ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η Αστρονομία είναι ένας από τους πλέον συναρπαστικούς εξελισσόμενους κλάδους της επιστήμης.
Τα  θέματα ,με τα οποία ασχολείται αποτελούν πρόκληση για εκείνον που αρχίζει να τη γνωρίζει.

Το  Σ ύ μ π α ν ,που είναι το αντικείμενο μελέτης  της Αστρονομίας ,είναι ένας τεράστιος χώρος γεμάτος από αντικείμενα και διαδικασίες που δεν έχουν αντίστοιχα στη Γη.
Είναι από κάθε άποψη εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και χρήσιμο για το σύγχρονο άνθρωπο να γνωρίζει το φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει και να γίνει κοινωνός του θαυμαστού κόσμου του Σύμπαντος.

Για το λόγο αυτό ,η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική πρόταση απλώνει ένα χέρι στο άγνωστο και επιδιώκει μια πρώτη επαφή… 

«Επιδιώκει μια πορεία προς το φως ,ένα κοίταγμα μέσα από τη λάθος πλευρά του τηλεσκοπίου.»

Όσο ανεβαίνεις πιο ψηλά τόσο το σύμπαν αποκαλύπτει τη σφαιρικότητα του. Τα μικροσκοπικά αντικείμενα χάνουν το περίγραμμα τους και διαφαίνεται  μόνο ότι μπορείς να δεις με μισόκλειστα μάτια.
Η σύγχρονη ερασιτεχνική αστρονομία έχει πραγματοποιήσει αλματώδη εξέλιξη τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Πολλές «άστεγες» ομάδες αναζητούν ένα χώρο, προκειμένου να στεγάσουν την αγωνία τους για το σύμπαν.
Το κτιριακό αυτό σύμπλεγμα παροτρύνει και ενισχύει την ενθουσιώδη διάθεση αυτών των ομάδων και δίνει τη δυνατότητα προσωρινής κατοίκησης.

Μια διαρκής κατασκήνωση επανδρωμένη από αστρονόμους  αλλά και ερασιτέχνες αστρονόμους διαφορετικών ειδικοτήτων που αποφασίζουν με δική τους πρωτοβουλία να συμβιώσουν για ένα αρκετό χρονικό διάστημα προκειμένου να μελετήσουν το άγνωστο σύμπαν,
να καταγράψουν μεταβολές και καινούρια δεδομένα.

Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στο έργο όλων αυτών των ομαδων,12 σε αριθμό σε όλη την Ελλάδα και άπειροι ανά τον κόσμο,  αφού μέσα από την συστηματική εμμονή τους για διερεύνηση αποτελούν τον πρωτογενή τομέα του αστρικού ουρανού… 

Π ρ ό τ α σ η

Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία αφόρα τον σχεδιασμό αστεροσκοπείου και κέντρου παρατήρησης του διαστήματος.
Αφετηρία αποτέλεσε η ερασιτεχνική ομάδα ,με την ονομασία
«Εταιρία αστρονομίας και Διαστήματος » ,που εδώ και δέκα χρόνια εδρεύει στο Βόλο.

