Η διαχείριση του δημοσίου χώρου με αφορμή τις ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΧΑΡΕΣ του «πχ Αθήνα»

Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,
Αξιότιμη κυρία Αντιδήμαρχε,

Ο αστικός δημόσιος χώρος θυμίζει σήμερα κινούμενη άμμο, κατακερματισμένος μεταξύ διαφορετικών ομάδων διεκδικητών, με πλήρη απουσία οργανωμένης διαχείρισης. Το σημερινό κράτος, αδύναμο οικονομικά και πτωχευμένο ουσιαστικά, εκχωρεί τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του δημόσιου χώρου είτε σε ανεξάρτητες αυτόνομες ομάδες, είτε σε ιδρύματα. Το κράτος περιορίζεται στην πραγματικότητα στο ρόλο του σιωπηλού παθητικού παρατηρητή ή/και του δήθεν -και κατ’ ελάχιστο συμμετέχοντα- ελεγκτικού μηχανισμού. Υπάρχουν πλέον δύο είδη σχεδιασμών στη σημερινή περίοδο ύφεσης, ο αυτονομημένος σχεδιασμός και ο ιδρυματικός σχεδιασμός. Αυτά τα δύο διαφορετικά είδη σχεδιασμών θα δημιουργήσουν ένα αποδεκτό αστικό τοπίο?

Σε πρόσφατη δημοσίευση διαβάζουμε: «Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στην προσπάθειά του να συμβάλει στην αντιμετώπιση της ύφεσης στην Αθήνα, διαθέτει χρήματα για τη μελέτη και την κατασκευή έξι παιδικών χαρών μέσω της πρότασης «πχ Αθήνα». Το έργο έχει αναλάβει ο κοινωφελής οργανισμός «Παραδείγματος Χάριν» και ξεκινάει από την 1η και τη 2η Δημοτική Κοινότητα με στόχο να επεκταθεί σε όλη την Αθήνα, παραδίδοντας τις παιδικές χαρές στο Δήμο Αθηναίων, «με το κλειδί στο χέρι». Και παρακάτω: «Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της παρέμβασης «π.χ. Αθήνα» από το αρχιτεκτονικό γραφείο bka architects στα πρώτα αυτά έργα αξιοποιεί τον κάθε χώρο, το χαρακτήρα και την ιστορία του, για να μεταμορφώσει την τυπική παιδική χαρά σε ένα λειτουργικό προορισμό για όλη την οικογένεια στον πυρήνα του αστικού ιστού».

Στη χώρα μας, την ίδια ώρα που πλήττεται από βαθειά και παρατεταμένη ύφεση, υπάρχουν Αρχιτέκτονες Μηχανικοί, Μελετητές Δημοσίων Έργων, με τα αντίστοιχα Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07, των «Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών», στην οποία κατηγορία υπάγονται και οι μελέτες παιδικών χαρών.

Σύμφωνα δε με μια απλή διαδικτυακή έρευνα στο ΥΠΕΚΑ –που είναι και αρμόδιο για την τήρηση του Μητρώου Μελετητών Δημοσίων Έργων- ο υφιστάμενος αριθμός Μελετητών που μπορούν να εκπονήσουν μελέτες παιδικών χαρών είναι παραπάνω από επαρκής. Συνοπτικά, σήμερα υπάρχουν εν ισχύ τα παρακάτω Ατομικά Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07 των «Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών»:

Α’ Τάξεως: 1091 άτομα
Β’ Τάξεως: 266 άτομα
Γ’ Τάξεως: 339 άτομα

Συνολικά δηλαδή υπάρχουν εν δυνάμει 1696 Άτομα με ειδίκευση αλλά και δυνατότητα να εκπονήσουν μελέτες παιδικών χαρών. Εάν δε είναι πολύ μεγάλοι οι προϋπολογισμοί υλοποίησης αυτών των παιδικών χαρών, υπερβαίνοντες το ποσό των 113.221,00 Euro, τότε υπάρχουν και τα παρακάτω Εταιρικά Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07:

Δ’ Τάξεως: 37 Μελετητικές Εταιρίες
Ε’ Τάξεως: 40 Μελετητικές Εταιρίες

Η συνηθισμένη πρακτική στην ελληνική αυτοδιοικητική πραγματικότητα είναι η πλήρης απαξίωση των Μελετητών Μηχανικών, σε οποιοδήποτε είδος έργου. Τα έργα με τον χαρακτηρισμό του «υπερεπείγοντος» -για λόγους επικείμενων εκλογών ή χρηματοδοτήσεων- ανατίθενται με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης και συνεπώς με εξευτελιστικές αμοιβές, δηλαδή το 30% του ορίου του Πτυχίου Α’ Τάξεως δηλαδή, για την Κατηγορία 07, τα 3.777,00 Euro, χωρίς το ΦΠΑ!

