ΧΑΝΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ

«ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ»

Η καταστροφή του μεγαλύτερου τμήματος του εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας, ενός από τα τελευταία δασικά οικοσυστήματα και από τους τελευταίους πνεύμονες οξυγόνου της Αττικής, θα έχει άμεσες και σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή μας ζωή καθώς και στην πλούσια χλωρίδα και πανίδα της. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, 25.000 στρέμματα δάσους, από τα 38.000 του εθνικού δρυμού έχουν καταστραφεί παρασύροντας στον θάνατο σπάνια είδη ζώων και φυτών.

Ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας αποτελούσε ένα από τους πλέον πολύτιμους φυσικούς τόπους της χώρας, καθώς φιλοξενούσε μία τεράστια ποικιλία ζώων όπως αγριογούρουνα, ζαρκάδια, σπάνιες χελώνες και ασβούς μερικών από αυτών σπάνιων όπως το Κόκκινο Ελάφι (Cervus Elaphus) όπου ο δρυμός αποτελούσε το τελευταίο σημαντικό καταφύγιο του είδους.

Χαρακτηριστικά ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας και γενικότερα οι γύρω από αυτόν εκτάσεις του βουνού είναι χαρακτηρισμένες ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας SPA (GR 124). Στο βουνό της Πάρνηθας φωλιάζει ποικιλία ειδών, όπως, βραχοκιρκίνεζα,  μαυροπετρίτες, βαρβακίνες, βασιλίσκοι, δρυοκολάπτες, ελατοπαπαδίτσες, τσίχλες, και φιδαετοί, σπίνοι, ξεφτέρια, και καρδερίνες. Τα τελευταία είναι τα πιο άτυχα γιατί αυτή την εποχή μεγάλωναν τα μικρά τους και τα οποία δεν ήταν ακόμη σε θέση να πετάξουν, οι νεοσσοί βρήκαν τραγικό θάνατο μέσα στις φωλιές τους.

Φιλοξενούσε ψηλά μαυρόπευκα ηλικίας έως και 100 ετών (pinus nigra), κέδρους της Κύπρου, χαλέπια πεύκη (pinus halepensis) , το έλατο της Κεφαλληνίας (abies cephallonica), και από θάμνους και πανέμορφα μικρά φυτά την φτελιά, την παιωνία, τον κόκκινο κρίνο, την καμπανούλα, την κόκκινη τουλίπα κ.α.

Όλα αφημένα στην καταστροφική μανία της πυρκαγιάς έγιναν στάχτη μέσα σε λίγες ώρες. Δεκάδων ετών εργασίας της φύσης έσβησε μέσα στις φλόγες μιας φωτιάς που το τίμημα αυτής θα το πληρώσουμε όλοι εμείς από την επόμενη κιόλας ημέρα. Είναι πλέον βέβαιο ότι το κλίμα της Αττικής άλλαξε. Ο δρυμός εξαιρετικά πολύτιμος για την ποιότητα ζωής του πληθυσμού που κατοικεί στο λεκανοπέδιο είναι παρελθόν. Η προσφορά του σε καθαρό αέρα, στην εξισορρόπηση της θερμοκρασίας της ευρύτερης περιοχής, στην προστασία από πλημμυρικά φαινόμενα αλλά και ο ευχάριστος για όλους μας Κυριακάτικος περίπατος στα μονοπάτια του βουνού κάηκαν στις φλόγες των τελευταίων 24ώρων.

Η αναδάσωση ακούγεται ως η μοναδική λύση για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων δασικών περιοχών. Όμως, ο ενδεδειγμένος τρόπος αποκατάστασης ενός φυσικού δάσους, όπως αυτό της Πάρνηθας, είναι κατά κανόνα η φυσική αναγέννηση. Σε κάθε περίπτωση πάντως, επιβάλλεται η εκπόνηση ειδικού σχεδίου αποκατάστασης  της περιοχής.

Η καταστροφή του δάσους της Πάρνηθας προφανώς είναι συνέπεια του πρόσφατου καύσωνα ο οποίος δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την εκδήλωση πυρκαγιάς, και δίνοντάς μας την δυνατότητα να πούμε ότι είναι εμφανής ο φαύλος κύκλος υψηλών θερμοκρασιών που ευνοούν την εκδήλωση πυρκαγιών οι οποίες καίγοντας τα δάση εντείνουν το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και δημιουργούν συνθήκες για υψηλότερες θερμοκρασίες που αυτές με την σειρά τους θα προκαλέσουν πυρκαγιές.