Μέσα από μια σύντομη αναζήτηση, διαπιστώσαμε ότι στην Ελλάδα άλλες 19 ομάδες λαμβάνουν χώρα με σημαντικό έργο και προσφορά στο χώρο της αστρονομίας.
Ερχόμενοι σε επαφή με τη προαναφερθείσα ομάδα, μέσα στα πλαίσια μιας ημερίδας που πραγματοποιήθηκε, με θέμα τη σημαντική προσφορά της ερασιτεχνικής αστρονομίας και κατόπιν συζητήσεως, αποφασίσαμε το σχεδιασμό ενός κτιριακού συγκροτήματος, προκειμένου να στεγάσει τις περαιτέρω ανάγκες.
Η ερασιτεχνική αστρονομία σε συνδιασμό με άλλες παραεπιστημονικές ομάδες, μέσω της συστηματικής και επίμονης παρατήρησης παράγουν ένα πρωτογενές υλικό, όπου μεταφερόμενο στους επίσημους χώρους της επιστήμης της αστρονομίας δίνει το έναυσμα για περαιτέρω επεξεργασία και ανάλυση. Η διαφορά ανάμεσα σε μία αυστηρά επιστημονική ομάδα,που δουλεύει σε ένα ‘κλειστό’ χώρο, όπως ένα αστεροσκοπείο και σε μια ερασιτεχνική τέτοια ομάδα, εντοπίζεται στο ότι η μία είναι για λίγους, γνώστες του αντικειμένου, ενώ η άλλη, καλεί κάθε ενδιαφερόμενο, να ενταχθεί και να συνεισφέρει με χαρά, επιμονή και υπομονή.
Όταν ανακοινώθηκε στην ομάδα η πρόθεσή μας, δε μπορούμε να κρύψουμε τον πρωτοφανή ενθουσιασμό, καθώς και τη θετική διάθεση που δεχτήκαμε. Όπως οι ίδιοι αποκάλεσαν η δημιουργία και κατασκευή ενός τέτοιου χώρου αποτελεί για αυτούς όνειρο ζωής.
Το πάθος τους και η αγάπη τους για αυτό που κάνουν και η ανάγκη τους να το μεταδώσουν στους γύρω, μας ενέπνευσε στην εξέλιξη της πρωταρχικής μας σκέψης.
Η επιλογή του χώρου έγινε με κάποια βασικά κριτήρια.
Αναζητήσαμε καταρχήν ένα σημείο που να ξεπερνάει τα χίλια μέτρα, ώστε να είναι αρκετά μακριά από την πόλη του Βόλου, καθώς και να παραμένει ανεπηρέαστο από φαινόμενα υγρασίας και φωτορύπανσης που μπορεί να παρατηρηθούν.
Επόμενο κριτήριο ήταν να μην εντάσσεται σε κάποιο οικισμό του Πηλίου, ώστε να μη δεσμευόμαστε με συνθετικούς κανονισμούς, ενώ το τρίτο ήταν η προσβασιμότητα στην τοποθεσία, παρά το μεγάλο υψόμετρο.
Τελικά επιλέχθηκε η περιοχή ‘Αηδονάκι’, κοντά στα Χάνια Πηλίου.
Επόμενη κίνηση ήταν να προσδιοριστούνε οι χρήσεις που θα φιλοξενούνται. Οι χρήσεις σε συνδυασμό με το πρόγραμμα λειτουργίας αναζητήθηκαν με μία ελευθερία, αφού σκοπός μας δεν ήταν να αναπαράξουμε μια τυπική κάτοψη αστεροσκοπείου.
Έτσι λοιπόν μετρήσαμε εννέα στον αριθμό λειτουργίες, όσοι και οι πλανήτες του πλανητικού μας συστήματος. Μιμηθήκαμε την κίνησή τους και αναπαράξαμε διαφορετικά μοντέλα-συστήματα, με τις εννέα χρήσεις να εναλλάσσονται.

Οι εννέα χρήσεις στις οποίες τελικά καταλήξαμε είναι:

1. Υποδοχή
2. Εστιατόριο
3. Αίθουσα προβολών
4. Βιβλιοθήκη
5. Χώρος περιοδικών εκθέσεων
6. Εργαστήριο
7. Αίθουσα απευθείας προβολής του ουρανού
8. Πλατεία υπαίθριων παρατηρήσεων
9. Ξενώνες

Τη θέση του ήλιου διατηρεί η κεντρική λειτουργία του κτιρίου, που δεν είναι άλλη από το 
θ ό λ ο  με το  τηλεσκόπιο.