Πάγια θέση του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων είναι η, κατά προτεραιότητα, εφαρμογή της νομοθεσίας περί Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών.Σ’ ότι αφορά στις λοιπές δυνατότητες του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, η έννοια καταρχήν της απ’ ευθείας ανάθεσης είναι απλή: το Κράτος αναθέτει σε ένα νέο Μελετητή την εκπόνηση Μελέτης ώστε να μάθει, πέρα από το επιστημονικό τμήμα – που το γνωρίζει από την εκπαίδευσή του - τη διοικητική διαδικασία που απορρέει από την υπογραφή μιας Σύμβασης Εκπόνησης Μελέτης, να αποκτήσει δηλαδή εμπειρία και σαν Ανάδοχος. Δεν μπορεί όμως να επαναλαμβάνεται επ’ αόριστον η διαδικασία της απ’ ευθείας ανάθεσης. Όταν λοιπόν αυτή εξαντλήσει τα όριά της, ακολουθείται η συνηθισμένη διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης και εκπόνησης Μελέτης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν. 3316/2005. Απ’ ότι γίνεται εύκολα αντιληπτό, υπάρχει περίσσεια νομοθεσίας σχετικά με την επιλογή μελετητή(ων) και την ανάθεση μελετών.

Σε μια χώρα όπου τα στοιχεία της επίσημης αρχής (ΕΛΣΤΑΤ – Μάιος 2013), καταδεικνύουν ότι η ανεργία πλήττει το 27% του εργατικού δυναμικού, είναι εντελώς άκαιρη η ανάθεση μελετών σε γραφεία του εξωτερικού καθώς και η χρήση γκρίζων ημινόμιμων μεθόδων.

Σε τι αντικείμενο θα ασκηθούν οι νέοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί και πώς θα αποκτήσουν συνθετικά και σχεδιαστικά αντανακλαστικά? Στις οικοδομές που δεν γίνονται? Στα Δημόσια Κτίρια που δεν κατασκευάζονται? Στις διαμορφώσεις περιβάλλοντος χώρου που δεν υλοποιούνται? Στις Πολεοδομικές Μελέτες που δεν προκηρύσσονται? Στις Αστικές Αναπλάσεις που δρομολογούνται με περίεργες διαδρομές? Στον Αστικό Σχεδιασμό που δεν υφίσταται καν θεσμικά? Οι κατευθύνσεις που προκρίνονται από τη διοίκηση τα τελευταία χρόνια είναι να ασκηθούν στη νομιμοποίηση αυθαιρέτων και στο κλείσιμο των ημιϋπαιθρίων. Εκτός και εάν οι νέοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί περιοριστούν στην αέναη εκπόνηση διδακτορικών διατριβών αμφισβητούμενης χρησιμότητας και στάθμης.

Όλοι μας «ζηλεύουμε» τις εκπληκτικές θεματικές παιδικές χαρές γνωστής σκανδιναβικής εταιρείας κατασκευής αστικού εξοπλισμού -που μάλιστα δύνανται να αποσταλούν και στην Ελλάδα- αλλά αυτό δεν βοηθά καθόλου την εγχώρια υφιστάμενη βιομηχανία αστικού εξοπλισμού, που αυτή τη δύσκολη εποχή προσπαθεί να επιβιώσει. Οι ελληνικές βιομηχανίες έχουν δυναμικό, αλλά και τις απαραίτητες ποιοτικές πιστοποιήσεις, ώστε να κατασκευάσουν ότι προδιαγράφει ο Αρχιτέκτων Μελετητής στα Τεύχη Δημοπράτησης. Αν τους στερήσουμε περαιτέρω αυτήν την δυνατότητα παραγωγής, πώς θα μπορέσουν αυτές οι εταιρείες να προσλάβουν designers με όραμα ώστε να μπορέσουν να παράγουν θεματικές παιδικές χαρές με όραμα, ανταγωνιζόμενες τις εξωχώριες κορυφαίες εταιρείες του συγκεκριμένου ειδικού απαιτητικού χώρου.

Με τον αέναο δανεισμό ιδεών και πόρων δεν πρόκειται να αναστρέψουμε την επί μακρόν διαρκούσα ύφεση. Το ελληνικό Κράτος έχει επαρκέστατο θεσμικό απόθεμα για την υλοποίηση των παιδικών χαρών. Καλό είναι λοιπόν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες να συνάδουν με την υφιστάμενη νομοθεσία, ώστε να εξασφαλίζεται τόσο η διαφάνεια αλλά και η αξιοποίηση του εγχώριου επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού. Τέτοιες «δωρεές» ή «χορηγίες» είναι απαξιωτικές προς το επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό της χώρας αλλά και προσβλητικές προς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ - ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