Ζητείται βάση

"Κάπου κάπου, (...) μπορείς ν' αφήσεις την στεριά και να πας στη θάλασσα ή να πας από ένα θερμό κλίμα σ' ένα δροσερό, μα δε μπορείς ν' αποκοπείς από το φυσικό περιβάλλον, δίχως να βάλεις τέλος στη ζωή σου. Καλώς ή κακώς, πρέπει ν' αναπνέεις αέρα, να τρως φαγητό, να πίνεις νερό και η ποινή, αν αρνηθείς να σεβαστείς τις προϋποθέσεις αυτές, είναι αδυσώπητη".[1]

"Καλώς ή κακώς" έτσι έχουν τα πράγματα, και αυτό είναι κάτι το καθολικό , είναι "προϋπόθεση" ζωής. Η γοητεία αυτής της απλής, μα θεμελιώδους, διαπίστωσης έγκειται ακριβώς, στην ισχύ του αντικειμενικού.

Στο πιο πάνω απόσπασμα επιπλέον, εννοείται ένας περιορισμός και μια αδυναμία της  οντότητας στο να είναι σε θέση να ελέγχει μόνο δευτερεύουσες παραμέτρους, αφού η πρόσληψη οξυγόνου και τροφής ορίζονται μοιραία από την πρωτεύουσα φύση ως αναντικατάστατη συνθήκη ύπαρξης. Θα μπορούσαμε να πούμε και εδώ ότι, η γοητεία αυτής της απλής, μα θεμελιώδους διαπίστωσης  έγκειται ακριβώς στην ισχύ της ταπεινότητας του δημιουργήματος και στην συνειδητοποίηση αυτής της ταυτότητας από τον άνθρωπο.

Με αφορμή λοιπόν τα παραπάνω προσπαθώ να ορίσω προβληματισμούς που αφορούν το προϊόν της αρχιτεκτονικής. Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στην αναζήτηση και στον εντοπισμό ενός στοιχείου μέσα στο υπερσύνολο της αρχιτεκτονικής και το οποίο, αν βεβαίως τελικά υπάρχει, να είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις δυο συνθήκες, αυτήν της αντικειμενικότητας και αυτήν της ταπεινότητας του δημιουργήματος. Αντικείμενο της προσωπικής μου αναζήτησης είναι, λοιπόν, η πορεία προς την αναγνώριση του πρώτου-πρώτου ερωτήματος που αναφέρεται στη σύλληψη της αρχιτεκτονικής πράξης, αλλά και που η απάντηση του θα στέκεται ανάλογη της ουσίας της, δηλαδή του "είναι" της.

Η λύση αυτού του μυστήριου, σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί μέσα στις λίγες γραμμές αυτού του κειμένου, αφού δεν είναι στις προθέσεις του άρθρου να αποτελέσει ακόμα ένα δογματικό λυσάρι προβληματισμών, αρκείται στο να προσπαθεί να τους εντοπίσει.

Ωστόσο, ψυχανεμίζομαι ότι μια ενδεχόμενη λύση θα σήμαινε και την αρχή του τέλους της αβεβαιότητας που διέπει το αρχιτεκτονικό χάος σήμερα, καθώς θα επέτρεπε τον επαναπροσδιορισμό της κατεύθυνσης που κινείται το κριτήριο και η δημιουργικότητα, ως εφαρμογές στο αρχιτεκτονικό πεδίο. Ουσιαστικά, ο προβληματισμός ανάγεται στην θεμελιωδώς ανθρώπινη ανησυχία για την αποκάλυψη του ιδεώδους, του σκοπού και του στόχου.

Το ερώτημα είναι στο τραπέζι. Αυτό που μένει είναι να ψάξει ο καθένας τις προσωπικές του αναφορές, αυτά που κουβαλάει και σέρνει πίσω του από παιδί, για να ανασύρει ίσως και ένα κομματάκι αλήθειας στο πάζλ της απάντησης. Όπως έλεγε και ο Κυριάκος Κρόκος, «η αλήθεια έρχεται από μακριά». Ο χρόνος θα κρίνει.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΣΑΠΑΡΑΣ

Σημείωση [1] Λιούις Μάμφορντ, Η ιστορία των ουτοπιών, σ.19, εκδ. Νησίδες, ελλ. Μτφ. Β. Τομανάς, Θεσσαλονίκη 1998