Ο αρχιτέκτονας της όπερας την αλλάζει μισό αιώνα μετά

Πρόσφατα, πάντως, οι αρμόδιοι για τη συντήρηση του κτιρίου και η οικογένεια του Ουτζόν υποχρεώθηκαν να διαψεύσουν δημοσιεύματα περί αδυναμίας του διάσημου Δανού αρχιτέκτονα να συμβάλει στην αναπαλαίωση της Οπερας του Σίδνεϊ, λόγω ραγδαίας επιδείνωσης της όρασης. Η οικογένειά του διέψευσε επίσης ότι επρόκειτο για εκμετάλλευση του ονόματός του, για να αμβλυνθούν οι αντιδράσεις που υπήρχαν εξαιτίας του χαμηλού ποιοτικού επιπεδου των εργασιών. Πρόκειται για το τελευταίο επεισόδιο στη γλυκόπικρη σχέση μεταξύ του Ουτζόν και του εντυπωσιακότερου των αρχιτεκτονικών του έργων – το κτίριο - έμβλημα στην καρδιά της αυστραλιανής πρωτεύουσας, το οποίο επί σαράντα πέντε χρόνια ξεχώριζε για την απαράμιλλη ομορφιά του, όπως ακριβώς και οι όπερες που παίζονταν κάτω από το φαντασμαγορικό στέγαστρο.

Ο κριτικός αρχιτεκτονικών έργων και βιογράφος του Ουτζόν, Φίλιπ Ντριου, υποστήριξε πριν από λίγες εβδομάδες ότι ο γιος του διάσημου αρχιτέκτονα, Γιαν, του αποκάλυψε πως ο πατέρας του δεν είναι πλέον σε θέση να παρακολουθεί τηλεόραση και να διαβάσει δίχως μεγεθυντικό φακό, καθώς η πάθησή του στα μάτια έχει επιδεινωθεί. Δηλώνοντας ότι πρόκειται για μια τραγωδία αναλόγου μεγέθους με την κώφωση του Μπετόβεν, ο Ντριου εξέφρασε αμφιβολίες για την ικανότητα του Ουτζόν να μεταδώσει με ακρίβεια τις ιδέες του για την Οπερα του Σίδνεϊ ή να δει τη σταδιακή μετουσίωσή τους. «Η αρχιτεκτονική απαιτεί ακριβή εκτίμηση του χώρου, του σχήματος και του χρώματος», επισήμανε ο Ντριου με άρθρο του στην εφημερίδα The Australian. «Είναι βέβαιο ότι η ικανότητα του Ουτζόν να πραγματοποιεί ακριβείς εκτιμήσεις έχει μειωθεί και είναι αμφίβολο αν μπορεί να αποτυπώνει σε σχέδια τις ιδέες του», πρόσθεσε.

Ο Γιαν Ουτζόν, ωστόσο, έσπευσε να καταστήσει σαφές πως ο πατέρας του είναι σε θέση να ολοκληρώσει την αναπαλαίωση του κτιρίου. «Το πρόβλημα όρασης υφίσταται, πλην όμως μπορεί να δει τα σχέδια και να μεταφέρει στο χαρτί τις ιδέες του», τόνισε ο επίσης αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, Γιαν Ουτζόν, ο οποίος έχει αναλάβει ρόλο μεσάζοντος μεταξύ του πατέρα του και του επικεφαλής του αρχιτεκτονικού επιτελείου του δήμου του Σίδνεϊ, Ρίτσαρντ Τζόνσον.

Ο νεότερος Ουτζόν παραδέχτηκε, πάντως, ότι υπερέβαλε μιλώντας στον Φίλιπ Ντριου για το πρόβλημα όρασης του πατέρα του. «Ζητούσε διαρκώς συνεντεύξεις με τον πατέρα μου και ήθελα να τον αποθαρρύνω» υποστήριξε.

Το κόστος

Το αρχικό σχέδιο του Ουτζόν για την Οπερα του Σίδνεϊ επιλέχτηκε κατόπιν διαγωνισμού στον οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από διακόσιοι πενήντα αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο, το 1957. Τα έργα ξεκίνησαν το 1959 και, παρά τον αρχικό σχεδιασμό, ο οποίος προέβλεπε την παράδοσή του μετά τέσσερα χρόνια, τα εγκαίνια του έργου έγιναν το 1973 από τη βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας. Στο μεταξύ, ωστόσο, ο Ουτζόν είχε παραιτηθεί λόγω διαφωνιών με τον δήμο του Σίδνεϊ αναφορικά με το κόστος του έργου. Μολονότι το σχέδιο του Ουτζόν για την εξωτερική όψη του κτιρίου διατηρήθηκε ανέπαφο, οι Αυστραλοί αρχιτέκτονες που ανέλαβαν την ολοκλήρωση του έργου, το 1966, άλλαξαν τον εσωτερικό σχεδιασμό της Οπερας του Σίδνεϊ.

Πολλά χρόνια αργότερα και ενώ η οργή της κοινής γνώμης για την υπέρβαση του προϋπολογισμού του έργου είχε κοπάσει, το κτίριο εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς της πόλης. Μπορεί τα αρχικά του σχέδια να μην υλοποιήθηκαν πλήρως, αλλά ο Ουτζόν κέρδισε το βραβείο αρχιτεκτονικής Πρίτζκερ το 2003 για την Οπερα του Σίδνεϊ. «Κόντρα στις αντιξοότητες και τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης, ο Ουτζόν σχεδίασε ένα έργο που άλλαξε την εικόνα μιας ολόκληρης χώρας», είχε δηλώσει προ τετραετίας ο κριτής Φρανκ Τζέχρι.

Παρ’ όλα αυτά, ο Ουτζόν ουδέποτε επέστρεψε στο Σίδνεϊ και, ως εκ τούτου, δεν έχει δει από κοντά το κτίριο για το οποίο τιμήθηκε. Το 1999, οι αυστραλιανές αρχές προσέγγισαν τον Δανό αρχιτέκτονα εκ νέου και του ζήτησαν να επιμεληθεί της αναπαλαίωσης της Οπερας. Τρία χρόνια αργότερα ανακοινώθηκε ότι ο Ουτζόν και ο γιος του θα συμμετάσχουν στην ομάδα που θα αναλάβει την αναπαλαίωση, το κόστος της οποίας ανέρχεται σε 36 εκατ. δολάρια. Ο Ντριου, από την πλευρά του, επιμένει πως ό,τι έχει κατασκευαστεί μέχρι στιγμής στο εσωτερικό της Οπερας κάθε άλλο παρά δένει αρμονικά με το υπόλοιπο κτίριο. Απαντώντας στον Ντριου, ο δήμος του Σίδνεϊ υποστηρίζει ότι τα προβλήματα όρασης του Ουτζόν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, αλλά το ιδιοφυές του όραμα παραμένει η πυξίδα για την αναπαλαίωση του κτιρίου. Ο Γιαν Ουτζόν, πάντως, έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι πατέρας του δεν προτίθεται να επισκεφθεί το Σίδνεϊ.

Μπορείτε να δείτε ακόμα:
Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ JORN UTZON  (αφιέρωμα)