Ακολούθησαν μια σειρά από αρκετές διαφάνειες σκίτσων ώστε να ανακαλύψουμε το καταλληλότερο concept. Ανατρέξαμε σε βιβλιογραφία, μελετήσαμε έργα σουπρεματιστών, που δημιούργησαν στηριζόμενοι στο σύμπαν αλλά και σε βασικές γεωμετρίες.
Μέσα από μία παραγωγική διαδικασία όπου η μία διαφάνεια καλύπτονταν από την επόμενη, σε συνδυασμό με πρόχειρες μακέτες καταλήξαμε στο τελικό concept. 
Βρήκαμε τον αστρικό χάρτη περιόδου Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου, όπου αντιστοιχεί η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου.
Μισοκλείσαμε τα μάτια και ενώσαμε τους πιο φωτεινούς αστερισμούς εκείνης της περιόδου.
Παρά τους διαφορετικούς συνδυασμούς που προέκυψαν, η μοναδική χάραξη που παρέμενε πάντα σταθερή, ήταν αυτή της γαλαξιακής αύρας. Τρία από τα πιο φωτεινά αστέρια έγιναν κατακόρυφες μεταβάσεις. Κάποια άλλα γίναν τοίχοι, κάποια άλλα διαδρομές, ενώ το σύνολο περιβάλλεται από το κυκλικό όριο του αστρικού χάρτη.
Καταλήγοντας στη χάραξη 9γ,
προετοιμάστηκε το έδαφος για τη σύνθεση του τρισδιάστατου μοντέλου.
Μέσα από μακέτες, με κάτοψη τη χάραξη 9γ, προέκυψε η τελική μορφή που όπως αργότερα συνειδητοποιήσαμε, ο κυκλικός τοίχος και το υπόσκαφο κομμάτι ανάγουν σε κρατήρα, ενώ στο σύνολό του θυμίζει αποτύπωμα άγνωστου επισκέπτη.
Αναλύοντας τους όγκους του συγκροτήματος, ο πυρήνας αποτελείται από δύο έντονα κεκλιμένους τοίχους, μεγάλου ύψους,
αφού συμβολίζει το άνοιγμα του ματιού, το φακό του τηλεσκοπίου προς το σύμπαν.
Τα εργαστήρια προσκολλώνται σε αυτό τον κεντρικό όγκο, σαν ένας μεταφυσικός βατήρας.
Την ένωση της γης με το κενό πραγματοποιεί η ράμπα, που διαγράφει την τροχιά του αναβάτη.
Η είσοδος σηματοδοτείται από έναν πρισματικό όγκο διπλού ύψους ώστε να εξασφαλίζει και την ανεξάρτητη λειτουργία του εστιατορίου, για κάποιον που απλά είναι επισκέπτης.
Οι περισσότερες λειτουργίες είναι υπόσκαφες και εντάσσονται μέσα στον κύκλο-όριο του αστρικού χάρτη.
Η μετάβαση σε όλες τις λειτουργίες γίνεται μέσω ενός κλιμακοστασίου, που και αυτό είναι προσκολημμένο στον κεντρικό όγκο.
Τέλος, οι ξενώνες είναι θαμμένοι στο βουνό, αφού υπακούουν στη λογική των κελιών και συναντώνται όλοι γύρω από τον ημικυκλικό χώρο της πλατείας, όπου τους καλοκαιρινούς μήνες μπορεί εκεί να πραγματοποιείται εκεί υπαίθρια παρατήρηση.
 Οι ξενώνες κρίθηκαν απαραίτητοι, ώστε να δίνεται η δυνατότητα συνύπαρξης και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών ομάδων.

