(192) «Επαναφέροντας το πρώην 401 στην πόλη της Αθήνας»

Φοιτήτριες:  Δέσποινα Βουτέρη , Χρυσάνθη Καστάνη
Επιβλέπων Καθηγητής: Παύλος Λέφας
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούνιος  2010

Τα λιθόκτιστα κτήρια του πρώην 401 Στρατιωτικού Νοσοκομείου, καθώς και το πράσινο που τα περιβάλλει, αποτελούν ένα σπάνιο σύνολο αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, το οποίο μέχρι και σήμερα παραμένει αποκομμένο από την πόλη, και στο μεγαλύτερο ποσοστό του, εγκαταλειμμένο. Η  εργασία αυτή προτείνει τη συντήρηση και την ανάδειξη των κτηρίων και του φυσικού περιβάλλοντος του πρώην 401, και συγχρόνως την ενοποίηση του με τους ελεύθερους χώρους που το περιβάλλουν. 

Το πρώην 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο βρίσκεται στις παρυφές του Λυκαβηττού πίσω από το Πάρκο Ελευθερίας και το Μετρό Μέγαρο Μουσικής στο κέντρο της Αθήνας.    

Η περιβάλλουσα δόμηση αποτελείται από πολυκατοικίες αρκετά υψηλές [6-7 ορόφων], από Δημόσια Νοσοκομεία, Εκκλησίες, Δημόσια Κτίρια Εκπαίδευσης και Πολιτισμού, Χώρους Πρασίνου και Διατηρητέα κτίρια.

Στην καρδιά αυτού του πολεοδομικού τμήματος βρίσκεται το Πρώην 401, ένας χώρος έκτασης 11 στρεμμάτων με 13 κτίρια σπάνιου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, που ορίζεται από τις οδούς Δεινοκράτους, Σουηδίας και τον πεζόδρομο της Ιατρίδου.  

Όλα τα κτίρια μαζί καλύπτουν το 35% του οικοπέδου και στον ελεύθερο χώρο που τα περιβάλλει, περίπου 150 αιωνόβια δέντρα δημιουργούν ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον, σπάνιο για το κέντρο της πόλης.

Το πρώτο μέρος της πρότασης μας αφορά την επανένταξη του πρώην _401 στη γύρω περιοχή, καθώς σήμερα είναι εντελώς αποκομμένο από αυτή. Αντικαταστήσαμε τα προβληματικά υπάρχοντα όρια μεταξύ του _401 και των  κτιρίων που συνορεύει [Ναυτικό Νοσοκομείο, Ν.Ι.Μ.Τ.Σ.] και δημιουργήσαμε δύο νέες προσβάσεις στο οικόπεδο, μία από την οδό Δεινοκράτους  και μία δεύτερη από το πάρκο Ελευθερίας [κατεδαφίσαμε 3 κτίρια που είχαν υποστεί σοβαρές αλλοιώσεις στο χρόνο και δεν είχαν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον όπως τα υπόλοιπα]. Επιπλέον αναδιαμορφώνοντας την τοπογραφία του εδάφους δημιουργούμε φυσικές ράμπες έτσι ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση από τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Με τις παρεμβάσεις αυτές προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε μία νέα σχέση ανάμεσα στο 401 και την ευρύτερη περιοχή, καθιστώντας το και πάλι προσβάσιμο, αλλά διατηρώντας συγχρόνως τον μυστηριώδη χαρακτήρα που έχει σήμερα.

Τα δεύτερο μέρος της πρότασης μας σχετίζεται με την αντιμετώπιση του κτισμένου περιβάλλοντος, που φαίνεται να διατηρεί έναν ενιαίο χαρακτήρα, μια αδιάσπαστη πολεοδομική ενότητα, την οποία θα θέλαμε να διατηρήσουμε μέσω της νέας χρήσης.

Οι λειτουργίες που προβλέπει το σχέδιο πόλεως για το οικόπεδο είναι εκπαιδευτικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, ενώ παράλληλα θα πρέπει να έχει την ιδιότητα δημόσιου χώρου πρασίνου. Έτσι, προτείνουμε να στεγαστεί στο πρώην _401 μία Κρατική Μουσική Σχολή, που εμπεριέχει τις τρεις αυτές λειτουργίες, και συγχρόνως απουσιάζει από την ανώτατη εκπαίδευση της χώρας. Δύο από τα κτίρια τα συντηρούμε στην ημιερειπωμένη κατάσταση που βρίσκονται, για να διατηρήσουμε την ατμόσφαιρα που αποπνέουν σήμερα.

Η στήριξη της πέτρινης τοιχοποιίας [των 2 κτιρίων] επιτυγχάνεται με μεταλλικά υποστυλώματα ξεχωριστής θεμελίωσης το καθένα. Ενώ οι στέγες στηρίζονται με μεταλλικές δοκούς και τεγίδες. Τα υπόλοιπα κτίρια αποκαθίστανται πλήρως [εκτόξευση σκυροδέματος gunite στις εξωτερικές τοιχοποιίες, νέες πλάκες σε οροφή και πάτωμα, νέα ξύλινα στοιχεία στις στέγες].

Το τρίτο μέρος της πρότασης μας σχετίζεται με τη σύνδεση του _401 με τους ελεύθερους χώρους που το περιβάλλουν : το Πάρκο Ελευθερίας, το Κέντρο Τεχνών, τους ελεύθερους  χώρους επί των οδών Ιατρίδου και Μονής Πετράκη και κατ' επέκταση το πάρκο Κιτσίκη. Προτείνουμε την κατασκευή μίας διαδρομής από κυβόλιθο [3 μεγεθών : 12, 10, 8.5 εκ.], η οποία θα ξεκινά από το οικόπεδό μας και στη συνέχεια θα επεκτείνεται και θα χάνεται προς στους χώρους αυτούς.                                            

Από τη στιγμή που υπάρχουν 3 μεγέθη κυβόλιθων τα κενά μεταξύ τους θα αυξάνονται κι έτσι η διαδρομή θα χάνεται σταδιακά και θα ενοποιείται με το φυσικό έδαφος, δημιουργώντας την αίσθηση μίας ομοιόμορφης επιφάνειας.

Με τον επαναπροσδιορισμό τον ορίων του πρώην 401 και της σχέσης του με τα γύρω κτίρια και οικόπεδα, με την αποκατάσταση των κτιρίων και την προσθήκη νέας χρήσης σε αυτά, αλλά και με τον σχεδιασμό της διαδρομής από κυβόλιθο, προσπαθήσαμε να επαναφέρουμε το 401 στον ιστό της πόλης της Αθήνας ώστε να αλληλεπιδρά και πάλι με το περιβάλλον του.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.