ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
2009-10
Φοιτητική ομάδα: Αντιγόνη Γέροντα, Μαρία Λώλου
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αλέκα Γερόλυμπου
Σχολή: Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ. Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία: 9 Ιουλίου 2009
Περίληψη
H διπλωματική μας μελετά επεμβάσεις στο δημόσιο χώρο της πόλης των Ιωαννίνων με σκοπό την επανοικειοποίησή του. Τα Γιάννενα είναι μια πόλη στην οποία δεν έχουν γίνει μεγάλα εκσυγχρονιστικά έργα και συνεπώς έχουν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της ιδιαίτερης ταυτότητάς τους. Αυτά τα χαρακτηριστικά επιθυμούμε να επανεντάξουμε στην καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Ιστορικά στοιχεία
Ο πρώτος οχυρωμένος οικισμός στην πόλη, τοποθετείται στη νοτιοανατολική ακρόπολη του Κάστρου ( Ιτς Καλέ). Από το 12ο αιώνα δημιουργείται μια εμπορική τάξη οικονομικά ισχυρή, η οποία κατοικεί στο κάστρο ενώ ταυτόχρονα έξω από τα τείχη αναπτύσσεται μια ζώνη εργασίας και εμπορικών συναλλαγών.
Η κατάληψη των Ιωαννίνων το 1430 από τους Οθωμανούς δε συνεπάγεται ουσιαστική μεταβολή στην αστική τους δομή. Στο κάστρο συνυπάρχουν αρμονικά τρεις κοινωνικές - θρησκευτικές ομάδες, οι Μουσουλμάνοι, οι Εβραίοι και οι Χριστιανοί.
Το 17ο αιώνα η πόλη έχει ήδη αποκτήσει την πολεοδομική συγκρότηση των οθωμανικών πόλεων. Ο κύριος άξονας συμπίπτει με τη βασική οδική αρτηρία και στο κέντρο της υπάρχει το Μπαϊρακλή τζαμί. Οι εκτός του κάστρου συνοικίες οργανώνονται κυρίως κατά μήκος ενός άξονα Β-Ν που τις ενώνει με το κέντρο. Ο 18ος αι. αποτελεί την περίοδο της μεγαλύτερης ακμής των Ιωαννίνων. Στη δεκαετία του 1870 δημιουργείται η αγορά των Ιωαννίνων και το 1883 συντάσσεται από τον Bernasconi το σχέδιο της Πόλης. Από το 19ο αι. και ύστερα η πόλη φτάνει σε έκταση που διατηρεί μέχρι και τη δεκαετία του '60.
Αναμφισβήτητα, η οθωμανική περίοδος, έχει αφήσει το στίγμα της στην πόλη τόσο στην αρχιτεκτονική (τζαμιά) όσο και στην πολεοδομία, πράγμα ορατό στα τμήματα του αστικού ιστού της πόλης τα οποία δεν έχουν υποστεί εκτεταμένες ρυμοτομήσεις.
Σύγχρονη πόλη-Ρυθμιστικό Σχέδιο-ΓΠΣ
Το ρυθμιστικό σχέδιο, που δεν προηγήθηκε του ΓΠΣ, ολοκληρώθηκε πρόσφατα (Ιούνιος 2009) και εξετάζει διάφορα σενάρια για την πόλη με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξή της. Εντοπίζει τους ήδη υπάρχοντες ή εν δυνάμει πόλους έλξης (Βελισάριο στρατόπεδο, περιοχή κέντρου, κάστρο κτλ) για τους οποίους ήδη τα τελευταία χρόνια έχουν εκπονηθεί μια σειρά μελετών και διαγωνισμών.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω η μελέτη μας επικεντρώθηκε σε τρεις κλίμακες: από την πόλη, σε μια ευρύτερη περιοχή και εστιάζοντας στο κέντρο. Ιδιαίτερα για την περιοχή του κέντρου, κρίνεται απαραίτητη η ενοποίηση των χώρων πρασίνου, η αποσυμπίεση από το ΙΧ, και η προτροπή σε εναλλακτικά μέσα μαζικής μεταφοράς - εισαγωγή τραμ - και η σύνδεση της περιοχής με την παραλίμνια ζώνη.
Σχεδιασμός - Πρόταση
Για το σχεδιασμό προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε και να επαναχρησιμοποιήσουμε τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την τοπογραφία της περιοχής μελέτης. Έντονες υψομετρικές διαφορές, τοιχία αντιστήριξης, αντηρίδες, αντί να διαχωρίζουν, μπορούν να συνενώσουν και να συμβάλουν στην επανοικειοποίηση του δημόσιου χώρου.
Τα αστικά κενά που υπάρχουν στη ζώνη του κέντρου, έχουν μετατραπεί σε νησίδες πρασίνου, οι οποίες όμως δεν συνιστούν μια συνέχεια σε ένα δίκτυο περιπάτου. Αποτελούν χώρους ελεύθερους, ανοργάνωτους, μη προσπελάσιμους είτε λόγω της έντονης υψομετρικής διαφοράς που υπάρχει στην περιοχή, είτε εξαιτίας οπτικών εμποδίων (τοιχία αντιστήριξης).
Πρόθεση μας είναι η δημιουργία ενός πάρκου, που θα εντάσσεται στην καθημερινότητα των κατοίκων, θα υποδέχεται τις πολλαπλές τους διαδρομές και θα συνενώσει τα «αποσπασμένα κομμάτια» σε μια διαδρομή συνεχή, σε ένα χώρο περιπλάνησης και αναψυχής, συνδέοντας το κέντρο με την παραλίμνια ζώνη.
Οι νέες χρήσεις, όπως χώροι παιχνιδιού, πλατείες, μικρό αμφιθέατρο, (δίπλα στο ωδείο), λαϊκή αγορά, αναδεικνύουν και τις ήδη υπάρχουσες (πνευματικό κέντρο, ωδείο, πάρκο Λιθαρίτσια) . Η μίξη πολλών χρήσεων καθιστά το χώρο ζωντανό και ασφαλή, ενώ συμβάλλει στη βιωσιμότητα της πόλης. Ο αποκλεισμός του αυτοκινήτου από την ζώνη του κέντρου και η κατασκευή δικτύου ποδηλατοδρόμου ενθαρρύνει τη χρήση ποδηλάτου και διευκολύνει την πεζοπορία. Τα δημόσια μέσα μεταφοράς ενισχύονται με την προσθήκη γραμμής τραμ.
Τα ήδη υπάρχοντα αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως και το φυσικό γεωγραφικό υπόβαθρο, επαναπροσδιορίζονται αποτελώντας μέρος της σχεδιαστικής λύσης. Οι ήπιες επεμβάσεις με αποκλειστική χρήση φυσικών υλικών (πέτρα, ξύλο, βότσαλο), συνθέτουν ένα ενιαίο δημόσιο χώρο με ταυτόχρονη εναλλαγή διαφορετικών περιβαλλόντων.
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
