143.15 Συγκρότημα εργοστασίων Γεωργιάδη

Φοιτήτριες: Ματίνα Σακούτσιου, Αϊγκιούλ Μουσλού
Επιβλέποντες Καθηγητές: Αλκιβιάδης Πρέπης, Ελένη Αμερικάνου, Θεμιστοκλής Τσαλκατίδης
Αρχιτεκτονική Σχολή Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Ημερομηνία Υποστήριξης: Απρίλιος 2015

Α. Αντικείμενο Μελέτης

Αντικείμενο της διπλωματικής αυτής εργασίας, αποτελεί η μελέτη, αποκατάσταση και επανάχρηση του πρώην Συγκροτήματος Εργοστασίων Γεωργιάδη, το οποίο τοποθετείται στον νομό Ευβοίας, στην πόλη της Χαλκίδας.  Η νέα χρήση που προτείνουμε, είναι η μεταφορά των δύο απο τα έξι τμήματα του ήδη υπάρχοντος ανώτατου τεχνολογικού εκπαιδευτικού ιδρύματος (ΑΤΕΙ), Χαλκίδας στο πρώην βιομηχανικό συγκρότημα.

Το ΑΤΕΙ, τoποθετείται σήμερα στα Ψαχνά Ευβοίας, 15χλμ βόρεια της Χαλκίδας, και είναι ανεπαρκές ως προς τον εξοπλισμό που διαθέτει για τα εργαστηριακά μαθήματα και ως προς την τοποθεσία του σε σχέση με την πόλη.  Η μεταφορά των δύο τμημάτων με την μεγαλύτερη ανάγκη σε υποδομές, στις παρυφές της πόλης της Χαλκίδας, θεωρούμε πως θα ανεβάσει το επίπεδο της ποιότητας των μαθημάτων (κάλυψη αναγκών σε εξοπλισμό για τα εργαστηριακά μαθήματα) καθώς και την ποιότητα ζωής των ίδιων των φοιτητών (πιο κοντά στα σημεία όπου στεγάζονται-πόλη της Χαλκίδας).

 

 

B. Το Συγκρότημα Εργοστασίων Γεωργιάδη

Το Εργοστάσιο Γεωργιάδη, ιδρύθηκε το 1921 και βρίσκεται στην περιοχή του Αγίου Στεφάνου, η οποία περιλάμβανε μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα, με αρκετά τετραγωνικά υπαίθριου χώρου.  Το εν λόγω κτίριο, τοποθετείται σε οικόπεδο 16.011 τμ και περιλαμβάνει κτιριακό όγκο 4.000 τμ.  Στέγαζε εργοστάσια πυρηνελαιουργίας, σαπωνοποιίας και παγοποιίας και παρήγαγε μεγάλες ποσότητες πυρηνελαίου που προοριζόταν για την κατασκευή παράσινου σαπουνιού.  Αποτελείται απο ανεξάρτητα ανισουψή κτίρια τα οποία είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους.  Χαρακτηρίζεται επομένως απο κλιμακωτή διάταξη και είναι εσωστρεφές ως προς τον δημόσιο χώρο.  Το 1962 μετά το τέλος της λειτουργίας του, περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας ενώ σήμερα ανήκει στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος.  Το 2012, τμήμα του κτιρίου καθώς και η καμινάδα κυρήχθηκαν διατηρητέα από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Το κτίριο, στο σύνολο του, αποτελείται απο περιμετρική φέρουσα λιθοδομή, δίνοντας την  εντύπωση ενός ενιαίου συνόλου.  Πάνω απο τα ανοίγματα των παραθύρων αρθρώνονται τόξα από συμπαγείς οπτόπλινθους ενώ όλες οι ξύλινες στέγες και τα δάπεδα, όπου υπήρχαν, καταστράφηκαν έπειτα απο την πυρκαγιά που έπληξε το συγκρότημα το 1993.  Σήμερα σώζονται μόνο οι μεταλλικές στέγες των διατηρητέων κτιρίων, οι οποίες είναι μεταγενέστερες κατασκευές.  Οι αρχικές ξύλινες στέγες, ήταν είτε μονόρριχτες είτε δίρριχτες και η επικάλυψη τους ήταν από βυζαντινά κεραμίδια.  Ελάχιστα είναι τα σημεία στα οποία εμφανίζεται σκυρόδεμα ενώ η κυκλικής διατομής καμινάδα, αποτελείται από συμπαγείς οπτόπλινθους.

Την κατάσταση του συγκροτήματος σήμερα θα την χαρακτηρίζαμε συνολικά απο κακή εως και ερειπιώδη.  Οι κυριότεροι λόγοι που συντέλεσαν στη δημιουργία της εικόνας αυτής είναι η πυρκαγιά, η γειτνίαση του εργοστασίου με τη θάλασσα και άρα η άμεση επαφή του με ένα έντονα διαβρωτικό περιβάλλον, οι σεισμοί καθώς και η εγκατάλειψη του όλα αυτά τα χρόνια.

