Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΗΜΕΝΟΣ ΘΕΟΣ ΜΟΥ

Το είδα ξεκάθαρα. Το είδα  μπροστά μου να είναι και να συμβαίνει. Το είδα από θεωρία να γίνεται πράξη, ενέργεια και στο τέλος χώρος. Το είδα. Και είναι εκείνη η παράδοση, η ορθόδοξη που το φωνάζει αιώνες, μα έχουμε μάτια και δεν έχουμε μάθει να βλέπουμε. Μα είναι η ανθρώπινη φύση η φθαρτή και μόνος ο δρόμος για το θειο, για την αφθαρσία. Και όταν αυτός, ο άνθρωπος φτάσει εκεί και γίνει και αυτός καθ’ ομοίωσιν του Χριστού Θεού, τι είναι (μετα)φυσικό πλέον και αναμενόμενο και τι όχι; Και για να θέλω να πω, πως τότε τα πνεύματα γίνονται αισθητά και ορατά καμιά φορά και ζεις και υπάρχεις μαζί τους. Γιατί ο παράδεισος λέει, αρχίζει από αυτήν τη ζωή… Και εδώ είναι που λέω, ό,τι υπάρχει έχει και χώρο. Και γιατί αυτό που βλέπεις, νιώθεις κοντά σου, όταν είναι θεϊκό, γίνεται από τον άνθρωπο τέχνη, δηλαδή ανάγκη για έκφραση και για να λέω καλύτερα και αρχιτεκτονική. Και για να βρίσκεται εκεί, να γίνεται η αφορμή για αυτές τις σκέψεις το κελί του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, στην Κερασιά του Αγίου Όρους, που το επισκέφτηκα τον Ιούνιο.

Ήταν προφανώς ευαίσθητες και άγιες ψυχές οι πρώτες αυτές, που άρχισαν πριν πολλά χρόνια να χτίζουν ένα χώρο λατρείας αυτού του όντος, που υπήρχε μέσα τους, υπήρχε γύρω τους, και έναν χώρο να τους προστατεύει, και να τους καλύπτει ανάγκες.
Και θα ήταν ίσως απλοί και ίσως αγράμματοι, για να μπορώ να λέω ότι δεν χαράξανε σχέδια, δεν μελέτησαν κατόψεις, όψεις, τομές για να δημιουργήσουν αυτήν την δίχως άλλο κορυφαία λαϊκή αρχιτεκτονική. Αυτή η τελευταία βγήκε αυθόρμητα, γιατί ήταν ειλικρινής και συνεπής με το τοπίο γύρω της, με τον Θεό μέσα της. Για να έρχεται ένας μετά από αιώνες να δει ότι το εκκλησάκι βρίσκεται στον πρώτο όροφο, αντί στο επίπεδο του εδάφους και η πρόσβαση σε αυτό γίνεται μέσα από μια πόρτα, όμοια με τις υπόλοιπες τρεις που υπάρχουν γύρω της, που ανήκουν στο ίδιο χολ. Μια πόρτα για το καθιστικό, δυο πόρτες για δυο μικρά κελάκια, μια πόρτα για το εκκλησάκι… Ο Θεός ζει και αυτός εκεί και είναι πατέρας και βοηθός και έχει τον δικό του χώρο! Και για να είναι δέκα πόντους ανεβασμένο το επίπεδο του ναού και θολωτή η οροφή του. Έτσι, για να δίνει ξεχωριστή σημασία… Και είναι και ο εξώστης του πρώτου ορόφου να ακουμπάει στον τοίχο του «δωματίου» της εκκλησίας. Σαν να σου λέει «εδώ να έρθεις σε μένα-στο Θεό σου και για προσευχή και για ξεκούραση». Για να είναι αυτά και άλλα πολλά, τόσο απλά και ταπεινά, σαν και Εκείνον, δίχως ηλεκτρικούς πολυελέους, μάρμαρα και κατασκευές-ναούς πέρα από κάθε ανθρώπινη κλίμακα και ορθόδοξη παράδοση. Και να λοιπόν, πως η αρχιτεκτονική κλείνει μέσα Θεό και γίνεται εργαλείο του ανθρώπου, όχι εσκεμμένα, αλλά βιωματικά.
Και είναι που αυτή η σχέση αντιστρέφεται, για να μπορώ να λέω πως και ο Θεός έχει αρχιτεκτονική, πως είναι αρχιτεκτονημένος…

Να όμως που «αρχιτεκτονική» είναι σύνθετη λέξη, και εσωκλείει τις λέξεις «αρχή» -που εδώ έχει τη σημασία του πρώτου, της «κεφαλής» -και «τέκτων», από την οποία προέρχονται οι λέξεις «τεχνική», «τεχνίτης» και «τέχνη». Και πως άλλωστε να μην φαίνονται ξεκάθαρα οι σχέσεις αυτών των λέξεων με τον Θεό. Ποιος δεν είναι ο μέγιστος «τεχνίτης», ο πρώτος όλων, που με μεράκι και δίχως να κουράζεται εξασκεί πάνω σε αυτούς που τον ζητούν την «τέχνη» του ξυλουργού; Και είναι αυτός λοιπόν, που έχει δομή λειτουργική και μια άρτια «τεχνική». Και είναι αυτή, που υπενθυμίζει στον άνθρωπο να μετανιώνει και να ταπεινώνεται, να αδειάζει το μπουκάλι του, από την δική του φθαρτή ουσία για να είναι υποχρεωμένος κατά κάποιον τρόπο Εκείνος με τα επιδέξια χέρια του να το ξαναγεμίσει με θεια «τέχνη». Που έχει τον τρόπο. Που έχει την διάκριση. Που έχει την ικανότητα -ιδιότητα (ο Θεός)να κατεβαίνει στον καθένα ξεχωριστά και να προσαρμόζεται-εντάσσεται στις αντοχές, παιδεία, του καθενός, ώστε να καταλήγει (ο άνθρωπος) στο τέλος στο σκοπό της σωτήριας, πάντα εκεί, μέσα από εκατομμύρια δρόμους. Είναι ένας ο Θεός και μια η ουσία του για τον κάθε ένα όμως διαφορετικός. Και για να τα γράφω αυτά όχι για κήρυγμα, αλλά για να φανερώσω τη σχέση.

Και η αρχιτεκτονική, η αληθινή αρχιτεκτονική μια είναι. Άσχετα από εποχές ή κινήματα. Μα είναι ο τόπος, η ένταση του τοπίου που αναγκάζει το κτίριο να προσαρμόζεται κάθε φορά. Έτσι ώστε το τοπίο, το κτίριο και ο άνθρωπος που το ζει να γίνουν ένα. Και για να μιλάω λες και αρχιτέκτονας-ική και Θεός να είναι ένα!!! Όποτε και να λέω πως η αρχιτεκτονική έχει Θεό (ουσία) και ο Θεός είναι αρχιτεκτονημένος. Και αφού έχει ουσία (ουσία: προέρχεται από τη μετοχή του ρήματος ειμί) άρα η αρχιτεκτονική και είναι και γίνεται και για να λέω ο Θεός και είναι και γίνεται καθ’ ομοίωσιν Αυτού ο άνθρωπος…

ΤΣΑΠΑΡΑΣ ΣΤΕΛΙΟΣ
archeste@hotmail.com