10 στιγμιότυπα της ζωής του Rem Koolhaas

1

Γεννήθηκε το 1944 στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Σπούδασε συγγραφή σεναρίου ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του,αλλά τον κέρδισε το επάγγελμα του παππού του, που ήταν αρχιτέκτονας. Για ένα φεγγάρι ασχολήθηκε και με τη δημοσιογραφία. Εζησε από τα 8 ως τα 12 χρόνια του στην Ινδονησία και, όπως λέει, η εμπειρία του σε πόλεις που απλώνονται χαοτικά αλλά ταυτόχρονα ευφυώς καθόρισε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει.

2

Ξεκίνησε τις σπουδές του το 1968 στην Αρχιτεκτονική του Λονδίνου (ΑΑ), όπου και γνώρισε τους Ηλία και Ζωή Ζέγγελη. Μαζί με το ζευγάρι αλλά και με τη σύζυγό του MantelonVriesendorp ίδρυσαν το 1975 το γραφείο ΟΜΑ στο Λονδίνο. Λίγο αργότερα προστέθηκε στην παρέα μια νεαρή, πολλά υποσχόμενη αρχιτέκτονας.Το όνομα αυτής: ZahaHadid.

3

Μετά τις σπουδές του μετοίκησε για λίγο στη Νέα Υόρκη. Εκεί έγραψε το βιβλίο «Delirious New York» (1978), ένα ιδιότυπο «μανιφέστο» στο οποίο ανέλυε το μεγαλείο της Νέας Υόρκης ως πάλαι ποτέ πρωτεύουσας της πρωτοποριακής αρχιτεκτονικής.

4

Σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο, ο Koolhaas δεν είναι πια «delirious» για τη Νέα Υόρκη ή την αρχιτεκτονική της Δύσης. Προτιμά την Ασία και έχει δώσει ζωηρό «παρών» στην Κίνα, όπου σχεδίασε ένα από τα ακριβότερα αρχιτεκτονήματα της χώρας, ένα σύμπλεγμα κτιρίων της κρατικής τηλεόρασης στο Πεκίνο. Κάποιο από αυτά (γειτονικό του κεντρικού CCTV) είχε τυλιχτεί πριν από έναν χρόνο στις φλόγες ενόσω βρισκόταν ακόμη υπό κατασκευή.

5

Το πρώτο project μεγάλης κλίμακας που τον κατέστησε «ενεργό» αρχιτέκτονα ήταν το Kunsthal (Εθνική Πινακοθήκη) στο Ρότερνταμ, το 1992. Είναι δύσκολο να αποδώσεις στα έργα του ένα στυλ. Αν και δεν έχουν συγκεκριμένη οπτική λογική, οι αφηρημένες φόρμες τους μοιάζουν τυχαία τοποθετημένες στον χώρο ? υπάρχει πάντα λογική στον σχεδιασμό τους και εργονομική μέριμνα. Ο Koolhaas υποστηρίζει ότι η «κοινωνική φαντασία» πρέπει να είναι ο κινητήριος μοχλός έμπνευσης. Σε παλαιότερη δήλωσή του στην εφημερίδα «Το Βήμα» αναφέρει: «Αυτό που με ενδιαφέρει στην αρχιτεκτονική είναι η δυνατότητα που προσφέρει για να δουλεύεις σε διαφορετικούς τόπους, σχέδια και κλίμακες. Αν αυτό καλλιεργούνταν, η αρχιτεκτονική θα μπορούσε να εξελιχθεί σημαντικά. Οι αρχιτέκτονες εξακολουθούν να χτίζουν συγκεκριμένα είδη κτιρίων, στα οποία έχουν ειδικευτεί, όταν πιθανώς έχουν εξαντλήσει τις ιδέες τους. Αν δεν αλλάζουν, δεν εξελίσσονται και έτσι καταλήγουν να μη σκέφτονται».

6

Μέχρι τη δεκαετία του 1990 ήταν γνωστός κυρίως ως θεωρητικός. Στο Λονδίνο εκτέθηκαν προσφάτως γραπτά έργα του γραφείου ΟΜΑ (βιβλία και ανέκδοτες μελέτες) των τελευταίων 35 ετών, συνθέτοντας έναν ιδιότυπο κορμό 40.000 σελίδων!

7

Το πιο πληθωρικό από τα βιβλία του ήταν το «S, M, L, XL» (1995), μια έκδοση-αναφορά από γραφιστικής πλευράς. Χρειάστηκαν επτά χρόνια για να ολοκληρωθεί, προκειμένου οι 1.300 σελίδες να βρίθουν δοκιμίων, μανιφέστων, μυθοπλασίας και στοχασμών για τη σύγχρονη πόλη. Εγινε τόσο δημοφιλές ώστε, σύμφωνα με τον «Guardian», μεταφράστηκε στην Κίνα και στο Ιράν, χωρίς όμως την άδεια του εκδότη. Ο ιρανός εκδότης στην απολογία του υποστήριξε ότι το σημαντικό είναι να διαχέονται οι ιδέες του Koolhaas.

8

Οταν το 2000 βραβεύτηκε με Pritzker, η επιτροπή τον χαρακτήρισε «διορατικό» και «φιλόσοφο». Δύο χρόνια νωρίτερα είχε επινοήσει την «ελεύθερη τομή» για την κατοικία ενός ζευγαριού στο Μπορντό της Γαλλίας, το BordeauxHouse: Μια μεγάλη πλατφόρμα επέτρεπε στον τετραπληγικόιδιοκτήτη να κινείται με άνεση ανάμεσα στους ορόφους. Παρ' όλα αυτά, η Villadall' Ava (1991) στο Παρίσι παραμένει η πιο γνωστή κατοικία που έχει σχεδιάσει.

9

Τη χρονιά της βράβευσής του ο Koolhaas ξεκίνησε συνεργασία με την Prada, στο πλαίσιο της οποίας σχεδίασε μεταξύ άλλων τα καταστήματα του οίκου στη Νέα Υόρκη και στο Λος Αντζελες.

10

Η πρότασή του για την Ενωμένη Ευρώπη μετά τη Συνθήκη της Νίκαιας το 2001 ήταν ο σχεδιασμός μιας «οπτικής γλώσσας» που θα έφερνε πιο κοντά τα κράτη-μέλη. Δείγμα, η σημαία Barcode που «συγχώνευε» όλες τις ευρωπαϊκές σε μία, με κάθετες πολύχρωμες γραμμές προς διάνθιση, ανάλογα με τις προσθήκες χωρών.

ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΑΣΤΡΑΠΕΛΛΟΥ

Δημοσιεύθηκε στο BHMΑDECO, τεύχος 36, σελ. 34, Οκτώβριος 2010.