(135.11) Εργοστάσιο πρασίνου στον Άγιο Στέφανο

Φοιτήτρια: Σοφία Πρίφτη
Επιβλέπων καθηγητής: Κώστας Μωραίτης
Σχολή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία υποστήριξης: Φεβρουάριος 2011

Σύντομη περιγραφή:
Σε μια  προσπάθεια ενεργοποίησης του χώρου μέσω εκπαιδευτικών και βιωματικών διαδικασιών, επιχειρείται η δημιουργία ενός πάρκου όπου ο επισκέπτης μπορεί να έρθει σε επαφή με τη γη, να ασχοληθεί με αυτήν, να την καλλιεργήσει, μαθαίνοντας τα βασικά βήματα αυτής της διαδικασίας.

Αναλυτική περιγραφή:
Ο υπό μελέτη χώρος εντοπίζεται 25 χιλιόμετρα από το κέτρο της Αθήνας, στο βορειοανατολικό όριο του μητροπολιτικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας και στη περιοχή επαφής του με τη δασική έκταση της Πεντέλης και τη λίμνη του Μαραθώνα. Αν εστιάσουμε στην περιοχή μελέτης, εντοπίζουμε τέσσερα βασικά στοιχεία που την ορίζουν και η ανάγνωση των οποίων αποτελεί πολύ σημαντικό εργαλείο για τον τρόπο επέμβασης. Τα στοιχεία αυτά είναι: 1. η πόλη - το αστικό, ο οικισμός του Αγίου Στεφάνου βρίσκεται σε μικρή απόσταση, 2. η τεχνητή λίμνη του Μαραθώνα - το νερό, σημαντικό περιβαλλοντολογικό στοιχείο για το λεκανοπέδιο τόσο ως λεκάνη ύδρευσης όσο και ως υδροβιότοπος,  3. οι γεωργικές εκτάσεις - το φυσικό ανθρωπογενές, γύρω από τη λίμνη του Μαραθώνα και μέχρι τα όρια των κοντινών οικισμών αναπτύσσονται αγροτικές εκτάσεις και καλλιέργειες, 4. το πράσινο - το φυσικό, τη δασική έκταση της Πεντέλης, η σημερινή μορφή της οποίας μαρτυρά το μέγεθος της καταστροφής της.

Εστιάζοντας ακόμη περισσότερο, στον άμεσα περιβάλλοντα χώρο του εργοστασίου, εξετάζουμε τα στοιχεία της τοπογραφίας και της τοπογραφίας που το συνθέτουν. Παρατηρούμε, μια έντονη αντίθεση του χώρου του εργοστασίου, που έχει επιπεδοποιηθεί για λειτουργικούς λόγους, με την ένταση των γυμνών πλέον - λόγω των πυρκαγιών του 2009 - ορεινών όγκων που το περιστοιχίζουν. Συλλέγουμε στοιχεία για τη βλάστηση της περιοχής - με το χαρακτηριστκό όνομα Πευκόφυτο - αλλά και για τα είδη των καλλιεργειών που υπάρχουν, καθώς και για τις υδάτινες πηγές.

Στην τομή των παραπάνω στοιχείων, εντοπίζουμε το εγκαταλελειμένο βιομηχανικό κέλυφος, ένα εργοστάσιο πλίνθου, οι εγκαταστάσεις του οποίου έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι τόσο λόγω αρχιτεκτονικής αξίας ή βιομηχανικής κληρονομιάς αλλά κυρίως ως ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας και επέμβασης σε ένα κατά τα άλλα δασικό τοπίο. Η εγκατάλειψη του και όχι η κατεδάφιση ή η αλλαγή χρήσης του ή οτιδήποτε άλλο, αφήνουν την φύση να καταλάβει τον χώρο και να αναλάβει την ένταξη του στο περιβάλλον, αλλάζοντας τη σχέση των δύο που παύει να είναι τόσο αντιθετική.

Η ανάγνωση και η μελέτη των παράπανω δεδομένων μας οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα. Τα βασικότερα είναι: η νέκρωση τόσο του χώρου αυτού όσο και του περιβάλλοντος του καθώς και η  αντίθεση της γεωγραφικής εγγύτητας του πληθυσμού με την πολιτιστική απόσταση από αυτόν. Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα τι κάνουμε όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα κατεστραμμένο τοπίο, του οποίου ενώ η σημασία είναι μεγάλη από περιβαλλοντολογικής σκοπιάς, το ενδιαφέρον είναι μικρό.

Το σκεπτικό είναι ότι ένας τρόπος για να ευαισθητοποιηθεί και να εκπαιδευτεί κάποιος για οτιδήποτε είναι να έρθει σε άμεση επαφή με αυτό και να το βιώσει. Έτσι λοιπόν, διαμορφώνεται ένα εργοστάσιο πρασίνου σε μια  προσπάθεια ενεργοποίησης του χώρου μέσω εκπαιδευτικών και βιωματικών διαδικασιών. Επιχειρείται η δημιουργία ενός πάρκου όπου ο επισκέπτης μπορεί να έρθει σε επαφή με τη γη, να ασχοληθεί με αυτήν, να την καλλιεργήσει, μαθαίνοντας τα βασικά βήματα αυτής της διαδικασίας.

Με βασικά συνθετικά εργαλεία, τη φύτευση και τη μορφολογία του εργοστασίου διαμορφώνεται ο υπαίθριος χώρος του εργοστασίου. Ένας μεγάλος κήπος, ένας χώρος τον οποίο ο επισκέπτης μπορεί να διερευνήσει περιδιαβαίνοντας τον αλλά παράλληλα μπορεί να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση του. Δέντρα, θάμνοι και καλλιέργειες αποτελούν τα βασικά του στοιχεία. Λειτουργούν ως δομικά στοιχεία στην σύνθεση του υπαίθριου χώρου, οργανώνοντας χωρικές συνθετικές αξίες.

Ως βασική διαδρομή - κίνηση ορίζεται η ακολουθία της παραγωγικής διαδικασίας του εργοστασίου, ώστε ο επισκέπτης να κινείται στον χώρο ακολουθώντας την.

Όσον αφορά στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, αυτές διατηρούνται ως κέλυφος μέσα στο οποίο ορίζονται νέες χρήσεις και λειτουργίες. Οι φούρνοι ξήρανσης, 9 παραλληλόγραμμα δωμάτια σε σειρά γίνονται 6 περίκλειστοι κήποι και 3 πωλητήρια που διαθέτουν στο κοινό την παραγωγή του εργοστασίου πρασίνου, υπό την μορφή σπόρων, καρπών και φυτών. Οι φούρνοι όπτησης, μια σειρά κολωνών και δοκαριών, διαμορφώνονται σε ένα παιχνίδι με σκοινιά και ο χώρος αποθήκευσης των τούβλων μετατρέπεται σε χώρο αποθήκευσης φυτών, όπου τοποθετούνται αλλεπάλληλες κάθετες σειρές λουλουδιών και αναρριχώμενων. Η μοναδική νέα κατασκευή είναι ένα μικρό καφέ - παρατηρητήριο.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.