ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχες 2015
Φοιτήτρια: Μαράκη Σοφία Μαρία
Επιβλέπων : Α. Σπανομαρίδης
Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης : Νοέμβριος 2015
Η μνήμη και το πώς αυτή συνδέεται και αποτυπώνεται στο τοπίο κατά τη διάρκεια των χρόνων αποτελούν την αφορμή για την μελέτη και τη χάραξη τη συγκεκριμένης πορείας στη Λίμνη του Μόρνου. Η λίμνη δημιουργήθηκε το 1979 μετά την κατασκευή του φράγματος του Μόρνου, το οποίο άλλαξε εξολοκλήρου το τοπίο της περιοχής, βυθίζοντας στο νερό την κοιλάδα που σχηματίζουν η Οίτη και τα Βαρδούσια.
Εστιάζουμε στην περιοχή του Καλλίου , ενός χωριού βορειοδυτικά του Λιδωρικίου το οποίο μετά την κατασκευή του φράγματος κατακλίστηκε από τα νερά τις λίμνης. Τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της υποχώρησης της στάθμης του νερού, τα κουφάρια των κατοικιών του χωριού αναδύονται στην επιφάνεια. Ακολουθώντας τη κυκλική πορεία των εποχών, το χωριό εξαφανίζεται και επανεμφανίζεται, ανάλογα μη τη στάθμη της λίμνης. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως το φράγμα άλλαξε τη φυσιογνωμία του τοπίου, αλλά και ότι τα νερά κρύβουν στο βυθό τους μυστήρια που ίσως έχουν χαθεί για πάντα.
Ένα τέτοιο μυστήριο κρύβεται λίγο χαμηλότερα από το Κάλλιο και είναι η αρχαία Καλλίπολη. Η πόλη αυτή αποτέλεσε πολύ σημαντικό εμπορικό κέντρο τον 4αι π.Χ. αλλά το 279 π.Χ. καταστράφηκε ολοσχερώς από την επιδρομή των Γαλατών και χάθηκε από τις ιστορικές καταγραφές . Λίγο πριν την ολοκλήρωση του φράγματος η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε ξανά στο φως σημαντικά ευρήματα σχετικά με την πόλη, πριν το νερό της λίμνης τα βυθίσει ξανά στο σκοτάδι. Ένα αρχαίο θέατρο, η κατοικίες του τοπικού άρχοντα αλλά και ο ναός της Περσεφόνης και της Δήμητρας αποτέλεσαν τα κύρια ευρήματά τους. Ο μύθος της Περσεφόνης , ο συσχετισμός του με το συγκεκριμένο τοπίο και την εναλλαγή που το νερό επιφέρει στη φυσιογνωμία του ανάλογα με τις εποχές αποτέλεσε αφορμή για την χάραξη μιας πορείας η οποία καθιστά αυτή την εναλλαγή συνειδητή βιωματική εμπειρία.
Στόχος είναι η επαναφορά της μνήμης για την αρχαία Καλλίπολη όχι μόνο πραγματοποιώντας μία εκταφή αλλά βυθίζοντας την πάλι ανά περιόδους στο σκοτάδι της, καθώς αυτή η βύθιση αποτελεί κομμάτι της διαδρομής της στο χρόνο.
Η πορεία που χαράσσεται αρθρώνεται μέσα στο τοίχος που δημιουργείται το οποίο διατρέχει όλες τις χρονικές περιόδους του τοπίου, από την καλλία πηγή , το νέο , το παλιό Κάλλιο και οριοθετεί εν τέλει τα βασικά ευρήματα της αρχαίας Καλλίπολης. Ο επισκέπτης βιώνει το τοπίο μέσω αυτού του τοίχους καθώς μπορεί να κινηθεί είτε στην επιφάνειά του ανακαλύπτοντας τη σχέση της μνήμης με το τοπίο συνολικά, είτε εισχωρεί στο εσωτερικό του και καθώς βυθίζεται στα νερά της λίμνης οδηγείτε σταδιακά στην αρχαία Καλλίπολη. Εκεί το τοίχος δημιουργεί ένα κλειστό ορθογώνιο σχήμα το οποίο λειτουργεί σαν ένα νέο φράγμα, οριοθετώντας της πόλη η οποία τους θερινούς μήνες αποκαλύπτεται. Τους χειμερινούς μήνες η στάθμη στο εσωτερικό ανεβαίνει καλύπτοντας ξανά την πόλη και επιτρέποντας στον επισκέπτη να βλέπει μόνο το είδωλό της κάτω από το νερό.
Αυτή η εναλλαγή του νερού στο εσωτερικό συμβαίνει μέσω ενός συστήματος που βασίζεται στην δίκαιη κούπα του Πυθαγόρα. Ο Πυθαγόρας κατασκεύασε ένα κρυμμένο σιφόνι στο κέντρο της κούπας ούτος ώστε όταν κάποιος υπερβαίνει το μέτρο στην ποσότητα του κρασιού τότε να αδειάζει όλη η κούπα. Με βάση αυτό δημιουργείται κεντρικά της οριοθετημένης περιοχής ένα κρυμμένο σιφόνι στο εσωτερικό του τοίχους, μέσω του οποίου κατά το θερινό ηλιοστάσιο η περιοχή αδειάζει σταδιακά και το νερό διοχετεύεται σε δεξαμενές που βρίσκονται από κάτω και στη συνέχεια πίσω στη λίμνη. Οι αντλίες εισροής νερού που βρίσκονται στο περιμετρικό τοίχος κλείνουν και ανοίγουν ξανά κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο.
