ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχές 2011
Φοιτητής: Joni Silaj
Επιβλέποντες καθηγητές: Ξάνθη Θ., Πατρίκιος Γ., Κεβεντσίδης Κ.
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Ημερομηνία παρουσίασης : 01/07/2011
Η περιπλάνηση στην πόλη χρησιμοποιείται σαν πρώτο εργαλείο αναγνώρισης και ανάγνωσης αυτής. Αποτελεί μια μορφή 'αυτόματης γραφής', που μέσα από αυτήν ο περιπλανώμενος κινούμενος στα πεπερασμένα όριά της κάθε φορά την βιώνει χωρίς να την εξαντλεί. Μέσω της περιπλάνησης γίνονται διακριτά δύο κυρίως χαρακτηριστικά της:
- τα 'σκληρά' στοιχεία του περιβάλλοντος της πόλης, που είναι το μέγεθος κ' το σχήμα των κτιρίων και οι οπτικές φυγές
- τα 'μαλακά', μεταβλητά στοιχεία της, που είναι το παιχνίδι της παρουσίας και της απουσίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, η κίνηση και η ηρεμία, το φως και η σκιά, ο ήχος και η σιωπή, η επίδραση του χρόνου και των ιδεών.
Έτσι γίνεται αντιληπτό ότι η περιπλάνηση βασίζεται στην αλληλεπίδραση και αλληλοσυσχέτιση των δύο αυτών στοιχείων. Η κίνηση του περιπλανώμενου μπορούμε να πούμε ότι
- έλκεται
- απωθείται
- μένει σταθερή, όπου έχουμε και τις υποπεριπτώσεις
1. να συνεχίσει η πορεία με βάση το δίκτυο της πόλης
2. να αλλάξει η πορεία με βάση την επιθυμία του ατόμου
3. να αλλάξει η πορεία με βάση ένα στοιχείο που θα έχει σκοπό να ενισχύσει ένα ποιοτικό ή ποσοτικό χαρακτηριστικό της πόλης ανάλογα με την επιθυμία του
Η τρίτη περίπτωση, αυτή της αμετάβλητης κίνησης και των υποπεριπτώσεών της λαμβάνει διαστάσεις σχεδιαστικών ιδεών σε μια κορεσμένη-πυκνοκατοικημένη και παράλληλα κοινωνικο-πολιτικά αναβράζουσα γειτονιά της Αθήνας, τα Εξάρχεια και συγκεκριμένα της περιοχής του Προαστίου που βρίσκεται μεταξύ των οδών Σόλωνος, Εμμ.Μπενάκη, Α.Μεταξά και Χαρ.Τρικούπη. Αυτό που χαρακτηρίζει την περιοχή είναι η εναλλακτικότητά της, η ανομοιογένεια και οι ιδιαιτερότητές της που προκύπτουν από την γειτνίασή της με το κέντρο της Αθήνας, κάποιες πανεπιστημιακές σχολές (Αρχιτεκτονική, Παιδαγωγικό, Νομική κλπ.) και κάποιες κύριες κυκλοφοριακές αρτηρίες του αστικού ιστού (Ακαδημίας, Πατησίων, Αλεξάνδρας).
