ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ

English version

Ο τίτλος αυτός -  ‘Οι πόλεις του αύριο’ - καθρεφτίζει τον τίτλο του βιβλίου του Peter Hall: ‘Cities of Tomorrow’ και είναι ο σχολιασμός πάνω στην μελέτη του ιδίου για τις πόλεις.
Κατά πόσο είναι πετυχημένη η συγγραφή αυτού του βιβλίου και κατά πόσο έχουν ισχύ αυτές οι θεωρίες στην αχαλίνωτη ανάπτυξη των σημερινών πόλεων?

Παράγοντες όπως οι κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, η οικονομία, η εξέλιξη της τεχνολογίας, η συγκοινωνία, η ψηφιοποίηση και η παγκοσμιοποίηση έχουν επηρεάσει τον τρόπο που ζούμε και διαμορφώνουν το σχήμα των πόλεών μας.

Πιστεύω πως η αναγνωρισιμότητα - επιτυχία του βιβλίου έχει να κάνει με το γεγονός ότι παρά την ραγδαία αλλαγή των καιρών, ο Peter Hall επιμένει να ανατρέχει στην ιστορία των ιδεών σχεδιασμού. Η μη συνεχής χρονολογική σειρά του βιβλίου είναι μία συνύπαρξη με τις ανθρώπινες ιδέες οι οποίες δεν ακολουθούν λογικό μοντέλο και πολλές φορές διασταυρώνονται με μπερδεμένο τρόπο. Έτσι αποκτούμε συνείδηση της καταγωγής μας και αποφεύγουμε να επαναλαμβάνουμε λάθη του παρελθόντος  ενώ παράλληλα μαθαίνουμε να σχεδιάζουμε. Αυτό είναι σημαντικό γιατί η λέξη ‘σχεδιάζω’ παραπέμπει στο μέλλον και αφορά στη δυνατότητα να ελέγχουμε τον τρόπο που λειτουργούν οι πόλεις μας. Οι θεωρίες και οι ιδέες αυτές δεν έχουν την ίδια μορφή που έχει η υλοποίηση (πραγματοποίηση) τους –εάν αυτή επιτευχθεί. Όταν ανατρέχουμε στην ιστορία τα πράγματα αναδύονται.

Η ανάλυση του σχεδιασμού ξεκινάει στην Αγγλία του 1880 αλλά οι ιδέες μπορούν να εντοπιστούν παλιότερα στον 15ο αιώνα. Συνεπώς παρόλο που ο Peter Hall αναφέρεται στο σχεδιασμό του 19ου , 20ου και 21ου αιώνα μέσα στη μελέτη του, οι αναφορές αφορούν παλαιότερες περιόδους. Αυτό είναι αναπόφευκτο!
Οι περισσότερες ιδέες  δυτικού σχεδιασμού του 20ου αιώνα προκύπτουν από το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη αν και εξετάζονται παραδείγματα και από πόλεις της Κίνας, της Γαλλίας της Γερμανίας και της Ρωσίας (ή πρώην Σοβιετικής ένωσης).

Υπάρχουν μερικές βασικές ιδέες στο σχεδιασμό του 20ου αιώνα:

• Re-echo
• Ανακύκλωση
• Επανασύνδεση

Ο σχεδιασμός του 20ου αιώνα στο Λονδίνο επηρεάστηκε έντονα από τις αποτυχίες του προηγούμενου αιώνα. Αυτές μαζί με τις τεράστιες κοινωνικοπολιτικές αλλαγές δημιούργησαν την ανάγκη να βελτιωθεί ο πληθωρικός Βικτωριανού τύπου σχεδιασμός. Η ιδέα της “πόλης κήπου” έγινε πολύ δημοφιλής με αποτέλεσμα να ενθαρρύνεται η δημιουργία πάρκων για καλύτερη ποιότητα ζωής. Ξαφνικά ακόμα και οι άνθρωποι της εργατικής τάξης απόκτησαν χώρο για να αναπνεύσουν.


Η μνημειώδης πόλη ήταν μια ακόμα δυνατή ιδέα όπου οι σχεδιαστές θεώρησαν θεμελιώδους σημασίας την ύπαρξη ενός όσο το δυνατόν ψηλού και μοναδικού κτιρίου που να δίνει στην πόλη ταυτότητα. Και με την τεχνολογική καινοτομία που επήλθε… έγινε δυνατόν! Παράλληλα με αυτό στο σχεδιασμό της πόλης επηρέασε  η συγκοινωνία και το αυτοκίνητο.

Ενδιαφέρουσες θεωρίες σκιαγραφούνται και περιγράφονται, όπως για παράδειγμα αυτή του Le Corbusier που πίστευε ότι αντί να φοβόμαστε την αυξανόμενη πυκνότητα μιας πόλης πρέπει να την αγκαλιάζουμε, να ζούμε με αυτήν και να συνεισφέρουμε και εμείς στην περεταίρω αύξηση της πυκνότητας. Γενικά ο τυραννικός (αυταρχικός) σχεδιασμός του Corbusier υπερίσχυσε έναντι των αναρχικών σχεδιαστών που πίστευαν στην πόλη κήπο και στη αστική  αποκατάσταση.

Μετά τη δεκαετία του ‘60 έγιναν πολλαπλές αναδιαμορφώσεις αλλά οι περισσότερες δεν ήταν επιτυχείς με αποτέλεσα κάποιες πόλεις να γίνουν χειρότερες!

Από το 1990 και μετά η βασική ιδέα είναι η “ανθεκτικότητα”. Στις μέρες μας παρατηρούμε έναν αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των πόλεων και εξάρτηση από τις έννοιες της Οικονομίας και Βιομηχανίας, που με τη σειρά τους μεγεθύνουν την ανάγκη για αυτόν τον ανταγωνισμό.

Τέλος, ο  Peter Hall αναφέρετε στο μοτίβο του “κύκλου”. Οι θεωρητικοί έχουνε γυρίσει στις αρχές του αναρχικού σχεδιασμού και οι πόλεις σήμερα θεωρούνται παρακμασμένες, φτωχές, επικίνδυνες και χαοτικές. Σχεδόν σε κάθε πόλη υπάρχει ανάγκη για αναδιαμόρφωση και ανανέωση και παρόλο που η πόλη είναι ένα καλύτερο μέρος σε σχέση με αυτό που ήταν πριν 100 χρόνια οι σχεδιαστές ανατρέχουν πάντα σε αυτά τα χρόνια γιατί οι τάσεις είναι παρόμοιες με τις σημερινές!

Έτσι, ίσως το μοτίβο να μην είναι ένας κύκλος.

Ίσως οι ιδέες και οι θεωρίες να μην άλλαξαν όσο θέλουμε να πιστεύουμε.

Ίσως να μην αλλάξουν ποτέ…

 
Αναστασία Μηνά