ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχες 2015
Φοιτητές: Σιγάλα Αλίκη, Χιώτης Άγγελος
Επιβλέποντες καθηγητές: Γυφτόπουλος Σταύρος, Κατσαρός Μιλτιάδης
Σύμβουλος καθηγήτρια: Κλαμπατσέα Ειρήνη
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία Παρουσίασης: Ιούλιος 2015
Η εργασία πραγματεύεται τον σχεδιασμό ενός Ισλαμικού κέντρου που περιλαμβάνει και χώρο προσευχής στην πόλη της Αθήνας.
Η χωροθέτηση του κτιρίου
Το πρώτο ζήτημα που προκύπτει από τη επιλογή του θέματος είναι η χωροθέτηση του κτιρίου στον αστικό ιστό, καθώς ένα κτίριο τέτοιας φύσης αλληλεπιδρά με τον χώρο γύρω του. Αυτό συμβαίνει διότι απευθύνεται σε ορισμένη μερίδα του πληθυσμού της χώρας, η οποία αποτελεί μειονότητα στην περιοχή. Ο χώρος που επιλέγεται να τοποθετηθεί το μουσουλμανικό κέντρο αποτελεί κρίσιμη επιλογή, καθώς πρέπει να βοηθά τους χρήστες του να αισθάνονται άνετα. Επιπλέον, ένα τέτοιο κτίριο τείνει να δημιουργήσει γύρω του έναν πυρήνα λειτουργιών που σχετίζονται άμεσα με την μουσουλμανική μειονότητα, μεταλλάσσοντας τον μέχρι τότε χαρακτήρα της περιοχής.
Στην μελέτη αυτή επιχειρείται να προταθεί ένα σύστημα κριτηρίων, το οποίο προσδοκά να ανταποκριθεί στο ιδιαίτερο υπόβαθρο της Αθήνας. Στα κριτήρια αυτά συμπεριλαμβάνονται: a) Η προσβασιμότητα, έτσι ώστε το Ισλαμικό κέντρο να βρίσκεται κοντά σε κόμβο του δικτύου συγκοινωνιών και να είναι προσβάσιμο σε καθημερινή βάση, καθώς οι περισσότεροι μουσουλμάνοι της πόλης είναι οικονομικοί μετανάστες και δεν διαθέτουν όχημα ιδιωτικής χρήσης. β) Η κοινωνική δραστηριοποίηση των μουσουλμάνων, καθώς ο πιστός προσεύχεται πέντε φορές την ημέρα σε συγκεκριμένες ώρες, γ) η κοινωνική ένταξη των μουσουλμάνων, καθώς το περιβάλλον γύρω από το Ισλαμικό Κέντρο πρέπει να παρέχει ασφάλεια στους πιστούς για την ελεύθερη άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων τους, ενώ παράλληλα να συμβιώνουν αρμονικά με τους αλλόθρησκους της περιοχής και δ) το πλαίσιο χρήσεων γης. Παράλληλα, προσθέσαμε κάποια επιπλέον μίκρο-κριτήρια που θεωρούμε απαραίτητα: η τοποθέτηση του επί κεντρικού άξονα ή πλατείας και η μικρή απόσταση σε σχέση με το κέντρο της Αθήνας, παίρνοντας ως τέτοιο την πλατεία Ομονοίας. Έπειτα από την ποιοτική αποτίμηση των χαρακτηριστικών των διαθέσιμων οικοπέδων, επιλέχθηκε αυτό στην διασταύρωση των οδών Π. Τσαλδάρη και Δεληγιώργη, κοντά στην Ομόνοια.
Το κτιριολογικό
1. Χώρο λατρείας (180 ανδρών - 90 γυναικών)
2. Διοικητικούς χώρους
3. Υποδοχή - πληροφορίες
4. Χώρο διδασκαλίας
5. Βιβλιοθήκη
6. Ξενώνες
7. Εστιατόριο
8. Χώρο εκδηλώσεων (40 ατόμων)
Η σύνθεση
Βασικό στοιχείο της σύνθεσης αποτελούν τα συναισθήματα που προκαλούνται στους πιστούς κατά την χρήση των χώρων του τεμένους. Επιθυμητή ήταν η δημιουργία ενός ατμοσφαιρικού μυστηριακού χώρου με διαβαθμίσεις φωτός και έντονες αντιθέσεις. Έτσι, εισάγεται η έννοια της «σχισμής». Επιχειρείται μια μετάφραση της λουτρικής διαδικασίας της κάθαρσης, που προηγείται της προσευχής, σε στάδια που αντιστοιχίζονται σε αλληλουχία χώρων που επιδρούν με διαφορετικό τρόπο στην ψυχοσύνθεση του ατόμου που κινείται σε αυτούς. Εργαλείο για την απόδοση της αίσθησης αυτής είναι η βύθιση της στάθμης της προσευχής, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας χώρος που τέμνει την γη (τέμνω> τέμενος) και είναι αποκομμένος από το περιβάλλον, όπως επίσης και η διακύμανση του φωτός και η κατηφορική κίνηση προς τον χώρο προσευχής.
Ως προς την γεωμετρία του οικοπέδου, ένα στοιχείο που διατηρείται είναι η διαμπερότητα του. Το ίδιο το σχήμα του υποδεικνύει την τοποθέτηση ενός επίμηκες όγκου ανάμεσα στις μεσοτοιχίες, σαν «σφήνα». Δημιουργείται ένα ελεύθερο ανάγλυφο επίπεδο στο ισόγειο που αποδίδεται και στον περιπατητή της πόλης, με έναν ελαφρύ μεταλλικό όγκο από πάνω ο οποίος εδράζεται σε μια ισχυρή βάση πίστης.
Το πολιτιστικό κέντρο διαρθρώνεται σε αυτόνομους χώρους-κύβους κάνοντας μια νοηματική παραπομπή στον ιερό κύβο της Κάαμπα (Kaaba> Cube) στην Μέκκα. Υπάρχει ελεύθερη οπτική προς τους δρόμους που περιβάλλουν το οικόπεδο και προς την πλατεία, ενώ είναι σαφής η ύπαρξη μια ζώνης κίνησης, οριζόντιας και κατακόρυφης. Κάθε κύβος έχει μια ξεχωριστή αυτόνομη λειτουργία, κάτι το οποίο επιτρέπει τον ελεύθερο χειρισμό των ορίων των κλειστών-ανοιχτών χώρων. Έτσι, επιλέγεται οι κινήσεις ανάμεσα στου κύβους να είναι ημι-υπαίθριες και να συνοδεύονται από ευχάριστα πλατώματα εκτόνωσης των λειτουργιών των κουτιών. Τέλος, η κάλυψη του πολιτιστικού κέντρου γίνεται με την τοποθέτηση ενός φίλτρου σκιασμού και βλεμμάτων από πανέλα μπετόν, η γεωμετρία του οποίου θυμίζει τα αραβικά μασραμπίγια, που τοποθετούνταν στα παράθυρα.