Τα Εξάρχεια - με την πολλαπλότητα δομών (ιστορικότητα), ροών (παρούσα κατάσταση) και δυναμικών - αποτελούν πιλοτική περιοχή για την διατύπωση της θέσης μου απέναντι σε κοινωνικά φαινόμενα-προβλήματα όπως η έλλειψη πρασίνου και ελεύθερων χώρων μέσα στην πόλη, η αποξένωση και εγκατάλειψη του ευρύτερου κέντρου της Αθήνας, το κυκλοφοριακό, το πρόβλημα της στάθμευσης, ο κατακερματισμός των λειτουργιών, η απώλεια μικροχώρων στο κέντρο και η εγκατάλειψη υπολειπόμενων χώρων σε νησίδες στάθμευσης αυτοκινήτων ή αδύναμα μπαλώματα από γρασίδι. Έτσι, τίθεται η ανάγκη για την δημιουργία ενός αστικού πυρήνα, έννοια στην οποία η πόλη θα μπορούσε να αποκτήσει οργανική οντότητα. Να προστεθούν στο σχεδιασμό της λειτουργίες όπως ο καθημερινός εφοδιασμός, η εναλλαγή χρήσεων και η κοινή κοινωνική ζωή. Να δημιουργηθεί δίκτυο σύνδεσης των ελευθέρων χώρων της πόλης και οι χώροι αυτοί να αποτελούν (ή να μετατραπούν) σε στιγμιαίο προορισμό στην κίνηση του καθημερινού πολίτη, ώστε ο ελεύθερος - ανοιχτός - χώρος της πόλης να μην είναι μόνο ο δημόσιος (πλατείες, πάρκα, πεζόδρομος). Να σχεδιαστούν δηλαδή οι δημόσιοι χώροι με εναλλακτικές λογικές (όχι ως μια ακόμη πλατεία), χώροι δηλαδή ποικίλων δραστηριοτήτων, αναψυχής και ανάπαυσης (κοινωνικά δρώμενα) μέσα στο νέο περιβάλλον του κέντρου. Να επανεμφανιστεί το χαμένο φυσικό τοπίο στο κέντρο θέτοντας το ζήτημα και το διάλογο για μια τεχνητή φύση. Να βρεθούν περισσότεροι χώροι στάθμευσης. Να βελτιωθούν οι περιβαλλοντικές συνθήκες στο κέντρο της πόλης μέσω της ποικίλης και συνεχούς χρήσης πρασίνου. Η επέμβαση να μην αλλοιώσει τον τοπικό χαρακτήρα της γειτονιάς της περιοχής μελέτης. Η επέμβαση να παίξει τον ρόλο ενός ενδιάμεσου χώρου διαδοχής επιπέδων - χρήσεων σύνδεσης και συνάντησης των πορειών και των λειτουργιών σε διαδραστική σχέση με το άμεσο αστικό του περιβάλλον. Η πόλη μέσα από τους τόπους αυτούς να λέγεται αλλά και να είναι δημιουργική και δημοκρατική.
Τα κενά οικόπεδα που εντοπίζονται στην περιοχή και τα 'νεκρά', χωρίς χρήση κτίρια (διατηρητέα, εγκαταλειμμένα κελύφη, κατεδαφιστέα) γίνονται η βάση των σχεδιαστικών παραμέτρων για την υλοποίηση των ευρύτερων στόχων επανεξέτασης του δημοσίου χώρου της πόλης και επανένταξής τους σ' αυτήν. Το 'κενό' γεννάει την απορία απέναντι στην έλλειψη ελέγχου και δομημένου περιβάλλοντος. Εμφανίζονται έτσι δύο διαφορετικές ομάδες σχέσεων.
