Γράψε τα ίχνη σου

Πάντα με γοήτευε να αφουγκράζομαι τα κτίρια. Να στέκομαι γύρω τους, μέσα τους και να προσπαθώ να ανασύρω κάποια ιστορία, ένα μυστικό, να ακούσω γέλια, να νιώσω την ίδια βαρεμάρα, τον ίδιο πόνο ή το ίδιο ξεφάντωμα με τους εκάστοτε χρήστες του. Να γνωρίζω ότι είναι μόνο ντουβάρια από ύλη, όμως να τα πλησιάζω ως μάρτυρες και ως τύμπανα ήχων, μορφών, μνημών. Ίσως είναι η ροπή μου προς το παραμύθι, ως δημιουργού και ως ακροατή. Πώς άλλωστε να ξεχάσω το... «Σουσάμι, άνοιξε»!, όταν δηλαδή, το κτίσμα - σπηλιά αλληλεπιδρά δια των λεκτικών σχηματισμών με τον άνθρωπο. Ίσως να είναι αυτός ο ιδιότυπος ποιητικός εξανθρωπισμός του κτιστού που με σαγηνεύει.

Το σίγουρο είναι ότι το αρχιτεκτόνημα ζει και αυτό μαζί με τον άνθρωπο. Έχει τους δικούς του χρόνους, διαφορετικούς από του ανθρώπου, όμως γράφουνε μαζί κομμάτια της ιστορίας. Και αυτό το τελευταίο εύκολα διαπιστώνεται όταν εκείνα τα «λεκτικά σχήματα» μετατρέπονται σε γραμμικά σχήματα απεικονίσεων, όπως συνέβη και στον μεταβυζαντινό ναό της Αγίας Μαρίνας, έξω από το Λυγουριό Αργολίδας.

 Τα ίχνη της πορείας της ζωής των ανθρώπων χαράχτηκαν στο δάπεδο και πάνω στις αγιογραφίες των τοίχων. Οι χαρακιές αυτές στην ύλη έγιναν χαρακιές του χρόνου, από ανθρώπους σας και εμάς, που θέλησαν να δηλώσουν το παρόν τους στο παρόν μας, να αποτυπώσουν την ύπαρξή τους στα... ντουβάρια, να τους μεταγγίσουν κάτι από αυτούς.

Και τώρα, αυτοί οι τοίχοι, τα δάπεδα, επικοινωνούν μικρές ιστορίες για συνανθρώπους μας:

Ο Α.Π.Μ. το 1925 ήταν εκεί, τύπωνε την ελληνική σημαία, χωρίς να γνωρίζει ότι «...ο θεός του πολέμου ακονίζει το μεγάλο μαχαίρι, μα κανείς δεν το ξέρει, τώρα είναι γιορτή...» . 16 χρόνια μετά, ίσως την πατούσε Γερμανική αρβύλα. Ο Α.Γ.Ζ. το 1941, λίγες μέρες πριν έμαθε ότι η Αθήνα είχε πέσει στα χέρια του εχθρού. Ήταν ημέρα «ΤΕΤΑ»(ΡΤΗ), χωρίς όμως ποτέ να καταφέρει να τη χαράξει ολόκληρη. Ο Κ.Β. Μελάς πρόλαβε να γράψει την Τρίτη 9 Μαρτίου του 1943 ότι ήταν 15 χρονών. Ίσως το τουφέκι δίπλα του να ήταν δικό του και χαράσσοντας μια αγγλική και μια ελληνική σημαία να ήλπιζε στην ελευθερία. Αν ήταν τυχερός θα έβλεπε ότι ενάμιση χρόνο μετά θα έρχονταν!

Και ποιος ξέρει τι οδήγησε εκείνον τον άντρα, που αν κρίνω από τη μαγκούρα πρέπει να ήταν παππούς, να πάρει από το χέρι το εγγόνι του και να έρθουν σε αυτό το ξωκλήσι. Ίσως τη στιγμή που χάρασσε με βαριά ανάσα, να εναπόθετε τις ελπίδες του για το μεγάλωμα του μικρού παιδιού στον θεό του, αποκαμωμένος από τη σκληρότητα της ζωής. Ίσως πάλι, να ήταν μια ηλιόλουστη μέρα της άνοιξης, όπου μαζί με το εγγόνι του κάνανε έναν όμορφο περίπατο στην εξοχή και χαράσσοντας τις φιγούρες τους, να αποτύπωνε μια για πάντα την ευχάριστη εκείνη μέρα.

Και ποιος ξέρει άραγε, γιατί ένας άλλος άντρας κοιτούσε ψηλά, προς το ιερό του ναού και τι παρακαλούσε. Ήταν θλιμμένος ή χαρούμενος, πόσες φορές να είχε γείρει το κεφάλι του σε εκείνο το σημείο, δοξολογώντας ή εξαντλημένος από τις προσευχές. Και τι γύρευε να δείξει εκείνος ο καβαλάρης;

Πόσες και πόσες ακόμα ιστορίες ανθρώπων έμειναν βουβές, γιατί δεν βρέθηκαν χέρια να τις χαράξουν!

Εμείς οι αρχιτέκτονες, σχεδιάζουμε κτίρια και τα κρίνουμε για τις συνθετικές τους αρχές, για την ποιότητα της κατασκευής τους, για τα υλικά τους, αλλά πολλές φορές η λογικής σταματάει εκεί. Λέμε ότι έχουμε στο νου μας τη φράση του Άρη Κωνσταντινίδη: «Δοχεία Ζωής», μα μου δίνεται η εντύπωση ότι δεν γνωρίζουμε τι πάει να πει. Ίσως πιο σωστή, σε πολλές περιπτώσεις, να ήταν η φράση: «Βιτρίνα» Ζωής.

Σχεδιάζουμε τη θέση ενός δέντρου στην αυλή ώστε να κεντράρεται στο άνοιγμα του καθιστικού ή του δωματίου, ίσως και να υπολογίσουμε τη «βιοκλιματική» διάσταση της απόφασής μας, αλλά δεν «βλέπουμε» τα τριζόνια που θα φιλοξενήσει ένα βράδυ του καλοκαιριού και που τα οποία θα συντροφεύουν κάποιον μόνον του ή με παρέα, πίνοντας κρασί και ακουμπώντας το γυάλινο ποτήρι στο ξύλινο τραπέζι, θα σιγοτραγουδά την αγάπη του, τη χαρά του ή τον πόνο του.

Πιθανόν να μη συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο στο πιο πάνω παράδειγμα. Ωστόσο, για μερικούς από εμάς, τους αρχιτέκτονες, η δημιουργία ακολουθεί, εκτός των νόμων της λογικής, ή των software σήμερα, τους νόμους της καρδιάς, της πίστης και της... παραμυθίας, πάνω σε μοναχικές λεωφόρους.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΣΑΠΑΡΑΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΣΑΠΑΡΑΣ