Το νέο θεσμικό πλαίσιο Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών… ως τμήμα του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας

Επίσης μέσα από τα θεωρητικά και νομικά ζητήματα εφαρμογής του νέου πλαισίου αποτυπώνεται η ανάγκη εφαρμογής του ως αναπτυξιακό εργαλείο ανάδειξης και διατήρησης του πολιτισμού μας για την επόμενη μέρα...

''Η ελληνική αρχιτεκτονική και οι Έλληνες Μηχανικοί μπορούν να αναδείξουν τον τόπο μας σε Διεθνές προσκύνημα του Πολιτισμού, των Ιδεών, του Σχεδιασμού του αύριο''.

Σήμερα σε μια περίοδο ευρύτερης κρίσης και προβληματικής που θίγει και εξοντώνει κυρίως την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, πιθανά να μην αποτελεί προτεραιότητα για τα πολιτικά κόμματα η συζήτηση για το οικιστικό περιβάλλον και τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά στον τομέα της πολεοδομίας και της χωροταξίας την επόμενη μέρα. Είναι σημαντικό όμως να καταγραφεί σήμερα ότι το νέο οικιστικό - δομημένο περιβάλλον που θα δημιουργηθεί τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να μπορεί και θα πρέπει να δώσει τον ζωτικό χώρο και την έκφραση στον σύγχρονο Έλληνα για να οργανώσει ένα νέο σύστημα αξιών. Είναι άλλωστε διάχυτη η σκέψη ότι σε μεγάλο βαθμό τέτοιο σύστημα δεν υπάρχει σήμερα...

Η σημερινή αισθητική των πόλεων και η σημερινή ανάγκη των πολιτών όχι μόνο να ''διαβιώνουν'' αλλά να ζουν σ' ένα κόσμο με σκοπό ένα καλύτερο αύριο απαιτούν και την ύπαρξη αλλαγών στον τρόπο που διαμορφώνουμε όλα αυτά τα χρόνια το οικιστικό περιβάλλον της χώρας. Μάλιστα, σε ένα πεδίο υγιούς κοινωνικής οικονομίας και δράσης, πέραν των συνολικών προγραμμάτων ανάπτυξης και αναβάθμισης μεγάλου οικονομικού μεγέθους, υπάρχει και ο δομημένος χώρος της γειτονιάς. Τα γκέτο του κέντρου, των προαστίων και των άχρωμων μεγαλουπόλεων μπορούν να ξεπεραστούν με προσεγγίσεις και λύσεις μέσω της αλλαγής του τρόπου που το ελληνικό κράτος για χρόνια έβλεπε τα κτιριακά έργα.

Μην ξεχνούμε τις 3000 συμμετοχές νέων Αρχιτεκτόνων για το παγκάκι της Αθήνας σε διαγωνισμό που προκηρύχτηκε από τον Δήμο Αθηναίων, τις περίπου 1300 αιτήσεις παραλαβής του φακέλου του έργου για τον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό που προκηρύσσει ο ΟΛΠ για το κτίριο του ''ΣΙΛΟ'' στο λιμάνι του Πειραιά. Οι Έλληνες Μηχανικοί θέλουν να διαγωνιστούν, το ελληνικό κράτος έχει ανάγκη από καθαρό διαγωνιστικό πλαίσιο ιδεών, οι πολίτες της Ευρώπης επιζητούν την νέα ιδέα και σύλληψη που θα επιφέρει βελτίωση των όρων ζωής τους.

2. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τα θεωρητικά ζητήματα εφαρμογής.
Η υπογράφουσα επιστημονική ομάδα θεωρεί ότι ένα από τα πρώτα βήματα εξέλιξης και αλλαγής επί του ζητήματος βελτίωσης του οικιστικού περιβάλλοντος στη χώρα μας άπτεται του νέου πλαισίου των Αρχιτεκτονικών διαγωνισμών που εμφανίζεται δειλά στην ελληνική διοίκηση.
Παράλληλα επισημαίνει ότι δεν μπορεί να αποτελεί βήμα νομοθετικής εξέλιξης η καταστρατήγηση του προσφάτως ψηφισθέντος πλαισίου όπως π.χ με την έκδοση ειδικής Υπουργικής Aπόφασης για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό «Ανασυγκροτήση του Κέντρου της Αθήνας με άξονα την οδό Πανεπιστημίου».