Ας ελπίσουμε και ας προσπαθήσουμε συλλογικά και ατομικά σε αλλαγή πολιτικής απέναντι στην φύση που πρέπει επιτέλους να κατανοήσουμε ότι είναι η πηγή ζωής για όλους τους ζώντες οργανισμούς και χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να παραμείνουμε ζωντανοί στον πλανήτη.

Δύο από τα δένδρα που χάθηκαν στην τελευταία φωτιά και με φυσική αναγέννηση του δάσους θα τα ξαναδούμε σε τουλάχιστον 50 χρόνια είναι το Κεφαλλονίτικο έλατο και το Μαυρόπευκο.

Κεφαλλονίτικο έλατο (Abies cephallonica)

Το γνωστό σε όλους μας Κεφαλλονίτικο έλατο είναι δέντρο μεγάλο με ύψος που φτάνει μέχρι και τα 30 μ. και με κορμό ίσιο, και κυλινδρικό. Σχηματίζει κόμη πυραμιδοειδή, με διακλάδωση σπονδυλωτή. Οι βελόνες του είναι απλές, σκληρές και μυτερές στην άκρη, και έχουν μήκος μέχρι και 22 χιλιοστά ενώ στο κάτω μέρος τους παρατηρούμε  δύο παράλληλες ανοιχτόχρωμες γραμμές και φυτρώνουν γύρω από τα νεαρά κλαδιά πλούσια, σε διάταξη σπειροειδή.

Τα κουκουνάρια βγαίνουν στα κλαδιά που βρίσκονται κοντά στην κορυφή και είναι όρθια, στενόμακρα, με μήκος 15-20 εκ. Όταν ωριμάσουν, περίπου στο τέλος του φθινοπώρου, απολεπίζονται τελείως και μένει μόνο ο κεντρικός άξονας.
 Το κεφαλλονίτικο έλατο είναι αποκλειστικά ελληνικό δέντρο και το συναντάμε στα βουνά όλης της Νότιας Ελλάδας, όπου σχηματίζει εκτεταμένα δάση, από τα Άγραφα μέχρι τον Ταΰγετο της Πελοποννήσου. Υπάρχει επίσης στον Όλυμπο, στην Εύβοια, στον Αίνο της Κεφαλονιάς και στο βουνό της Πάρνηθας. Το ύψος που ευδοκιμεί το είδος αυτό κυμαίνεται ανάμεσα στα 600 μ. και στα 2000 μ., ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος και το τοπικό κλίμα.
Δένδρο εξαιρετικής ομορφιάς που συνδυάζεται με το μαυρόπευκο .

Μαυρόπευκο (Pinus nigra, υποείδος pallasiana)

Το μαυρόπευκο είναι δέντρο της ορεινής ζώνης. Κύριο χαρακτηριστικό του  ο ολόισιος κορμός και η διακλάδωσή του σε σπονδύλους, όπως το έλατο. Το συναντάμε σε ύψος 500 ως 1900 μ. και έχει μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση.

Στη Πελοπόννησο το βρίσκουμε ανάμεικτο με το Κεφαλλονίτικο έλατο, ενώ στη Στερεά το βρίσκουμε σπάνια και κυρίως το συναντάμε στο βουνό της Πάρνηθας, ενώ στα Άγραφα σχηματίζει συστάδες με άλλα δασικά δέντρα. Μεγάλα δάση αυτού του είδους υπάρχουν στην οροσειρά της Πίνδου και στα βουνά της Μακεδονίας. Επίσης  φυτρώνει στα βουνά της Μυτιλήνης, της Σάμου και της Θάσου.

Οι βελόνες του είναι σε μέτριο μέγεθος και τα κουκουνάρια μικρά, τα οποία  ωριμάζουν μέσα σ' ένα χρόνο. Είδος ανθεκτικό στις πιο δυσμενείς συνθήκες εδάφους και κλίματος, και έχει χρησιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια για αναδάσωση στα πιο άγονα και διαβρωμένα ορεινά εδάφη, με εξαιρετική επιτυχία.

Εκτός από το υποείδος pallasiana, που είναι κοινό στην Ελλάδα, σε ορισμένα παραμεθόρια βουνά του βορρά απαντάται και το τυπικό υποείδος nigra (Αυστριακό μαυρόπευκο), που ξεχωρίζει από τον σκούρο κορμό και τις σκουρότερες και πιο σκληρές βελόνες του.
Ένα εξαίρετης ομορφιάς δένδρο που πλέον το συναντάμε σε πολύ λιγότερο πληθυσμό στο βουνό της Πάρνηθας.

Σωτήρης Παπαδάκης