 

 

Γ. Βασικές Προθέσεις

Τα ερωτήματα που προσπαθήσαμε να απαντήσουμε έπειτα από τις επισκέψεις μας στο συγκρότημα, είχαν να κάνουν κυρίως με τον τρόπο και τη ευαισθησία με την οποία πρέπει να επεμβαίνει κανεις σε ενα τόσο σημαντικο ιστορικά απομεινάρι της πολιτιστικης μας κληρονομιάς.  Στοχεύσαμε λοιπόν στη διατήρηση μιας ισορροπίας ως προς την σχέση του νέου με το παλιό αλλά και στη διατήρηση μιας αναλογίας μεταξύ του δομημένου και του αδόμητου/υπαίθριου χώρου.

Η επιλογή των τμημάτων του παλαιού κτιρίου που διατηρήσαμε, προέκυψε έπειτα από μια διαδικασία αξιολόγησης του υφιστάμενου κελύφους, της οποίας τα κριτήρια αφορούν στην ιστορική αξία του εκάστοτε τμήματος, στην κατάσταση διατήρησης στην οποία βρίσκονται σήμερα, αλλά και στην πρόθεσή μας να διατηρήσουμε τον εσωστρεφή χαρακτήρα του συγκροτήματος.

 

 

Η επιλογή της χρήσης προέκυψε έπειτα απο μια μελέτη των αναγκών της πόλης σε κτιριακές υποδομές εκτιμώντας παράλληλα τις δυνατότητες που παρείχε το ίδιο το συγκρότημα.  Η ανεπάρκεια του ΑΤΕΙ Χαλκίδας να καλύψει τις ανάγκες των φοιτητών του, όπως προαναφέρθηκε, αποτέλεσε το δεδομένο που μας οδήγησε στον προσδιορισμό της χρήσης που δώσαμε στο συγκρότημα, μέσω της πρότασης μας.  Συνοπτικά, επιλέγουμε το συγκρότημα εργοστασίων Γεωργιάδη, να φιλοξενήσει τα τμήματα Ηλεκτρολογίας και Μηχανολογίας του ΑΤΕΙ Χαλκίδας τα οποία σήμερα στεγάζονται στις εγκαταστάσεις του ΑΤΕΙ στα Ψαχνα Ν. Ευβοίας, θεωρώντας πως η μεταφορά αυτή θα βελτιώσει την καθημερινότητα των φοιτητών αλλά και την λειτουργία του ίδιου του εκπαιδευτικού ιδρύματος.

Το νεο κτίριο "κινείται στα χνάρια" του παλιού, το οποίο αποτέλεσε οδηγό μας καθ'όλη τη διάρκεια της συνθετικής διαδικασίας.  Η εσωστρεφής του διάταξη παρέμεινε ως είχε οδηγώντας μας στον επιμερισμό των υπαίθριων αυλών σε δύο, μια πιο περίκλειστη,  νοτιοδυτικά του οικοπέδου και μια πιο ανοιχτή στο δημόσιο, νοτιοανατολικά.  Διατηρώντας τις ιστορικές εισόδους στο συγκρότημα ως δευτερεύουσες και εισάγοντας νέες ως πιο βασικές, επιχειρούμε να διατηρήσουμε κάποια απο τα βασικά χαρακτηριστικά του παλαιού κτίσματος. Σε κάθε περίπτωση, τα νέα κτίρια που βρίσκονται στο εσωτερικό παλαιών κελυφών, δεν έρχονται σε επαφή με τα παλιά (αρμός διακοπής), αλλά ούτε είναι απομακρυσμένα απο αυτά. Επιπλέον αποτελούν ανεξάρτητες ελαφριές κατασκευές που δεν "επιβαρύνουν" το ιστορικό κτίριο με την παρουσία τους.  Προσπαθήσαμε να μείνουμε πιστές σε αυτή μας την επιλογή προκειμένου το παλαιό κτίριο να βιώνεται και έπειτα απο την εισαγωγή των καινούριων στοιχείων.

Τα εξ'ολοκλήρου νέα κτίρια, διαφέρουν κατασκευαστικά από τις πιο ελαφριές, νέες κατασκευές που εμπεριέχουν τα παλαιά κελύφη, διατηρώντας όμως κάποια κοινά μορφολογικά χαρακτηριστικά που συντελούν στην εντύπωση ενός αρμονικού συνόλου.

Γενικά επιδιώξαμε την ενοποίηση των δύο βασικών υπαίθριων εισόδων νοτιοδυτικά και νοτιοανατολικά του οικοπέδου, μέσω μιας πλάγιας χάραξης που εισάγαμε στην σύνθεση ως πορεία, στην καρδιά της οποίας τοποθετείται το διατηρητέο κτίριο του συγκροτήματος.  Με τον τρόπο αυτό, θέλαμε να του αποδοθεί η αντίστοιχη "βαρύτητα" μέσω του περιπάτου αυτού, από φοιτητές και μη, μιας και η χρήση του αναφέρεται και σε ευρύτερο κοινό.  Επιχειρήσαμε επιπλέον να στεγάσουμε κάποιες πορείες (ημιυπαίθριες) που θα πραγματοποιούνται απο τους φοιτητές σε χώρους καθημερινής χρήσης προκειμένου να καθίστανται τα τμήματα πιο λειτουργικά σε καθημερινή βάση.

Στόχο μας παντα αποτελούσε η δημιουργία ενός συνόλου κτιριακών εγκαταστάσεων με μορφολογικά και κατασκευαστικά στοιχεία διαφορετικών εποχών, οι οποίες θα συνυπάρχουν αρμονικά και θα αποτελούν τεκμήρια της εποχής τους.