Αρχιτεκτονική, ελεύθερη σαν έργο τέχνης

Αφού η ελληνική πρωτεύουσα δεν προβλέπεται, στα επόμενα χρόνια τουλάχιστον, να μετατραπεί σε μητρόπολη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, κι αφού κάθε προσπάθεια να γίνει σκοντάφτει σε συντηρητικές αρχιτεκτονικές απόψεις (βλέπε αντιδράσεις για το έργο του Τσουμί στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης), καλό είναι να δούμε με περισσότερη προσοχή ένα μέρος της αρχιτεκτονικής «έκρηξης» στον υπόλοιπο κόσμο.

Την ευκαιρία θα μας δώσει η έκθεση «Η αρχιτεκτονική των Μουσείων Γκουγκενχάιμ» που έρχεται στην Πινακοθήκη από το ομώνυμο μουσείο της Νέας Υόρκης.

Πρωτότυπες μακέτες όλων των μουσείων της αλυσίδας Γκουγκενχάιμ ανά τον κόσμο, σχέδια, εγκαταστάσεις και βίντεο όχι μόνο των σχεδίων που υλοποιήθηκαν, αλλά και των προτάσεων που συμμετείχαν σε διαγωνισμούς, περιλαμβάνει η έκθεση.

Το περίφημο ελικοειδές κτίριο του Φρανκ Λόιντ Ράιντ του Μουσείου Σόλομον Ρ. Γκουγκενχάιμ στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης κυριαρχεί στην έκθεση δίπλα στην εντυπωσιακή και συχνά ριζοσπαστική αρχιτεκτονική γλώσσα διάσημων δημιουργών: Φρανκ Γκέρι (Μπιλμπάο) Ζάχα Χαντίντ (Σιγκαπούρη) Χάνς Χολάιν (Βιέννη), Ζαν Νουβέλ (Τόκιο), Ασιμπτότ/Ανι Ρασίντ/Λιζ Αν Κουτίρ (Γκουανταλαχάρα) κ.ά.

Οι εμπνευστές της έκθεσης θέλησαν να διερευνήσουν τους τρόπους με τους οποίους τα υπάρχοντα κτίρια, αλλά και όσα παρέμειναν στα χαρτιά, διαμόρφωσαν την ιστορία του Γκουγκενχάιμ και της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, καθώς και τη στενή σχέση της με τις πιο ανήσυχες εικαστικές αναζητήσεις της εποχής. Οι εικόνες, τα σχέδια και τα βίντεο των όψεων από τα μουσεία Γκουγκενχάιμ ανακινούν ποικίλα ζητήματα. Κυρίως όμως φωτίζουν τον τρόπο που ένα αρχιτεκτόνημα, το οποίο δημιουργήθηκε με την ελευθερία ενός καλλιτεχνικού έργου, μπορεί να επηρεάσει ή να μεταστρέψει τη στρατηγική συγκρότησης της συλλογής ενός μουσείου, αλλά και τον τρόπο παρουσίασης των εκθεμάτων. Την ίδια στιγμή, η έκθεση ζωηρεύει τον διάλογο και τις αντιπαραθέσεις των τελευταίων χρόνων για το μέλλον των μουσείων και των συλλογών σε μια εποχή αδιάκοπης διαδικτύωσης.

Η παρουσίαση της έκθεσης «Η αρχιτεκτονική των Μουσείων Γκουκενχάιμ» (διάρκεια έως τα τέλη Φεβρουαρίου) στην Αθήνα αποκτά ιδιαίτερη σημασία εν όψει και των φιλόδοξων αρχιτεκτονικών σχεδίων που έχουν δρομολογηθεί στην ελληνική πρωτεύουσα: η ολοκλήρωση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης - Φιξ, η νέα Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη στο Φάληρο. Τέλος, στον προγραμματισμό των επόμενων μηνών της Εθνικής Πινακοθήκης και της Γλυπτοθήκης περιλαμβάνονται εκθέσεις με έργα των Νικολάου Λύτρα, Γιάννη Κουνέλλη, Φιλόλαου, Ζάτκιν κ.ά.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗΣ