133.15 Θερινές ουτοπίες

Φοιτήτρια : Κωνσταντίνα Μαλτέζου
Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Αικατερίνη Λιάπη
Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης : 2 Ιουλίου 2015
6976495648

Η βλάστηση στο υφιστάμενο τοπίο του ορεινού Foix διατηρείται και αναδεικνύεται διαμορφώνοντας χώρους για την δημιουργία μίας παιδικής κατασκήνωσης, όπου τα παιδιά έρχοντα σε επαφή με τη φύση, μακριά από το καθημερινό αστικό περιβάλλον. Η κατασκήνωση λειτουργει με αρχή την ισότητα των μελών της και δίνοντας την δυνατότητα έκφρασης των ατόμων μέσω των τεχνών και των κατασκευών, σε ένα πλαίσιο κοινωνικοποίησης.

Ο σχεδιασμός της παιδικής κατασκήνωσης έρχεται ως συνέχεια της εκπόνησης της ερευνητικής εργασίας Θερινές Ουτοπίες, όπου συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για την ιστορία του θεσμού στη Γαλλία.
Εκεί, η πολιτεία ανησυχώντας για την δημόσια υγεία της εργατικής τάξης εισήγαγε το πρόγραμμα Colonies de Vacances με αφετηρία το Παρίσι. Οι Colonies de Vacances συμφωνούσαν με τις ιδέες των εκπαιδευτικών φιλοσοφιών και παρουσίαζαν μοναδικές ευκαιρίες για την παιδαγωγία, ορίζοντας ποιότητες μακριά από το σπίτι, στο ύπαιθρο, συσχετιζόμενες με το κίνημα του Jean Jacques Rousseau για την παιδαγωγική σκέψη στη Γαλλία. Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις φέρονταν να έχουν τον έλεγχο του θεσμού και στην περίπτωση του Ivry-sur-Seine στο Παρίσι, αυτός συμβάδιζε με τις κουμμουνιστικές απόψεις των υπευθύνων για την ανάπτυξη μιας ουτοπίας, μέσω της καθημερινής εμπειρίας της συλλογικής βίωσης και την προετοιμασία των παιδιών της εργατικής τάξης για τον κόσμο που θα τους κληροδοτείτο.

Σήμερα, η κατασκήνωση αναπτύσσει την ιδέα της συλλογικής διαβίωσης, δηλαδή την συγκατοίκηση για ένα μικρό χρονικό διάστημα και την προσαρμογή σε μία ιδιαίτερη πειθαρχία. Η λειτουργία της περιλαμβάνει ταυτόχρονα στοιχεία ξενοδοχείου, σχολείου και κλινικής. Ο σχεδιασμός της λαμβάνεται ως συνδυασμός αρχιτεκτονικής σύνθεσης και σύνθεσης τοπίου και έχει να κάνει με την αφήγηση και την προμήθεια υλικών για το ενδεχόμενο. Οι χώροι της είναι ποικίλοι με διαβαθμίσεις ιδιωτικότητας, ανοχής θορύβου, ανοιχτού-κλειστού.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΛΕΤΗΣ
Η παρέμβαση λαμβάνει χώρα στο ορεινό περιβάλλον του Foix, μιας περιοχής που ενδείκνυται για την ένταξη ενός προγράμματος διακοπών για τα παιδιά κοντά στη φύση, με αφορμή την απόδραση τους από το αστικό περιβάλλον της Τουλούζης και του Περπινιάν.

Το Foix τοποθετείται στους πρόποδες των Πυρηναίων, 80χμ. από την Τουλούζη και την Ανδόρρα και 150χμ. περίπου από την Μεσόγειο, στην περιοχή Midi-Pyrénées. Πρόκειται για την μεγαλύτερη περιοχή της Μητροπολιτικής Γαλλία, που όμως δεν έχει κάποια ιστορική ή γεωγραφική συνοχή καθώς δημιουργήθηκε τον 20ό αιώνα για να αποτελέσει την ενδοχώρα της πρωτεύουσάς της, της Τουλούζης.

Το Foix είναι ένας από τους τρεις δήμους του Ariège, ενός νομού που διατηρείται αναλλοίωτος και αραιοκατοικημένος, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τόσο σε ποικιλία, όσο και σε πλήθος. Στην έκτασή του συναντούμε εξοχικές περιοχές όπου τα χωριά περιβάλλονται από τμήματα καλλιεργημένων χωραφιών στα βόρεια και βορειοανατολικά και διάσπαρτα αγροτικά σπίτια ή οικισμούς στα νότια και δυτικά με λιγότερη εντατική εκμετάλλευση του εδάφους και μεγαλύτερη ελευθερία του ιδιοκτήτη.

