183.14 Συστήνοντας το λόφο της Σχιστής Πέτρας…

Φοιτητές : Μπουντουβά Ιωάννα, Πετροπούλου Μυρσίνη
Επιβλέπουσα: Σοφία Τσιράκη
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: Φεβρουάριος 2014

Πρόκειται για μια αστική παρέμβαση η οποία, όπως ήδη μαρτυρά ο τίτλος της, γεννιέται και διαμορφώνεται από τον τόπο της. Ο τόπος αποτελεί αφετηρία και πυρήνα τόσο της αναλυτικής όσο και της συνθετικής διαδικασίας και είναι αυτός που υποδεικνύει τα εργαλεία σχεδιασμού.

Η Σχιστή Πέτρα είναι ένας χαμηλός λόφος στα ανατολικά του Λυκαβηττού. Έως τις δεκαετίες 50-60 Σχιστή Πέτρα και Λυκαβηττός αποτελούν μιαν άρρηκτη τοπιακή ενότητα, μια κατάσταση η οποία αλλάζει άρδην εξαιτίας της ραγδαίας δόμησης της περιοχής. Σήμερα η Σχιστή Πέτρα, σφιχτά περικυκλωμένη από τον αστικό ιστό, δημιουργεί μια από τις δυναμικότερες χωρικές καταστάσεις του κέντρου της πόλης.

Η εξ' αρχής θεώρησή μας ότι η σχέση του λόφου και της γειτνιάζουσας πόλης δεν είναι οριοθετημένη μας κάνει να αναζητούμε το χώρο και τον τρόπο εκείνο που μπορεί να νοηματοδοτήσει αυτή τη σχέση. Η παρέμβαση υλοποιεί μία αρχιτεκτονική μεσάζουσα,  μία αρχιτεκτονική του ελάχιστου ενδιάμεσου χώρου, μία ακροβασία ανάμεσα στο λόφο και την άναρχη πόλη.

H ισχυρή σχέση αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο τοπιακό και το αστικό, που παράγει σε μεγάλο βαθμό το σημερινό χωρικό αποτέλεσμα, καταγράφεται σε μακέτες που λειτουργούν διπολικά. Στην οργανική φόρμα του φυσικού ανάγλυφου επικάθεται  ένα πυκνό ορθοκανονικό δίκτυο. Η συνύπαρξη δεν αφήνει κανένα από τα δύο μέρη ανέπαφο. Ενώ το ανάγλυφο σκάβεται φέροντας το ίχνος της πόλης, η δεύτερη αναπτύσσεται ανηφορικά για να έρθει σε συμφωνία μαζί του.

 

Οι πιθανές κινήσεις που διαγράφουν αυτοκίνητο και πεζός για να προσεγγίσουν το σημείο, καταγράφονται διαγραμματικά. Από αυτές απομονώνονται οι τέσσερις κυρίαρχες πορείες προσέγγισης του περιπατητή και παρουσιάζονται σε τομή και προοπτικά για να αναδειχθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της καθεμιάς, άρρηκτα πάντα συνδεδεμένος με το έντονο ανάγλυφο. Μ΄ αυτόν τον τρόπο περνάμε από μια κλίμακα πολεοδομική σε μια κλίμακα παρατήρησης και καταγραφής των ιδιαίτερων στοιχείων του μέρους.

Η μορφολογία του λόφου αποτελεί προϊόν διαφόρων σμιλεύσεών του από τον άνθρωπο. Μια παλιά λατόμευση έχει δημιουργήσει ένα στενό πέρασμα χωρίζοντας το λόφο σε δυο άνισα μέρη, πιθανά μια άλλη δημιούργησε ένα φυσικό μπαλκόνι προς την ακρόπολη, ενώ μια τρίτη, η διαδικασία κατασκευής του οδικού δικτύου γύρω του, έχει δημιουργήσει φράχτες, φυσικούς ή τεχνητούς, όρια μια βράχινης βάσης με ορθοκανονικό σχήμα. Παρεκτροπή στο σχήμα αυτό αποτελεί μια λωρίδα γης που ανήκει εξίσου και στην ασφυκτικά γειτνιάζουσα δομημένη ζώνη, της οποίας ο υβριδικός χαρακτήρας θα την καταστήσει στη συνέχεια ισχυρό σημείο παρέμβασης.

Το πράσινο του λόφου τέλος, που είναι προϊόν δεντροφύτευσης, είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο ατμόσφαιρας αλλά και οργάνωσης κινήσεων και παύσεων.

Κύριος στόχος της παρέμβασης είναι η δημιουργία μιας διαδρομής που διατρέχει το λόφο επαναπροσδιορίζοντας το όριό του. Η διαδρομή αυτή παίρνει χαρακτήρα υπαίθριας έκθεσης γλυπτικής και ξεκινά από την πόλη για να καταλήξει στους πρόποδες του Λυκαβηττού.

