ΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ

Η σιωπή του βυθού. Το βάθος της σιωπής. Σιωπή- η ήρεμη δύναμη, η αντίδραση στο «υπάρχω»- στο «είναι». Σωπαίνω, σταματώ να μιλώ- αρχίζω να νιώθω. Γιατί; Για να αγγίξω αλήθειες, να βρω την Αλήθεια. Το σωστό εργαλείο
- η καρδιά. Και με τα λόγια του Γιάννη Ρίτσου:

«βαθύ- βαθύ το πέσιμο, βαθύ- βαθύ το ανέβασμα»
«βαθιά- βαθιά η αμείλικτη ευεργεσία της σιωπής»

             
Η ταπείνωση. Ο μόνος τρόπος να βρεις τον ένα δρόμο. Και για να λέω ότι χρειάζεται να χαμηλώσουμε την ένταση της δικής μας φωνής, για να καταφέρουμε να ακούσουμε στη σιωπή μας αυτήν τη μια και μοναδική φωνή- τον «κοινό και θείο Λόγο» που λέει και ο Ηράκλειτος. Τη μυστική δύναμη που «κρύπτεσθαι φιλεί». Υπάρχει η αφανής αρμονία που είναι «κρείσσων» της φανερής.
              Αυτή η αφανής και μυστική και σοφή και σεμνή δύναμη, ρυθμίζει και διοικεί τα πάντα. Ο καθένας νομίζει ότι έχει «ιδίαν φρόνησιν», ενώ η φρόνηση είναι μια. Την χαρίζει το «φρόνιμον και αείζωον πυρ που είναι αίτιον της διοικήσεως των πάντων». Όταν το κατακτήσεις, νιώθεις μέσα σου να ενοποιούνται τα πάντα. Συμμετέχεις και εσύ στο παν και το γνωρίζεις. Και ο χρόνος γίνεται ένα. Και ανοίγουν οι αισθήσεις σου. Βλέπεις, ακούς οσφραίνεσαι από μακριά. Και όλα αυτά γιατί γίνεσαι ένα με αυτόν τον Λόγο, που δημιουργεί και άρχει τα πάντα. Και είναι αλήθεια λοιπόν, ότι με την ταπείνωση συστέλλεσαι- χάνεσαι. Γίνεσαι «ως μη ελθών εις το είναι». Και για να λέω όμως εκ του αποτελέσματος ότι διαστέλλεσαι και γίνεσαι κατά χάριν χώρα του Αχωρήτου! Και για να βρίσκεται εκεί ο Γ. Ρίτσος με το δικό του τρόπο να το επιβεβαιώνει:

«Κι αλήθεια δεν είναι λίγες οι φορές που ανακαλύπτω εκεί, στο βάθος
του πνιγμού,
κοράλλια και μαργαριτάρια και θησαυρούς ναυαγισμένων πλοίων,
απρόοπτες συναντήσεις, και χτεσινά και σημερινά και μελλούμενα,
μιαν επαλήθευση σχεδόν αιωνιότητας,
κάποιο ξανάσασμα, κάποιο χαμόγελο αθανασίας, όπως λένε...»

Βρίσκεσαι εκεί. Από το «είναι» στο «μη είναι», από τη φθορά στην αφθαρσία, στην αιωνιότητα.
              Για όλα αυτά που γράφω- για σκέψεις και συναισθήματα και βιώματα- για το Ένα, είναι που πιστεύω ότι αρχιτεκτονική δεν μπορούν να κάνουν χοντροκομμένες ψυχές. Πρέπει να ήταν λεπτές, ταπεινές και με διάκριση όλες εκείνες που έχτισαν τα διαμάντια του χθες. Να είχαν αφουγκραστεί αυτόν τον ένα «κοινό και θείο Λόγο» που διέπει κάθε γωνιά της πραγματικότητας, για να είναι πιστή η αρχιτεκτονική τους στη «μια φρόνηση», τη σεμνή και αγαθή και μυστικά αρμονική. Και να τρυπάει με ίσια και σταθερή γραμμή το παρόν τους, το παρόν μας, και το παρόν του μέλλοντος, σαν να μην υπάρχει η διάσταση του χρόνου. Και μόνο τέτοιες ψυχές θα μπορούσαν να είναι, γιατί μόνο αυτές «ακούνε» το τοπίο, τις εντάσεις του, αφού το νιώθανε και αυτό και το κτίσμα και τον ίδιο τους τον εαυτό ένα- το Ένα!
Ταπεινοί, σιωπηλοί, αγαθοί άνθρωποι- ταπεινή, σιωπηλή, αγαθή αρχιτεκτονική (χωρίς φανφάρες και πυροτεχνήματα και επιδείξεις) και αντίστροφα.
              Μόνο που ο σημερινός άνθρωπος, είναι πιο μακριά από τη σιωπή, με τις αφηνιασμένες πληροφορίες και τη βαβούρα και άρα και από το Ένα. Και γι’ αυτόν επομένως υπάρχει «ιδίαν φρόνησιν». Και συνεπώς, η ταραχή και ο πόλεμος. Όλα γίνονται «κατ’ έριν και χρεών». Αυτός αναδεικνύει θεούς, άλλους ανθρώπους, άλλους δούλους και άλλους ελεύθερους. (Ηράκλειτος ξανά). Και για να συμπληρώνω και μια ακόμα συνέπεια, που σημαδεύει τον χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής του σήμερα. Κενόδοξη, να δίνει φασιστικά και εκβιαστικά το παρόν της. Χωρίς καμία ένταξη, χωρίς καμία διακριτικότητα. Ένα έκφυλο design. Για να υπάρχουν οι ελάχιστες εξαιρέσεις να τονίζουν το χάσμα.
              Και όμως αυτό το μυστήριο ον, ο άνθρωπος, ψυχανεμίζεται την απομάκρυνση του από την Αλήθεια (και ότι υπάρχει Αλήθεια) και προσπαθεί να μη τη χάσει. Και προχωράει με το να συντηρεί και να αποκαθιστά κτίρια που δημιουργήθηκαν από Αυτήν. Έτσι, για να διατηρεί την ψευδαίσθηση ότι δε χάθηκαν όλα.
Μνημεία πολιτισμού- μνημεία πνευματικής εξύψωσης.
Μια σύγχρονη τάση που για εκατοντάδες χρόνια (αγαθά χρόνια, με ταπεινό κόσμο) δεν υπήρχε- με την έννοια που έχει επικρατήσει σήμερα- γιατί χτίζανε με «μια φρόνηση»... Αληθινά,
και στέκονταν εκεί μέσα στη βαθιά σιωπή τους άνθρωποι και κτίρια.
 

ΤΣΑΠΑΡΑΣ  ΣΤΕΛΙΟΣ
archeste@hotmail.com