(121.11) Τοπιογραφικές περιπλανήσεις στη δυτική ακτογραμμή του βόλου

Προσεγγίζοντας την περιοχή και λαμβάνοντας υπόψη τα πολλαπλά και διαδοχικά επεισόδια, επιχειρήσαμε μια αναδιάρθρωση του τοπίου. Επιθυμία μας ήταν η σύνδεση του ανθρώπου με την ακτογραμμή και η οριοθέτηση-προστασία του υδροβιότοπου από την ανθρώπινη παρέμβαση.

Φοιτητές : Αποστόλου Ευαγγελία, Τσατσανή Ελένη
Επιβλέπων καθηγητής : Τριανταφυλλίδης Γιώργος
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας/ Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : 06-10-2011

Η πρώτη μας επαφή με τον υδροβιότοπο Μπουρμπουλήθρα έγινε πριν τρία χρόνια περίπου στα πλαίσια ενός μαθήματος της σχολής, μέχρι τότε η περιοχή μας ήταν άγνωστη παρόλο που βρισκόταν δίπλα μας. Αυτή η πρώτη γνωριμία με το χώρο μας έκανε να νιώσουμε ότι ήμασταν μακριά από την πόλη, είχαμε τη χαρά του ανθρώπου που πάει εκδρομή, εδώ λοιπόν πρόκειται για μία «εξοχή» μέσα στην πόλη. Ωστόσο και οι περισσότεροι κάτοικοι του Βόλου δεν γνωρίζουν και δεν έχουν επισκεφτεί ποτέ την περιοχή, σε αυτό συνηγορεί και η αποκοπή της από τον αστικό ιστό.

Ταυτόχρονα όμως, οι παρεμβάσεις που έχει υποστεί η περιοχή μελέτης τριγύρω, συρρικνώνουν χρόνο με το χρόνο τον υδροβιότοπο και τα όρια του είναι ασαφή. Tο κομμάτι γης πίσω από τα κτήρια των παλιών σφαγείων κι ανάμεσα από τον χείμαρρο Ξηριά και τον υδροβιότοπο, ασφαλτοστρώθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων και λεωφορείων, που ωστόσο δεν λειτούργησε. Ο τόπος έχασε τη φυσικότητά του.[1]

Το τοπίο δεν έχει εντάσεις, λειτουργεί ως ένα μεγάλης έκτασης πλάτωμα. Είναι ένα ξέφωτο που εντείνεται η οριζοντιότητά του μέσα από την άμεση σύγκριση με τα τριγύρω βουνά. Η μόνη έξαρση του τοπίου κορυφώνεται σήμερα με τεχνητό τρόπο. Το 2010 ξεκίνησε η κατασκευή γέφυρας για την άμεση μεταφορά των εμπορευμάτων της ιχθυόσκαλας στο τελωνείο, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, αποκόπτοντας γι' ακόμη μία φορά τον άνθρωπο από την ακτογραμμή. Το μέγεθος της γέφυρας φανερώνει την εμπορική χρήση της και η πρώτη μας αίσθηση ήταν δυσάρεστη. Παρόλα αυτά ανηφορίζοντας προς τη γέφυρα και φθάνοντας εκεί συνειδητοποιήσαμε πως για πρώτη φορά μπορούσαμε να έχουμε πλήρη οπτική επαφή σε όλη την περιοχή˙ ξαφνικά ανασαίνεις, από το μικροτοπίο μεταβαίνεις απρόσμενα σε ένα πανόραμα. Αυτή η εμπειρία μας οδήγησε να θέλουμε να βρούμε τρόπους ένταξης της γέφυρας στο σχεδιασμό.

Επιθυμία μας ήταν να ανοίξουμε ένα διάλογο ανάμεσα στον υδροβιότοπο, την πόλη, τη «νησίδα» και τα βουνά. Μια σειρά περιηγήσεων στον υδροβιότοπο μας οδήγησε να επισημάνουμε τις πολλαπλές εκφάνσεις της ροής του χώρου˙ από μονοπάτια, ανάμεσα από τις καλαμιές, ανάμεσα από τις καλαμιές και το νερό και τέλος μέσα στο νερό. Παράλληλα όμως, εντοπίζονται και κάποιες στάσεις-παύσεις, άλλοτε φυσικές από τις καλαμιές κι άλλες φορές τεχνητές από τις κατασκευές των ψαράδων, που μοιάζουν να ήταν πάντα εκεί. Η αιτία της διασποράς των κινήσεων στο τοπίο είναι η πηγή, τη μάνα όπως λένε οι ψαράδες της περιοχής. Αυτό το σύμπλεγμα των χαρακτηριστικών του τοπίου θελήσαμε να μεταφέρουμε με ένα τρόπο και στη δική μας γραφή στο χώρο˙ προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα διαδρομών και στάσεων-παύσεων με κέντρο αναφοράς τον υδροβιότοπο, αλλά ως πυρήνα τη γέφυρα.

Η γέφυρα για μας ήταν το εφαλτήριο και πρόθεση μας ήταν να δημιουργήσουμε ένα κτήριο κατά μήκος της με κύριο θέμα τη φύση, μετατρέποντάς την σε ένα περιβαντολλογικό υποσταθμό. Μέλημα μας ήταν αυτό το κτήριο να ενταχθεί ομαλά στη φύση και παράλληλα να μη χαθεί η αίσθηση της ενατένισης του τοπίου. Συνάμα θελήσαμε το κτήριο να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ του αστικού ιστού και του υδροβιότοπου, αλλά και ως νοητική γέφυρα του ανθρώπου της πόλης με τη φύση.

Με την επαναφορά του χώρου στάθμευσης στην αρχική του μορφή, προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε την ηρεμία του χώρου. Η πρόθεση της σποράς του χωραφιού από στάχια είχε ως στόχο την «επιστροφή» των πτηνών στην περιοχή.
Η όχθη που βρίσκεται παράπλευρα στο χωράφι, διαμορφώνεται από επίπεδα-διαδρομές, που ενώνονται μεταξύ τους με ράμπες και η προσέγγισή τους γίνεται μέσω της κεντρικής αυλής του κτηρίου. Παράλληλα η ροή συνεχίζεται μέσω της κεντρικής διαδρομής που διασχίζει εγκάρσια το κτήριο και οδηγεί σε ένα άλλο σύστημα ανισόπεδων κεκλιμένων διαδρομών που διαμορφώνουν την ακτογραμμή στο δέλτα του ποταμού. Σε αυτό το σημείο μέσα στο νερό έχει ενταχθεί μια τετράγωνη κατασκευή, που βρίσκεται σε «διάλογο» με τη νησίδα και την ακτογραμμή. Πάνω στη νησίδα έχει διαμορφωθεί μια κεκλιμένη εγκοπή, που λειτουργεί ως δεξαμενή συσσώρευσης βρόχινου νερού για τα πτηνά.

[1]σύμφωνα με τη μαρτυρία των ερασιτεχνών ψαράδων της περιοχής είχε δημιουργηθεί ένα χωράφι με στάχια κι αγριόχορτα που κάθε χρόνο υποδεχόταν καρδερίνες κι άλλα αποδημητικά πτηνά, που ο αριθμός και το είδος τους έχει μειωθεί σημαντικά.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.