γενικότερη κατεύθυνση της «μεγαλόπνοης» ιδέας, στην ουσία δεν διαφοροποιούνται απο την κυβερνητική λύση προτείνοντας πράσινο στο σύνολο του χώρου. Διότι οι αντιρρήσεις τους περιορίζονται στο «παζάρι» αξιοποίησης ή όχι μέρους της έκτασης, αντιδρώντας σε κάθε άλλη μη μαξιμαλιστική και ρηξικέλευθη παρέμβαση σε όφελος της όλης Αθήνας.  Ακόμη δε μεγαλύτερη είναι η διαφωνία με τους δήμους και φορείς της περιοχής που διεκδικούν το Μέγιστο και τον προσπορισμό του απόλυτου «πλούτου» με την χρήση «πρασίνου» σ’ όλη τη δημόσια (κτήμα όλων) γη, προς αποκλειστικό όφελος του εντόπιου: του μικροκλίματος, της ποιοτικής αναβάθμισης, και των ακόμα μεγαλύτερων υπεραξιών γης της ήδη πλεονεκτικής περιοχής τους. Η οποία σημειωτέον, έχει από τις μικρότερες πληθυσμιακές πυκνότητες και βρίσκεται μεταξύ του Υμηττού, με μεγάλες δυνατότητες δάσους – πάρκου(!!) και του Σαρωνικού που επεκτείνεται σ’ ένα θαλάσσιο μέτωπο 50 χιλιομέτρων(!!). Και συμπεριλαμβάνει, μαζί μ’ όλα τ’ άλλα, το γκολφ Γλυφάδας εκτάσεως 500 στρ.(!!). Θεμιτό το ενδιαφέρον τους αλλά τόσο κραυγαλέα και ακραία τοπικιστικό. Διότι όσα αυτοί απολαμβάνουν ούτε υπάρχουν, ούτε πρόκειται να προσπορίσουν, ο Ρέντης, το Περιστέρι και το Αιγάλεω, ούτε τα Πατήσια, οι Αμπελόκηποι και η Κυψέλη, - όσο δε αφορά την ψευδεπίγραφη «μητροπολιτική» κλιματική επίδραση, αυτή ανεξαρτήτως μεγέθους του πάρκου δεν ξεπερνά την ζώνη των 300-400μ. απόστασης από τα όρια του.

Το ΜΠΕ στη σύλληψη του είναι περισσότερο αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών, κομματικών δεσμεύσεων και συνθημάτων, παρά μίας σε βάθος συντεταγμένης έρευνας και μελέτης συσχετισμού του με την υπόλοιπη Αθήνα, που δεν έγινε ΠΟΤΕ. Γι’ αυτό και σήμερα κανένας πολιτικός, ακόμα κι’ εάν θα διαφωνούσε, δεν τολμάει να το αμφισβητήσει.

ΠΡΟΤΑΣΗ: Αποτελεί ιστορικά ανεπανάληπτη και μοναδική πολεοδομική και περιβαλλοντική ευκαιρία η αξιοποίηση των δυνατοτήτων ενός χώρου όπως αυτός του Ελληνικού. Εφ’ όσον λειτουργήσει σαν αναγεννητική θρυαλλίδα εντασσόμενος σ’ ένα Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, με πεδίο εφαρμογής το ΣΥΝΟΛΟ των ελεύθερων γαιών του λεκανοπεδίου: Πάρκο Γουδή, Ελαιώνας, Δάσος Συγγρού, Εθνικός κήπος, Πεδίον Άρεως, κτήμα Βεΐκου, Τουρκοβούνια, δάσος Παπαδημητρίου στα Μελίσσια, κλπ. Με κύριους και ταυτόχρονους στόχους: την μείωση της δόμησης, την αποσυμφόρηση πυκνοκατοικημένων περιοχών και τη δημιουργία πάρκων μεσω της κατεδάφισης οικοδομικών συγκροτημάτων, κατόπιν απαλλοτριώσεων ή ανταλλαγών - με προτεραιότητα τα δημόσια κτίρια. Καθώς επίσης και την βελτίωση του μικροκλίματος με δενδροστοιχίες σκίασης δρόμων, φυτεμένα δώματα, οικολογικούς δρόμους με πορώδη άσφαλτο, (απορροφά το νερό της βροχής και τη θερμότητα), κλπ.

Στόχοι που θα πραγματωθούν με τους οικονομικούς πόρους που θα συγκεντρωθούν από την αξιοποίηση της εισφορά γης των μεγάλων  συγκεντρώσεων, όπου υπάρχουν, αστικών ελεύθερων χώρων. Στα πλαίσια ενός προγράμματος τύπου αστικού αναδασμού για όλο το λεκανοπέδιο που θα εμπεριέχει ανταποδοτικούς μηχανισμούς ανακατανομής, αξιοποίησης του πολεοδομικού «πλούτου» και εκχώρησης προς τις ενδεδειγμένες επιβαρημένες περιοχές, μέρους του ποσοστού της περιβαλλοντικής ωφέλειας που απολαμβάνουν οι πλεονεκτικές σ’ ελεύθερους χώρους περιοχές.  
Μια τέτοια δραστική, διάσπαρτη και ζωοδότρα  «αποτσιμεντοποίηση» και «πράσινη επανάσταση» που δεν περιορίζεται μόνον στο Ελληνικό, είναι φανερό ότι έχει αποδεκτές το σύνολο των κατοίκων της πρωτεύουσας και όχι μόνο αυτούς των προνομιούχων προαστίων.
 
Αποτελεί όμως αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση ότι όλ’ αυτά θα είναι υπό την διαχείριση ενός ανεξάρτητου φορέα που στην αρχή θα φροντίσει την οργάνωση και την υλοποίηση του σχεδιασμού και των εργασιών και στη συνέχεια την αναβάθμιση και τη συντήρηση τόσο των υπαρχόντων όσο και των νέων χώρων και λειτουργιών πρασίνου – Οργανισμοί όπως η «Ενοποίηση  Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας» και «Αττικό Μετρό» έχουν ήδη υποδείξει τον δρόμο της αποτελεσματικής διαχείρισης μεγάλων και φιλόδοξων έργων.  
 
Ποτέ δεν είναι αργά προκειμένου να επανεξετασθεί αυτό το κρίσιμο πρόβλημα έπ’ ωφελεία της αβίωτης υδροκεφαλικής μας πρωτεύουσας, για την οποία δεν αρκεί η αύξηση των στατιστικών τετρ. μέτρων πρασίνου ανά κάτοικο, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Πάρκου Ελληνικού. Γιατί και το κυριότερο είναι αυτή η αύξηση πρασίνου να κατανεμηθεί με ποικίλους τρόπους και σωστά στο σύνολο του ιστού της πόλης σε συνδυασμό με την αναγκαία μείωση των δομήσιμων χώρων και των πληθυσμιακών πυκνοτήτων.  

Τελειώνοντας κι’ επειδή πιστεύουμε ότι η πρόταση μας εκτός της ωφελιμότητας της είναι και οικονομικά ανταποδοτική, τη θεωρούμε γι’ αυτό και εφικτή.

Σωτήρης Ν. Παπαδόπουλος - Αρχιτέκτονας.
Εκπρόσωπος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ) στο Συμβούλιο Αρχιτεκτόνων της Ευρώπης.

(με την ευγενική παραχώρηση του συγγραφέα)