 

Σήμερα, το κέντρο του Foix διατηρεί την αρχιτεκτονική του μεσαιωνικού, αρχικού χωριού, χτισμένο με πέτρα και ξύλο, με τα στενά στριφτά δρομάκια, τις μικρές plaza και πλατείες και τα περίπλοκα οικοδομικά τετράγωνα, που διαπερνιούνται από παρόδους. Στο κέντρο του τοποθετείται το κάστρο των Κόμηδων του Foix, ρωμαϊκό φρούριο του 10ου αιώνα, από όπου έχουμε θέα την κοιλάδα του Ariège, στα αριστερά και τα Πυρηναία Όρη, στα δεξιά.

 

 

Βόρεια του Foix, κοντά στον οικισμό του Vernajoul, τοποθετείται ο χώρος της παρέμβασης.
Η πρόσβαση στο οικόπεδο γίνεται από την εθνική οδό από Τουλούζη προς Ανδόρρα, περνώντας από το κέντρο του Foix και συνεχίζοντας βόρεια. Η απόσταση είναι 10 λεπτά περίπου με το αυτοκίνητο.
Το περιβάλλον του οικοπέδου αποτελείται κυρίως από κατοικίες (καφέ), μία βιομηχανία που τη στιγμή της αποτύπωσης κατασκευαζόταν (πράσινο) και στην απέναντι όχθη, από τις εγκαταστάσεις της τεχνικής σχολής Chambre des métiers et de l'Artisanat (μωβ). Τα κτίρια με το μαύρο χρώμα, στα βόρεια και νότια, είναι δύο εμπορικά κέντρα.

Το οικόπεδο ορίζεται από τον ποταμό Ariège στα ανατολικά και νότια και από τις γραμμές του τρένου στα δυτικά και χαρακτηρίζεται από μία ποικιλία επιπέδων και κλίσεων. Στο κέντρο της παρέμβασης παρατηρείται ένα πλάτωμα, αλλά στα δυτικά και κοντά στο νερό οι κλίσεις είναι αρκετά απότομες.

Παράλληλα, η βλάστηση είναι και αυτή άνισα κατανεμημένη. Στα πλατώματα υπάρχει μόνο χλόη, ενώ τα δέντρα και οι θάμνοι πυκνώνουν στα όρια του οικοπέδου και κυρίως στις όχθες. Στο πιο κεντρικό κομμάτι της όχθης η βλάστηση είναι τόσο πυκνή που καθιστά αδύνατη την πρόσβαση. Την βλάστηση αποτελούν πεύκα και βελανιδιές, ενώ παρατηρήθηκαν και κάποια καρποφόρα όπως συκιές και αγριοσυκιές.

 

 

ΠΡΟΤΑΣΗ
Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού της κατασκήνωσης είναι η διατήρηση και ανάδειξη του υφιστάμενου τοπίου και βλάστησης και η διαμόρφωση των χώρων των δραστηριοτήτων σύμφωνα με αυτό. Παράλληλα, το πρόγραμμα της κατασκήνωσης θα λειτουργεί με αρχή την ισότητα των μελών της και δίνοντας την δυνατότητα έκφρασης των ατόμων μέσω των τεχνών και των κατασκευών, σε ένα πλαίσιο κοινωνικοποίησης.

Εισερχόμενοι στο οικόπεδο από το χωματόδρομο φτάνουμε σε ένα μικρό πλάτωμα που περιβάλλεται από βλάστηση και μεγάλες κλίσεις και οδηγεί σε ένα ακόμα μεγαλύτερο πλάτωμα πιο βόρεια, με ηπιότερες κλίσεις περιμετρικά και θέα στον ποταμό. Tο δεύτερο, αυτό, πλάτωμα θα αποτελέσει αφετηρία, κέντρο και συνδετικός κρίκος των δραστηριοτήτων λόγω αυτών των χαρακτηριστικών του.

Συνεχίζοντας με την υπάρχουσα βλάστηση, παρατηρούμε ένα σαφές όριο ανάμεσα στα δύο υπάρχοντα πλατώματα που εμποδίζει, την ελεύθερη κίνηση από το ένα στο άλλο και διαμορφώνει συγκεκριμένες πορείες - περάσματα.
Συγχρόνως, παρατηρούμε αγκαλιές που δημιουργούνται από τα σχήματα που ορίζουν τα δέντρα. Σε αναζήτηση του προσανατολισμού του οικοπέδου και των οργανικών διατάξεων που δημιουργούνται με τη μορφή πορειών κατά μήκος του, προκύπτει μία σειρά καμπύλων που ακολουθούν την υπάρχουσα βλάστηση και καθορίζονται από τα δύο προαναφερθέντα πλατώματα. Αυτές περιγράφουν τις πορείες παράλληλα του οικοπέδου και συνδέουν τα δύο αποκομμένα χωρία: το νότιο και το βόρειο.

Έτσι, εισάγεται ένα σύστημα καμπύλων οργανικής μορφής που προκύπτει από την οργάνωση της υφιστάμενης βλάστησης και τοπογραφίας και ένας κάναβος γεωμετρικός με κέντρο το μεγαλύτερο πλάτωμα.
Τα δύο αυτά στοιχεία θα αποτελέσουν οι αφετηρίες των διαφόρων παρεμβάσεων στο οικόπεδο. Το πλάτωμα θα αποτελέσει το κέντρο ενός κύκλου, σχήματος που δεν προσδίδει ιεραρχίες και αποκλεισμούς, αλλά ενώνει, έχει ποικίλες οπτικές φυγές, ενώ επισημαίνεται ιδιαίτερα το κέντρο του. Οι καμπύλες θα κατευθύνουν τις κινήσεις και θα διαφοροποιούν τις λειτουργίες και τις ταυτότητες των περιοχών. Η βλάστηση που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην δημιουργία τους, αναδεικνύεται περισσότερο μέσα από αυτές με την ομαδοποίησή της και μέσα από τις νέες φυτεύσεις.

 

 

Με βάση τις παραπάνω αρχές προέκυψε το masterplan.

 

 

Oι χώροι εφαρμόστηκαν στα δύο συστήματα χαράξεων και δημιουργείται ένας δευτερεύον κάναβος, κάθετα στις καμπύλες για την αύξηση της εντύπωσης του κέντρου. Αυτός μεταφράζεται σε ένα σύνολο πορειών, περιμετρικά του κεντρικού χώρου της κατασκήνωσης που συνδέει τις καμπύλες και τις λειτουργίες μεταξύ τους ενώ προσδίδει στην παρέμβαση έναν προσανατολισμό προς το κέντρο και προς το ποτάμι.
Η είσοδος θα γίνεται από τα δυτικά για τους γονείς κατά τη διάρκεια των επισκεπτηρίων και βορειοδυτικά για την τροφοδοσία (σε άμεση επαφή με τις αποθήκες). Η παρέμβαση περικλείεται από τα κτίρια ή από σαφή όρια.
Το ενδεχόμενο παιχνιδιού σε ένα στοιχείο ή αντικείμενο από την οπτική γωνία των παιδιών, ορίζεται ως ανοχή - προσφερόμενη δυνατότητα και αναφέρεται στη λειτουργική έννοια που αντιλαμβάνεται το παιδί στο αντικείμενο ή το περιβάλλον.

Η ανοχή των χώρων της κατασκήνωσης είναι περιορισμένη στα κτίρια, αυξάνεται στα στεγασμένα και υπαίθρια χωρία και είναι ανεξάντλητη στους υπόλοιπους χώρους που κυριαρχεί η αναλλοίωτη βλάστηση

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
de Martino S., Wall A. [1988] Cities of Childhood, Italian Colonie of the 1930s, Λονδίνο: The Architectural Association
Downs, L.L. [2002] Childhood in the Promised Land, Working Class Movements and the Colonies de Vacances in France 1880-1960, Η.Π.Α.: Duke University Press
Hendricks, B.E. [2011] Designing for Play, Δεύτερη έκδοση, Surrey: Ashgate
Rojas del Alamo, M. [2005] Design for Fun, Playground, Βαρκελώνη: Links International
Lapp, J.C. [1963] (The Illustrated Library Of) The World and Its Peoples - France 1, Νέα Υόρκη: Greystone Press
Heft H. [1988] Affordances of Children's Environments: A Functional Approach to Environmental Description, Κολοράντο: Children's Environments Quarterly, Τόμος 5, Τεύχος 3