Ειδικότερα, κατά την άποψή μας, η διατυπωμένη με τις συγκεκριμένες πράξεις της ελληνικής διοίκησης κατεύθυνση έκδοσης Υ.Α για κάθε ''ιδιαίτερο έργο'' (όπως στην περίπτωση Ανασυγκροτήσης του Κέντρου της Αθήνας) με τη σκέψη ότι είναι προτιμότερο, οικονομικά συμφέρον και ταχύτερο ως διαδικασία να προβαίνουμε σε σύμφωνα συνεργασίας με ιδρύματα που θα αναλάβουν πέραν από κάθε διαδικασία δημοσίων συμβάσεων και διαγωνισμών τη διαχείριση του δημοσίου χώρου, δεν αποτελεί βήμα νομοθετικής προόδου. Και δεν αποτελεί βήμα νομοθετικής προόδου διότι: α)Πρώτον, κατά τη συγκεκριμένη διαδικασία η διοίκηση αποδέχεται εμμέσως ότι αδυνατεί να παράγει καθαρό πλαίσιο οργάνωσης διαγωνισμών και διαχείρισης δωρεών ιδιωτών και επενδυτών και β) Δεύτερον , δίδεται η εντύπωση ότι ο δωρητής προβαίνει στην δωρεά υπό την συμφωνία ολοκληρωτικής διαχείρισης και ελέγχου της διαγωνιστικής διαδικασίας ( κριτική επιτροπή, εκπόνηση μελετών ) από τον ίδιο ή το υποδεικνυόμενο από αυτόν πρόσωπο οσαν βεβαίως να θεωρεί αδύναμη και αφερέγγυα την πολιτεία να χειριστεί την σημαντική προφανώς δωρεά του.

Θεωρούμε ότι η ενιαία και καθολική εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για τους Αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς αποτελεί μια ευκαιρία για τη διοίκηση να αποδείξει ότι δύναται να διαχειριστεί με τον καλύτερο τρόπο τον δημόσιο χώρο και την παραγωγή έργων σε αυτόν και ότι μπορεί να αποτελέσει την εγγύηση για μια αξιοκρατική - θεσμική διαδικασία διενέργειας Αρχιτεκτονικών διαγωνισμών.
- Γιατί αποτελεί στοιχείο εξέλιξης η εφαρμογής ενός ορθού πλαισίου διενέργειας Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών.

- Οι άνθρωποι πάντα, με η χωρίς μνημόνια θα χρειάζονται μέρη για να εργάζονται, να ζουν να παίζουν και να ερωτεύονται.
- Η περιβόητη αναπτυξιακή πορεία της χώρας θα πρέπει να αντανακλά στη σημασία της Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μας και του πολιτισμού μας με μελλοντική διάσταση
- Ως αναφορά αναπτυξιακής πορείας το κράτος υπό οποιαδήποτε μορφή συνεργασιών ή επιλογών θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε να επιτρέψει και στις επόμενες γενιές να μιλούν για νέα πολιτιστική Κληρονομιά.
- Σίγουρα δε, το κράτος θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε ο σύγχρονος πολίτης να καταστεί αποδέκτης ενός περιβάλλοντος που θα του δίνει το δικαίωμα, σε δύσκολες πραγματικά μέρες τουλάχιστον να ελπίζει.
- Το ευαίσθητο χρονικό σημείο ευρύτερων αλλαγών επί του αναπτυξιακού μοντέλου διαχείρισης και λειτουργίας της χώρας , κατά την άποψη της ομάδας, εδράζεται στις πρώτες αποφάσεις της επόμενης μέρας.

Υπό το παραπάνω πρίσμα θεωρούμε ότι η προβολή και η αρμονική εφαρμογή πλαισίου αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για το σύνολο των δημοσίων κτιρίων αλλά και των μικρών και μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων θα επιφέρει ένα νέο κτιριακό ''προϊόν'' πολιτισμού που θα μαρτυρά :

Α)την νέα αξϊακή πορεία και την πολιτιστική εικόνα της χώρας.
Β)την διάσταση που δίδει η χώρα ως ''πολιτεία υπό ανάπτυξη'' στην πολιτιστική μας κληρονομιά.

3. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τα νομικά ζητήματα εφαρμογής.
Το τελευταίο διάστημα προκηρύχτηκαν οι πρώτοι Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί.
Βεβαίως, καταγράφεται σε αρκετές περιπτώσεις η παράλειψη εφαρμογής της Υ.Α και μάλιστα σε πραγματικά σπουδαία και αξιόλογα τεχνικά έργα. Η παράλειψη δε εφαρμογής, ας τονιστεί καταρχάς ότι αποτελεί σπουδαίο λόγο ακύρωσης ενός διαγωνισμού με ότι συνεπάγεται για την διοίκηση και τους συμμετέχοντες. Πάντως, υπό το πρίσμα του δικαίου, το νέο πλαίσιο, εξαιρέσει μικρών απαιτούμενων διορθώσεων και συμπληρώσεων μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός γρήγορου, ευέλικτου και οικονομικά συμφέροντος εργαλείου για την διοίκηση.

Μάλιστα, υπό τη νομική ανάλυση της Υπουργικής απόφασης, καθίσταται σαφές ότι δια της επιλογής κυρίως του διαγωνισμού Προσχεδίων, η διοίκηση παραλαμβάνει ένα αντικείμενο μελέτης σε επίπεδο σταδίου προμελέτης όπου με την κοινή διαγωνιστική διαδικασία του Ν.3316/2005 για το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα θα δαπανούσε (υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις εκπτώσεων) σχεδόν διπλάσιο ποσό.

Περαιτέρω, το παραγόμενο αποτέλεσμα έχει επέλθει μέσω μιας διαγωνιστικής διαδικασίας καθαρά αρχιτεκτονικού χαρακτήρα, με οφέλη για τον κύριο του έργου και εχέγγυα για το κοινωνικό σύνολο την καλύτερη ιδέα και τεχνική λύση.
Εάν δε τα σχετικά πλεονεκτήματα του νέου θεσμού συνδυαστούν με μια γρήγορη και ευέλικτη διαδικασία μελετών σκοπιμότητας, δημιουργίας κτιριολογικών προγραμμάτων, προκήρυξης του διαγωνισμού και ολοκλήρωσης επιλογής, τότε πραγματικά, στο πεδίο των αρχιτεκτονικών λύσεων η διοίκηση θα έχει καταφέρει να παράξει ένα σπουδαίο αριθμό μελετών και ώριμων έργων που θα αποτελέσουν ένα νέο βήμα ανάπτυξης και ανάταξης οικονομικής.

- Προτάσεις βελτίωσης/ αναμόρφωσης του πλαισίου.
Βεβαίως το πλαίσιο θα πρέπει να αναμορφωθεί (έγιναν και πρόσφατα βελτιώσεις, ωστόσο απαιτούνται νέες ρυθμίσεις) με γνώμονα :

- την ευέλικτη και ταχεία διαδικασία επιλογής με οικονομικά οφέλη για τη διοίκηση,
- τη μείωση των αμοιβών των Μηχανικών προς όφελος του Κοινωνικού Συνόλου
- τη συνύπαρξη και τη συνεργασία όλων των ειδικοτήτων Μηχανικών ,
- την ένταξη της δυναμικής της Κοινωνίας της πληροφορίας κατά την υποβολή και κατά την κρίση,
- την αξιοποίηση του τεχνικού δυναμικού της χώρας σε μικρά και μεγάλα έργα.

4. Ανάλυση του νομικού πλαισίου ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ»
Την 16η Ιουνίου 2011 δημοσιεύθηκε η υπ' αριθμ. 26804 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β΄ 1427/16-06-2011), κατ' εξουσιοδότηση του Ν. 3316/2005, με θέμα «ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΤΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΜΕ ΑΠΟΝΟΜΗ ΒΡΑΒΕΙΩΝ», η οποία τροποποιήθηκε με την υπ' αριθ. 22186/04-05-2012 Υπουργική Απόφαση.

Με σκοπό την ''γνωριμία'' με το νέο πλαίσιο και την ορθή εφαρμογή των διατάξεων στο παρόν κείμενο παρουσιάζεται μια πρώτη (βασική καταρχάς) ανάλυση των διατάξεων, εν είδη κωδικοποίησης. Η συγκεκριμένη κωδικοποίηση αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης εργασίας της υπογράφουσας ομάδας επιστημόνων με θέμα την νομική εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών στην Ελλάδα.

- ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ

Στο άρθρο 2 της Υ.Α., περιγράφεται με σαφήνεια το «εφαλτήριο» για την προκήρυξη ενός διαγωνισμού μελετών, που είναι το «αξιόλογο τεχνικό έργο». Στο εν λόγω άρθρο καθορίζεται η έννοια αξιόλογο τεχνικό έργο και τίθενται οι κατηγορίες των αξιόλογων τεχνικών έργων.
Για τη βέλτιστη επίλυση ενός συγκεκριμένου τεχνικού έργου απαιτείται διεπιστημονική, πολυκριτηριακή προσέγγιση στην οποία να συντίθεται επιτυχώς η οικονομοτεχνική ανάλυση και η αρχιτεκτονική δημιουργία με στόχο την ευνοϊκή επίδραση του έργου στην κοινωνία και του περιβάλλον. Η διαδικασία αυτή κρίνεται υποχρεωτική για τα αξιόλογα τεχνικά έργα, τα οποία ορίζονται γενικά ως έργα με ιδιαίτερη πολιτιστική, κοινωνική η και συμβολική σημασία για το κοινωνικό σύνολο.

Εργαλείο για τη διαδικασία επίλυσης αυτών των έργων αποτελεί ο διαγωνισμός μελετών, μέσω του οποίου διενεργούνται μελέτες ή σχέδια ιδεών, ειδικότερα δε μέσω του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, όταν μεταξύ του συνόλου των μελετών ορίζεται σαν κύρια μελέτη για την επίλυση ενός έργου η αρχιτεκτονική μελέτη.

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 2 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012(ΦΕΚ Β΄1494) Υ.Α., η οποία τροποποίησε την υπ' αριθμ. 26804/16-06-2011 Υ.Α., εξαιρούνται από την υποχρέωση διενέργειας αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, τα αξιόλογα τεχνικά έργα, που αναφέρονται στο άρθρο αυτό και που η μελέτη τους εντάσσεται για χρηματοδότηση στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα JESSICA.

ΕΙΔΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ
Στο άρθρο 1 της Υ.Α., ορίζεται τι είναι διαγωνισμός μελετών, τι επιδιώκεται με αυτόν, ενώ εξειδικεύεται η έννοια του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ως διαγωνισμού μελετών στον οποίο κύρια μελέτη είναι η αρχιτεκτονική μελέτη καθώς και η έννοια της «αναθέτουσας-διοργανώτριας αρχής». Επίσης, τίθενται τα διάφορα είδη διαγωνισμού.

Σε πρώτο στάδιο, όταν ζητούμενο είναι η διερεύνηση και αποσαφήνιση της κεντρικής ιδέας επίλυσης ενός έργου, ο διαγωνισμός επ' αυτού ονομάζεται διαγωνισμός ιδεών.
Σε δεύτερο στάδιο η διοίκηση έχει την επιλογή να συμπληρώσει τον αρχικό διαγωνισμό ιδεών με έναν διαγωνισμό προσχεδίων.
Σε αυτή την περίπτωση πραγματώνεται ένας διαγωνισμός 2 σταδίων (κλιμακωτός).

Σημειώνεται ότι ο διαγωνισμός προσχεδίων-μελέτης-υλοποίησης έχει ως στόχο την ανάδειξη του μελετητή για την περαιτέρω επεξεργασία του έργου.
Περαιτέρω, οι διαγωνισμοί διακρίνονται σε κλειστούς και ανοικτούς ανάλογα με τον περιορισμό του δικαιώματος υποβολής μελετών μετά την εκδήλωση ενδιαφέροντος, καθώς και σε σύνθετους ή μιας κατηγορίας ανάλογα με τον αριθμό μελετών που απαιτούνται. Επί θεμάτων αντιμετώπισης σύνθετου αισθητικού αντικειμένου, προκηρύσσονται σύνθετοι διαγωνισμοί με τη συμμετοχή αρχιτεκτόνων και εικαστικών καλλιτεχνών.

- ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

Στο άρθρο 3 της Υ.Α., ορίζεται επίσης το ποια πρόσωπα και υπό ποιες προϋποθέσεις (αρνητικές και θετικές), μπορούν να συμμετέχουν στον διαγωνισμό: δικαίωμα συμμετοχής στους διαγωνισμούς μελετών έχουν τα πρόσωπα που κατέχουν την άδεια άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας αντίστοιχης με το αντικείμενο της μελέτης που περιλαμβάνει ο διαγωνισμός. Σε ειδικές περιπτώσεις, όπως οι διαγωνισμοί της UIA, οι συμμετέχοντες είναι αποκλειστικά αρχιτέκτονες, ενώ συγκεκριμένα αναφερόμενοι σε σπουδαστές είναι οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί ιδεών σπουδαστών αρχιτεκτονικών σχολών. Τέλος, οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί νέων αρχιτεκτόνων απευθύνονται σε νέους επαγγελματίες με ηλικία μέχρι 40 ετών.