 

Τα εργαλεία που την υλοποιούν είναι τρία. Κυρίαρχο εργαλείο σχεδιασμού αποτελεί ο τοίχος ο οποίος αφορμάται από τον αναληματικό τοίχο που συναντάμε στα όρια της Σχιστής Πέτρας αλλά σύντομα ο ρόλος του διευρύνεται. Ο τοίχος άλλοτε σπάει, λοξεύει, εισχωρεί, αναδιπλώνεται, συγκρατεί και έτσι δημιουργεί ένα νέο όριο που επιτρέπει εισόδους, περάσματα, αναβάσεις, πλατώματα, πλατφόρμες θεάσεις. Η διαδρομή επεκτείνεται στους γύρω δρόμους μέσω του δεύτερου εργαλείου, αυτού της πλακόστρωσης, που λειτουργεί ως εισαγωγή στην παρέμβαση και η οποία συνεχίζει με τρόπο ελλειπτικό και πάνω στο λόφο. Την παρέμβαση ολοκληρώνουν τα ίδια τα γλυπτά που λειτουργούν οργανωτικά παροτρύνοντας κινήσεις και στάσεις.

Το εργαστήρι των γλυπτών αποτελεί το πυκνότερο κομμάτι της παρέμβασης και πυκνωτή των αρχών σχεδιασμού που ακολουθήθηκαν. Το σημείο αυτό που διερευνήθηκε επί μακρόν, έδωσε κατά διαστήματα πολύ διαφορετικές λύσεις, αντιπροσωπευτικό κομμάτι των οποίων παρουσιάζεται σε αφαιρετικές μακέτες. Στο εργαστήρι που ξεκίνησε από μια πιο συμβατική κτιριακή προσέγγιση, άρχισε σιγά σιγά να αντικαθίσταται ο κτιριακός όγκος με χώμα για να προκύψει τελικά ένα κτίριο τοπιακού χαρακτήρα με κοινό λεξιλόγιο με τη λοιπή παρέμβαση. Μια πρώτη "αγκαλιά" με χαράξεις από το σύστημα της πόλης συγκροτεί τον κύριο χώρο εργασίας. Αυτήν έρχεται να συναντήσει μια δεύτερη με μετατοπισμένο σύστημα αξόνων που υποδέχεται υπόγεια τις υποστηρικτικές λειτουργίες και επίγεια συγκροτεί το κύριο πλάτωμα της ανάβασης προς το βράχο. Οι δύο αγκαλιές "κλειδώνουν" σ΄ εναν πύργο κατακόρυφης κίνησης ενώ η σύνθεση ολοκληρώνεται μ' έναν ρυθμό τριών στίξεων στο πλευρικό όριο του "οικοπέδου" που υποδέχεται μεμονωμένα εργαστήρια.

Στο μέτωπο του λόφου προς το κέντρο της πόλης τα τοιχία χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να οργανώσουν τρεις προσβάσεις παραλαμβάνοντας τον περιπατητή από την περιοχή των Εξαρχείων, του Πανεπιστημίου και του Κολωνακίου. Στην πρώτη, το τοιχίο σπάει για να επιτρέψει την ανάβαση σε μια μικρή γειτνιάζουσα πλατεία και ύστερα λοξεύει και σβήνει εισχωρώντας στο χώμα. Στη δεύτερη αναδιπλώνεται για να δώσει χώρο σε κεντρική σκάλα ανόδου. Στη τρίτη το τοιχίο δημιουργεί γωνία που μετατοπίζει το όριο του φυσικού εδάφους προς τα πίσω οργανώνοντας ταυτόχρονα ένα κύριο πλάτωμα έκθεσης. Η διαδρομή συνεχίζει ελλειπτικά προς τα πίσω με τη βοήθεια της πλακόστρωσης και των γλυπτών και διακλαδίζεται στο σημείο του φυσικού περάσματος. Εκεί το ένα μονοπάτι περνώντας μέσα από το πέρασμα περιελίσσεται γύρω από το βράχο για να προσεγγίσει το "μπαλκόνι". Για το σκοπό αυτό τοποθετείται μια ελαφριά μεταλλική πλατφόρμα που κάνει εφικτή αυτήν την κίνηση εξομαλύνοντας την υψομετρική διαφορά. Το δεύτερο μονοπάτι, κατεβαίνει το λόφο για να βρεθεί εν τέλει στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Εδώ δυο χαμηλά τοιχία υποστηρίζουν μια μεταλλική πλατφόρμα που προσκαλεί τον περιπατητή να δει μια τελευταία όψη της Σχιστής Πέτρας πριν ανηφορίσει τον Λυκαβηττό...

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.