Διερευνήσεις της έννοιας της αντίληψης του χώρου

Φοιτήτρια : Περντετζή Xριστιάννα
Επιβλέποντες Καθηγητές : Πατρίκιος Γ., Κεβεντζίδης Κ.,Θωμάς Ν.
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Ημερομηνία παρουσίασης : Φεβρουάριος 2013

Ο χώρος, αποτελεί μια αφηρημένη συμβατική συνθήκη που βιώνεται αυθόρμητα, ως ένα αυτάρκες δεδομένο περιβάλλον, ως μια απόλυτη βάση αναφοράς, ένας υποδοχέας, που θα εξακολουθούσε να υπάρχει ακόμα κι αν αφαιρούσαμε τα υποκείμενα, που τον "κατοικούν". Η έννοια του χώρου και η αντίληψη του, λοιπόν, αφορούν μία υποκειμενική πραγματικότητα, που εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Ο άνθρωπος στη συνεχή προσπάθεια του να ορίσει, να κατανοήσει και να ερμηνεύσει το περιβάλλον στο οποίο "κατοικεί", ουσιαστικά αναλύει και περιγράφει την εμπειρία του χώρου και όχι τον χώρο καθ' εαυτό. Αυτή η εμπειρία φαίνεται να αποτελεί το κλειδί, με το οποίο εισάγεται στη συζήτηση η έννοια του τόπου ως βιωμένου χώρου. Ο άνθρωπος ανέκαθεν είχε την τάση να αναζητά τις αιτίες των πραγμάτων και μιλώντας για πράγματα, στην προκειμένη περίπτωση, εννοούνται τα χωρικά ερεθίσματα. Ο άνθρωπος αποκτά υπόσταση μέσα από τον περιβάλλοντα χώρο του. Για το λόγο αυτό επιχειρεί ασυνείδητα μέσω του "κατοικείν", να ορίσει τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Η ψυχολογία δηλαδή, του χώρου δημιουργεί τη σαφή διάκριση ανάμεσα στους δύο συγγενείς όρους "χώρος" και "τόπος".

Ερωτήματα όπως, γιατί ένας τόπος αποπνέει γαλήνη, προκαλεί συγκίνηση, ηρεμία ή αντίθετα φόβο, αποστροφή, γενικότερα ενδιαφέρον οποιασδήποτε χροιάς και τι σημαίνει ο τόπος για τον άνθρωπο και ποιά είναι η σχέση του ανθρώπου με αυτόν, δηλαδή του βιώματος με τον τόπο και όλος αυτός ο κόσμος των αισθημάτων και της φαντασίας πώς διαπλάθεται σε σχέση με αυτόν, αποτέλεσαν την αφορμή της έρευνας. "Ο χώρος, το δοχείο το οποίο εμπεριέχει όσα βλέπουμε είναι το θεμέλιο της ζωής μας, της δράσης μας. Ένα μέρος της όμως λαμβάνει χώρα κάπου αλλού. Αυτό το αλλού αναζητάμε στα όρια, στα σκοτάδια, στο υποσυνείδητο, εκεί που ο άνθρωπος αλλάζει σαν αποτέλεσμα της μεταβολής που παρατηρεί γύρω του."1 Κατ' αυτό τον τρόπο, τόπος και άνθρωπος αποτελούν ένα σύστημα, που όταν μεταβάλλεται ο ένας παρονομαστής επηρεάζεται και ο άλλος, υπάρχει δηλαδή μια αέναη αλληλοεπίδραση μεταξύ τους.