Επίσης, εκτός από τα όσα ορίζονται στην παρ. 3 του άρθρου 3, μελετητές που δεν δύνανται να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς προσχεδίων, είναι όσοι αποκλείονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν. 3316/2005, σύμφωνα με το άρθρο 1. παρ. 3 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΡΙΑΣ ΑΡΧΗΣ
ΦΑΚΕΛΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ-ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ
Στο άρθρο 4 της Υ.Α., περιγράφονται οι διαδικασίες που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του διαγωνισμού, όπως:
Η διοργανώτρια αρχή μέσω της αρμόδιας υπηρεσίας της, προκειμένου να διενεργηθεί ένας διαγωνισμός οφείλει να πραγματοποιήσει, ή μέσω δημόσιας σύμβασης, να αναθέσει τη σύνταξη του φακέλου του διαγωνισμού. Εντός αυτού περιλαμβάνονται όλα τα απαραίτητα τεχνικά, οικονομικά και διαδικαστικά δεδομένα που αφορούν το αντικείμενο και τη διαδικασία εκπόνησης του διαγωνισμού.

Λεπτομερής κατάλογος αυτών των στοιχείων περιλαμβάνεται μέσα στην προκήρυξη, που αποτελεί το μέσο δημοσιοποίησης της διαδικασίας διενέργειας του διαγωνισμού, μέσα στην οποία γίνεται λεπτομερής προσδιορισμός και περιγραφή του αντικειμένου του διαγωνισμού και όλων των παραμέτρων που αφορούν σε προδιαγραφές παραδοτέων και παρουσίασης των προτάσεων, κριτήρια αξιολόγησης, σε είδη βραβείων και υποχρεώσεις ανάθεσης, σε χρονοδιαγράμματα και οικονομικά στοιχεία που αφορούν τη χρηματοδότηση του διαγωνισμού.

- ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Το άρθρο 6 της Υ.Α., αφορά τη δημοσιότητα που πρέπει να λάβει ο διαγωνισμός. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η δημοσίευση της προκήρυξης του διαγωνισμού καθώς και στον τρόπο με τον οποίο δημοσιοποιείται το αποτέλεσμα του διαγωνισμού ενώ το άρθρο 7 της Υ.Α., ορίζει τα μέσα επικοινωνίας που θα χρησιμοποιούνται στα διάφορα στάδια του διαγωνισμού

Η δημοσίευση της περίληψης της προκήρυξης γίνεται υποχρεωτικά και ακολουθεί το ίδιο πλαίσιο δημοσίευσης σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με το Ν.3316/2005.
Η προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού δημοσιεύεται επίσης στην ιστοσελίδα που ενδεχομένως δημιουργείται επί του διαγωνισμού, καθώς και στην ιστοσελίδα του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, ή του ανάλογου κλαδικού φορέα, πλην εξαιρέσεων όπου απαιτείται δημοσίευση στην επίσημη εφημερίδα των ευρωπαϊκών κοινοτήτων. Τα αποτελέσματα, αντίστοιχα του διαγωνισμού δημοσιεύονται μετά από αποστολή τους, στο ενημερωτικό δελτίο του ΤΕΕ, καθώς και στις ιστοσελίδες που ορίζει ο Ν.3316/2005.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΩΝ

- ΕΓΓΡΑΦΗ-ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΦΑΚΕΛΟΥ

Το άρθρο 8 της Υ.Α., αφορά ένα «κομβικό» σημείο του διαγωνισμού που είναι η εγγραφή των διαγωνιζομένων στον κατάλογο που διατηρεί η αρμόδια υπηρεσία της διοργανώτριας αρχής, καθώς καθιστά δυνατή την απόδοση του αντίστοιχου πιστοποιητικού ενώ αποτελεί προϋπόθεση για την παραλαβή του φακέλου του διαγωνισμού. Η ίδια διαδικασία μπορεί να διενεργηθεί και ηλεκτρονικά, με απόφαση της διοργανώτριας αρχής.

- ΕΡΩΤΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Στο άρθρο 9 της Υ.Α., τίθεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο υποβάλλονται οι ερωτήσεις των διαγωνιζομένων και δίνονται οι απαντήσεις από την αρμόδια υπηρεσία της διοργανώτριας αρχής, οι οποίες λειτουργούν διευκρινιστικά και μόνο.
Η διοργανώτρια αρχή υποχρεούται σε απάντηση όλων των ερωτημάτων που θέτουν οι διαγωνιζόμενοι (με τον ενδεδειγμένο τρόπο επικοινωνίας) και αφορούν σε διευκρινίσεις των δεδομένων του διαγωνισμού. Οι απαντήσεις δημοσιοποιούνται το αργότερο δέκα ημέρες από τη λήξη προθεσμίας υποβολής ερωτημάτων, με υποχρέωση σε μεταβολή του χρονοδιαγράμματος και των προθεσμιών σε περίπτωση καθυστέρησης των απαντήσεων.

- ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ -ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Το άρθρο 10 της Υ.Α., αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά άρθρα, καθώς αφορά τις υποχρεώσεις των διαγωνιζομένων ως προς τις προθεσμίες που πρέπει να τηρηθούν για την υποβολή των μελετών καθώς και τον τρόπο που αυτές υποβάλλονται..

Η προθεσμία παράδοσης των προτάσεων για κάθε διαγωνισμό καθορίζεται μέσα στη δημοσιευμένη προκήρυξη και είναι ανάλογη του μεγέθους και των απαιτήσεων του αντικειμένου του διαγωνισμού. Οι προδιαγραφές παράδοσης, στοχεύουν στην διατήρηση της ανωνυμίας των διαγωνιζομένων και στην ομοιογενή, τυποποιημένη εμφάνιση της συμμετοχής κάθε διαγωνιζόμενου, όπου κάθε υποβαλλόμενη μελέτη σημαίνεται, αντί ψευδωνύμου με χαρακτηριστικό κωδικό, επιλογής του συμμετέχοντα. Ο κωδικός αυτός αποτελείται από δέκα (10) ψηφία ύψους 1 εκ., εκ των οποίων τα οκτώ (8) είναι αριθμητικά και τα δύο (2) του λατινικού αλφαβήτου, και τοποθετείται στο άνω δεξιό άκρο των σχεδίων και τευχών της μελέτης (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παρ. 6 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α.). Σημειώνεται πως σε περίπτωση μη βράβευσης, για δημοσιοποίηση των στοιχείων των διαγωνιζομένων καθώς και δημόσια έκθεση του υλικού της πρότασης, θα πρέπει εντός των παραδοτέων στοιχείων να συμπεριλαμβάνεται ειδικός φάκελος αποδοχής αποσφράγισης με σχετική ενυπόγραφη δήλωση.

- ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

Το άρθρο 11 της Υ.Α., ρυθμίζει το ζήτημα των βραβείων, το ύψος και τον τρόπο κατανομής τους στους βραβευθέντες, την εξαγορά μελετών, τη διαδικασία που τηρείται σε περίπτωση που ο διαγωνισμός κηρυχθεί «άγονος», ή επέλθει ματαίωση της κρίσης και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η καταβολή των μελετών.

Το ύψος των χρηματικών βραβείων καθορίζεται στην προκήρυξη από τη διοργανώτρια αρχή. Όταν πρόκειται για διαγωνισμούς προσχεδίων υλοποίησης το συνολικό χρηματικό ποσό καθορίζεται ίσο με το 20% του κατώτατου προϋπολογισμού αμοιβής εκπόνησης της μελέτης σύμφωνα με τον Ν.3316/2005 ενώ, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παρ. 7 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α., σε κάθε περίπτωση το συνολικό ποσό των βραβείων δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 150.000 ευρώ .Τα χρηματικά βραβεία είναι πέντε, τα ποσοστά τους επί του χρηματικού συνόλου των βραβείων καθορίζονται στην Υ.Α., ενώ υπάρχει η δυνατότητα η κριτική επιτροπή να προτείνει εξαγορές. Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 8 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α., η πρόταση αυτή δεν είναι δεσμευτική για την διοργανώτρια αρχή. Η κριτική επιτροπή λαμβάνει δεσμευτικές αποφάσεις τόσο για την απονομή των βραβείων όσο και για την κήρυξη ενός διαγωνισμού «άγονου», όσο και για τη μη απονομή πρώτου ή άλλων βραβείων λόγω ανεπάρκειας προτάσεων. Σε περίπτωση ματαίωσης της κρίσης με υπαιτιότητα της η διοργανώτρια υποχρεούται σε επιστροφή των μελετών και διαμοιρασμό του χρηματικού ποσού των βραβείων ισόποσα μεταξύ των συμμετεχόντων. Με το άρθρο 1 παρ. 9 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α, ορίζεται ότι «για την καταβολή των βραβείων και εξαγορών σε διαγωνισμούς προσχεδίων προσκομίζονται τα δικαιολογητικά έγγραφα του άρθρου 16 του Ν. 3316/2005, έναντι των οποίων υποβλήθηκε υπεύθυνη δήλωση. Για την καταβολή των βραβείων και εξαγορών των διαγωνισμών ιδεών προσκομίζεται φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, με εξαίρεση τους σπουδαστικούς διαγωνισμούς»

- ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Το άρθρο 12 της Υ.Α., αφορά την κριτική επιτροπή και ορίζει τα σχετικά ζητήματα με αυτήν: τη σύνθεση της, τα προσόντα που πρέπει να έχουν οι κριτές, την κατάρτιση καταλόγου κριτών, την συγκρότησή της, τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά της, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τις παρ. 10 και παρ. 11 του άρθρου 1 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α., ενώ το άρθρο 13 της Υ.Α., διακρίνει και περιγράφει τα τρία στάδια με τα οποία γίνεται η διαδικασία αξιολόγησης των μελετών από την κριτική επιτροπή καθώς και το ότι κατά τη διαδικασία της κρίσης απαγορεύεται η γνωστοποίηση του υλικού του διαγωνισμού σε τρίτους.

Σύνθεση
Η κριτική επιτροπή ανάλογα με τη σπουδαιότητα του διαγωνισμού και τις περιλαμβανόμενες κύριες κατηγορίες μελετών, μπορεί να είναι 5μελής, 7μελής, ή 9μέλης η σύνθεση της οποίας αποτελείται από μέλη-σε προκαθορισμένα μεταξύ τους ποσοστά- των κάτωθι κατηγοριών:

- Κριτές «εκ προσωπικοτήτων»
- Κριτές εκπρόσωποι της διοργανώτριας αρχής
- Κριτές από τον κατάλογο κριτών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, μετά την κατάρτισή του.

Η επιλογή των κριτών «εκ προσωπικοτήτων» γίνεται από τη διοργανώτρια αρχή ή το χορηγό-σε περίπτωση ύπαρξης χορηγού-, ενώ οι κριτές από τον κατάλογο κριτών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών κληρώνονται μέσω σχετικής διαδικασίας του ΥΠΕΚΑ. Να σημειωθεί το γεγονός ότι, με το άρθρο 1 παρ. 12 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α., καταργείται η υποχρέωση του να παραμένει η ίδια κριτική επιτροπή στους διαγωνισμούς δύο σταδίων-κλιμακωτούς. Μπορούν να ορίζονται για κάθε στάδιο διαφορετικές κριτικές επιτροπές, κατά την κρίση της Διοργανώτριας Αρχής. Η σχετική απόφαση θα πρέπει να αναφέρεται στην προκήρυξη.

Υποχρεώσεις
Η κριτική επιτροπή υποχρεούται σε αξιολόγηση των προτάσεων, τη σύνταξη πρακτικού αξιολόγησης, τον έλεγχο της εγκυρότητας της συμμετοχής των διακριθέντων και την απονομή των βραβείων.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΡΙΣΗΣ
Η διαδικασία κρίσης πραγματοποιείται σε τρία στάδια:
1ο στάδιο: Αποσφράγιση μελετών-Προκαταρκτική Εξέταση συμμετεχόντων: Πραγματοποιείται η καταγραφή των στοιχείων που παρελήφθησαν και οι τυχόν αποκλίσεις της κάθε μελέτης, και αποφασίζεται η αποδοχή ή ο αποκλεισμός της κάθε πρότασης από την περαιτέρω διαδικασία αξιολόγησης.
2ο στάδιο: Αξιολόγηση-Κατάταξη Μελετών: Γίνεται συγκριτική αξιολόγηση των μελετών και κατάταξη με σειρά επιτυχίας.
3ο στάδιο: Απονομή βραβείων: Μετά την εξακρίβωση των ταυτοτήτων και των δικαιωμάτων συμμετοχής των διακριθέντων μελετών, επιβεβαιώνεται η απονομή των βραβείων.
Καθ'όλη τη διάρκεια των σταδίων διατηρείται η ανωνυμία των προτάσεων καθώς και η μη γνωστοποίηση υλικού σε τρίτους.

ΠΡΟΒΟΛΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
Στο άρθρο 14 της Υ.Α., εξειδικεύεται η διαδικασία η οποία ακολουθείται προκειμένου να δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού, ένα μεγάλο μέρος της οποίας διενεργείται με τη φροντίδα της διοργανώτριας αρχής.
Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού καθώς και η διαδικασία αξιολόγησης, αφού γνωστοποιούνται στη διοργανώτρια αρχή μέσα σε 10 ημέρες από τη λήξη της διαδικασίας, επικυρώνονται και στη συνέχεια γνωστοποιούνται στους συμμετέχοντες. Επίσης δημοσιοποιείται και αποστέλλεται για ενημέρωση των σχετικών ιστοσελίδων στις οποίες είχε αναρτηθεί και η προκήρυξη.
Υποχρέωση της διοργανώτριας αρχής είναι η προβολή και δημοσιοποίηση των διακριθεισών μελετών, κατ'ελάχιστον στην ιστοσελίδα της, ενώ δύναται παράλληλα να διοργανώσει έκθεση με τις συμμετέχουσες και τεύχος με τις διακριθείσες προτάσεις, με δική της οικονομική επιβάρυνση.

ΑΝΑΘΕΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ
Το άρθρο 15 της Υ.Α., αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η ανάθεση των μελετών καθώς και στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που υπάρχουν εκατέρωθεν
Εφόσον προβλέπεται στην προκήρυξη του διαγωνισμού η υλοποίηση του έργου, μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων η διοργανώτρια αρχή έχει την υποχρέωση υπογραφής σύμβασης ανάθεσης στους μελετητές του Α' Βραβείου. Αντίστοιχα, η αρχιτεκτονική ομάδα του Α' Βραβείου, συμμετέχει στην επίβλεψη του έργου κατά την εφαρμογή.
Το συνεργαζόμενο μελετητικό δυναμικό που ενδεχομένως θα χρειαστεί για την κάλυψη του συνόλου των απαιτήσεων της μελέτης υλοποίησης, αποτελεί επιλογή της βραβευθείσας μελετητικής ομάδας και υποχρεώνεται σε έγκριση από τη διοργανώτρια αρχή.
Η διοργανώτρια αρχή είναι υποχρεωμένη σε ανάθεση του έργου στην ομάδα του Α' βραβείου για 4 έτη, εφόσον δεν έχουν μεταβληθεί εν τω μεταξύ τα πραγματικά δεδομένα του αρχικού φακέλου του διαγωνισμού.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
Το άρθρο 16 της Υ.Α., αναφέρεται σε ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, των συμμετεχόντων (εναρμονιζόμενο με το ν. 2121/93), όσο και των δικαιωμάτων που έχει η διοργανώτρια αρχή ως προς τις προτάσεις που έχουν βραβευθεί και αγορασθεί.

ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
Το άρθρο 17 της Υ.Α., αφορά τις δυνατότητες που υπάρχουν όσον αφορά την επίλυση των διαφορών που τυχόν προκύψουν. Ειδικότερα ορίζεται η διαδικασία με την οποία ασκείται η ένσταση κατά της απόφασης κατακύρωσης του αποτελέσματος. Διευκρινίζεται ότι δεν προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής αίτησης θεραπείας καθώς και ότι για τη δικαστική επίλυση διαφορών έχει εφαρμογή η παρ. 14 του αρ. 41 του Ν. 3315/2005.

ΤΕΛΙΚΕΣ-ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Το άρθρο 18 της Υ.Α., περιλαμβάνει τις τελικές και μεταβατικές διατάξεις, με τις οποίες διευκρινίζονται διάφορα ζητήματα σχετικά με τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 12 της υπ' αριθμ. 22186/04-05-2012 Υ.Α.

Αντί επιλόγου :
''Η ελληνική αρχιτεκτονική και οι Έλληνες Μηχανικοί μπορούν να αναδείξουν τον τόπο μας σε Διεθνές προσκύνημα του Πολιτισμού, των Ιδεών, του Σχεδιασμού του αύριο.
Η ελληνική κοινωνία βιώνει τα τελευταία χρόνια μια ανεξήγητη φοβία. Στο όνομα αυτής της φοβίας κατασπαταλήθηκε η δημιουργικότητα γενεών.

 

Για την επιστημονική ομάδα
Κων/νος Δ. Καρατσώλης, Δικηγόρος
Νομικός Συνεργάτης ΤΕΕ

Επιστημονική Ομάδα : Kαρατσώλης Κων/νος - Δικηγόρος, Λυρούδια Αφροδίτη - Αρχιτέκτων, Τσιάντη Ειρήνη - Δικηγόρος, Κανατά Ιωάννα - Δικηγόρος.