I. Οι σταθερές (το ύψος των υπάρχοντων κτιρίων, τα σημεία εισόδου -εξόδου σ' αυτά, τα όρια των ακαλύπτων , η σχέση με το δρόμο, οι υπάρχουσες στοές)
II. Οι μεταβλητές (οι οπτικές φυγές, η μεταβλητότητα των χρήσεων, η πυκνότητα πρασίνου, το εύρος του πεζοδρομίου, τα διάφορα τοπόσημα, το χρώμα και τα υλικά)
Η βασική παράμετρος σχεδιασμού, η ανάγκη για ανοιχτούς υπαίθριους χώρους, κίνησης και στάσης μέσα στην πόλη, βρίσκει κοινά στοιχεία με την επανεμφάνιση της μικροκλίμακας του αθηναϊκού «αστικού οικοσυστήματος». Έτσι προτείνω:
- Την αξιοποίηση των ελεύθερων οικοπέδων στρέφοντας την δυναμική τους προς την πόλη που τα περιβάλλει με ποικίλες υπαίθριες δραστηριότητες- λειτουργίες σε αντίθετη λογική-πρακτική με αυτήν της αντιπαροχής
- Την δημιουργία αξόνων ροής πρασίνου που διαχέονται στην πόλη
- Την δημιουργία σημειακών πυρήνων παιχνιδιού και κοινωνικοποίησης που ενοποιούνται μέσω των δικτύων πεζοδρόμων και υπαιθρίων χώρων που είτε υπάρχουν είτε δημιουργούνται μετά από αλλοτριώσεις
- Την δημιουργία χώρων (κλειστών) ελαφριάς κατασκευής (μέταλλο-ξύλο), οι οποίοι εντάσσονται στο εκάστοτε οικόπεδο συμμετέχοντας στην διαμόρφωσή του μέσα από την πολυχρηστικότητά τους και την τάση τους να μεταβάλλονται και να λαμβάνουν διαφορετικές χρήσεις, τα «δωμάτια πόλης»
- Το "ανέβασμα" των περισσότερων χρήσεων σε όροφο ώστε το εισόγειο - κάθε φορά - μέσα από τις ενοποιήσεις των οικοπέδων να αποτελεί το κοινό έδαφος συνύπαρξης δραστηριοτήτων
- Την τοποθέτηση και την ένταξη των κατασκευών στις οικοδομικές ή ρυμοτομικές γραμμές συνεχίζοντας τα μέτωπα του ιστού της πόλης στρέφοντας τον χώρο εκτόνωσης και θέασης προς το "εσωτερικό" του οικοπέδου και σε συνεχή διάλογο μ'αυτό
- Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για ελεγχόμενη χρήση του αυτοκινήτου για την ομαλή λειτουργία του δικτύου πεζοδρόμων - υπαιθρίων χώρων
- Την δημιουργία διόροφων υπογείων χώρων στάθμευσης
- Την ένταξη των 'άδειων' κτιρίων (διατηρητέα κλπ.) και άλλων εγκαταστάσεων υποδομής που βρίσκονται περιμετρικά των οικοπέδων αυτών, στο εκάστοτε οικόπεδο ορίζοντάς τους κάποια χρήση σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες.
Οι κατασκευές αυτές (σκαλωσιές, πλατώματα, διάδρομοι, δωμάτια κλπ) χρησιμοποιούνται:
- Ως αρχή εμπλουτισμού των ανοικτών - δημοσίων χώρων
- Ως σήμα σχεδιαστικής αναγνωσιμότητας
- Ως διαφανή στοιχεία, γεφυρώνοντας διακριτικά τα χαμηλά κτίρια (νεοκλασικά, διώροφα) και τις ψηλές πολυκατοικίες του 70' κι ύστερα
- Ως στοιχεία παιχνιδιού μέσα στην πόλη και,
- Ως στοιχεία ενίσχυσης της κίνησης του πεζού (εξασφαλίζοντας σκίαση, υποδέχοντας φύτευση κλπ) αλλά και σαν χρήσιμες εναλλακτικές διαδρομές μέσα στον αστικό ιστό.
Πιθανές χρήσεις των δωματίων αυτών είναι:
- Δωμάτια ανάγνωσης (Internet)
- Σύλλογοι
- Δωμάτια ανάπαυσης - προσωρινής διαμονής (Hostel)
- Μουσικά δωμάτια (Ωδείο)
- Παιδικά δωμάτια (Παιδικός Σταθμός)
- Χώροι γραφείων
- Χώροι εκθέσεων - Μουσείο πόλης
- Δωμάτια τέχνης - εργαστήρια
- Τουριστικά περίπτερα
- Δωμάτια υγειινής - Δημόσια λουτρά
- Περίπτερα αναψυχής (Καφετέρια κλπ)
- Κιόσκια βιβλίων
- Αθλητικές λέσχες
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