Με αφετηρία τα παραπάνω ερωτήματα, θα γίνει μια προσπάθεια να διερευνηθεί η σημασία της έννοιας του τόπου και του τοπίου, όσον αφορά την αντίληψη του ανθρώπου για το χώρο. Ενταγμένη η έρευνα σε αυτό το πλαίσιο, αναζητά τη σχέση του τόπου με το "είναι", τον τρόπο που ο τόπος σχετίζεται με την έννοια της κατοίκησης και της οικοδόμησης και μελετά την αλληλοεπιρροή των δύο εννοιών, τόπου και τοπίου. στη σύγχρονη ακαδημαϊκή προσέγγιση, η σχέση του τόπου με το τοπίο εμφανίζεται με διαφορετική δυναμική. Ποιές συνιστώσες συμβάλλουν στη δημιουργία αυτής της σχέσης; Σο τοπίο είναι μια εικόνα, μια καρτποστάλ ή πρόκειται για μια έννοια που έχει βαθύτερο περιεχόμενο; Και αν ναι, ποιοί παράγοντες το επηρεάζουν και ποιοί το συνθέτουν; Δημιουργός του τοπίου είναι μόνο ο άνθρωπος ή και ο τόπος ή μήπως και ο πολιτισμός; στηριζόμενοι στην ύπαρξη μιας εννοιολογικής συγγένειας μεταξύ του τόπου και του τοπίου υπάρχει μια υπόθεση για το τοπίο, που αναφέρεται στο "βλέμμα" που διαμορφώνεται στον καθένα τόσο μοναδικά και διαφορετικά ταυτόχρονα, μέσω του βιώματος και αφορά αυτή την ιδιαίτερη αίσθηση, που ένας συγκεκριμένος τόπος δημιουργεί σε αυτούς που τον βιώνουν, είτε επειδή ζουν σε αυτόν, είτε επειδή τον επισκέπτονται, είτε, ακόμη, και επειδή απλώς τον σκέπτονται.

Στο πρώτο μέρος της έρευνας επιχειρείται μια θεωρητική διερεύνηση σε επίπεδο εννοιολογικό σε σχέση με τις γενικότερες προσεγγίσεις αλλά και τη σύγχρονη ακαδημαϊκή προσέγγιση, σχετικά με τον τόπο και το τοπίο.Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, αναλύεται εκτενέστερα ο τρόπος ανάγνωσης της έννοιας του τοπίου από διαφορετικές σκοπιές και εκτίθεται προσωπική θέση προσέγγισης του θέματος, όπως προέκυψε ως συμπέρασμα από τη μέχρι εδώ έρευνα.

Στο στάδιο αυτό, θα γίνει μια απόπειρα, τα ερωτήματα που προκύπτουν να απαντηθούν και μέσω ενός συγκεκριμένου παραδείγματος, αυτού της Σαντορίνης, προκειμένου η συζήτηση να αποκτήσει πιο απτές πτυχές. Ο λόγος που επιλέχθηκε ως παράδειγμα η Σαντορίνη εντοπίζεται στο γεγονός ότι αυτός ο τόπος είναι γνωστός τουριστικός προορισμός παγκοσμίως και αφορά ένα τοπίο διαφημισμένο σε καρτποστάλ, πίνακες και φωτογραφίες.

Παρόλο όμως, που αποτελεί τουριστικό κέντρο, υπάρχουν πτυχές αυτού του τόπου, που παραμένουν ανεξερεύνητες και άγνωστες και που θα περιγραφούν στο κείμενο αυτό. Έτσι, το ενδιαφέρον εστιάζεται στο κατά πόσο νέες αφηγήσεις μπορούν να παράξουν νέα τοπία και τίθεται το ερώτημα εάν, μέσω μιας ανάγνωσης και κατανόησης του συστήματος που λειτουργεί ένας τόπος συνθέτεται εκ νέου ή και αναδιαμορφώνεται το τοπίο που τον περιγράφει. Η σκοπιμότητα της έρευνας εμφανίζεται στη διερεύνηση και κατανόηση των σχέσεων του τόπου με το τοπίο και στην ανάπτυξη μιας συζήτησης, καθώς και σε μια εσωτερική εκ των υστέρων ανασκόπηση σχετικά με το τοπίο και τα συμφραζόμενα του.

Δείτε την εργασία σε pdf (146 σελ.) ΕΔΩ ή στο ακόλουθο flipbook

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.