Τ ε χ ν ι κ ή   περιγραφή

Εστιάζοντας περισσότερο στη δομή και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του συγκροτήματος θα δούμε πως πρόκειται για μια κατασκευή εξ ολοκλήρου από 
μ π ε τ ό ν  σε συνδυασμό με επαρκή ανοίγματα για φωτισμό και αερισμό.
Το μεγαλύτερο κομμάτι της πρότασης είναι υπόσκαφο.
Η επίλυση του στηρίζεται σε συμβατικές μεθόδους στήριξης, δηλαδή ανάλυση σε κολόνες και τοιχία όπου κρίνεται απαραίτητο.
Ο πυρήνας όλης της πρότασης είναι ο κεντρικός πύργος που φιλοξενεί το τηλεσκόπιο ,την αίθουσα απευθείας προβολής του ουρανού με καθρέπτες και το κλιμακοστάσιο.
Ο όγκος αυτός ,τραπεζοειδούς σχήματος επιλύεται όπως η δομή ενός υδατόπυργου. Ανά τρία μέτρα ύψος αναπτύσσονται πλάκες (0.15 m) που δένουν τις τέσσερις κολόνες (0.50*0.50 m) στα άκρα του σχήματος.
Στο ψηλότερο σημείο είναι η αίθουσα που φιλοξενεί το τηλεσκόπιο (50m2).
Ακριβώς από κάτω είναι η αίθουσα προβολής του ουρανού (28m2).
Από τον κεντρικό πυρήνα ,κρέμεται ο όγκος των εργαστηρίων (65m2),τραπεζοειδούς και αυτός σχήματος.
Δυο μεγάλες κολόνες (0.50m * 5.00m) στηρίζουν τον συγκεκριμένο πρόβολο.

Πιο χαμηλά συναντάμε τον όγκο της υποδοχής  (152m2) και του εστιατορίου (152m2).
Επίσης συμβατική επίλυση της κατασκευής με κολόνες περιμετρικά
(0.50 * 0.25 m ) ανά τρία μέτρα.
 Το υπόσκαφο κομμάτι αποτελείται από την βιβλιοθήκη (150m2),από το αμφιθέατρο χωρητικότητας 120 θέσεων (210m2),με μια αίθουσα μεταφραστικού (10m2) και δυο αποθήκες (16m2)και τέλος από μια αίθουσα περιοδικών εκθέσεων (100m2).
Μπάνια υπάρχουν σε κάθε όροφο.
Θαμμένοι μέσα στο βουνό είναι και οι ξενώνες δεκαέξι σε αριθμό και μπορούν να φιλοξενήσουν μέχρι και τρία άτομα ο καθένας (22.50m2). Συνδέονται με το υπόλοιπο κτίριο είτε μέσω της πλατείας ,είτε μέσω της κατακόρυφης επικοινωνίας.
Μια μεγάλη ράμπα ενώνει τον χώρο της πλατείας με τα εργαστήρια ώστε να εξυπηρετεί την άμεση μετάβαση σε αυτά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όπου γίνεται υπαίθρια παρατήρηση.
Θα βρούμε τέλος δυο προβόλους ,ο ένας κολλημένος στο κτίριο και ο άλλος κάτω από τη ράμπα ώστε να εξασφαλίζουν περισσότερες οπτικές παρατήρησης τόσο του ουρανού όσο και του υπέροχου τοπίου.

Το Σύμπαν δεν πρόκειται να υπακούσει στις επιθυμίες μας, εμείς πρέπει να υπακούμε στους νόμους του Σύμπαντος.
Όποια στιγμή σας γεννηθεί η ανάγκη να διαβάσετε τον νυχτερινό έναστρο ουρανό μην αντισταθείτε….

Θα θέλαμε κλείνοντας , να ευχαριστήσουμε θερμά την Εταιρία Αστρονομίας ,στο Βόλο και συγκεκριμένα τον κ. Μαυρομάτη ,που πίστεψε στο κοινό μας όνειρο και σήμερα μας δίνει τη πιθανή δυνατότητα να υλοποιήσουμε αυτή τη δουλειά προσφέροντας στους «άστεγους» ονειροπόλους του έναστρου ουρανού.

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΕΛΕΥΘΕΙΑΔΟΥ ΙΟΥΛΙΑ, ΜΠΑΡΤΟΛΟΤΤΑ ΡΟΖΑ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΤΖΙΡΤΖΙΛΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

 Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.