ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχές 2011
Φοιτήτριες: Νασοπούλου Κωνσταντίνα, Νικητοπούλου Ευγενία
Επιβλέπων καθηγητής: Κούρκουλας Ανδρέας
Σχολή: Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π
Ημερομηνία παρουσίασης: 2 Δεκέμβρη 2011
Αντικείμενο της διπλωματικής είναι η μελέτη ενός χώρου που θα λειτουργήσει ως είσοδος για τα μη επισκέψιμα σπήλαια στο απότομο και απροσπέλαστο παράκτιο μετώπου δυτικά του Ρεθύμνου. Η ιδέα είναι μια αυστηρή «τομή» στο ακρότατο όριο ξηράς-θάλασσας, η οποία μαζί με τις «λεπίδες» που την έχουν επιφέρει, έχει σκοπό να αποκαλύψει στον επισκέπτη τις σπηλιές που αγνοούσε.
Η περιοχή μελέτης αφορά στην ακτογραμμή που εκτείνεται 6χλμ. από την πόλη του Ρεθύμνου και χαρακτηρίζεται από απόκρημνα βράχια ύψους 16μ., φαράγγια, ενώ περιλαμβάνει γύρω στα 20 σπήλαια με σημαντικότερο το σπήλαιο Γερανίου. Τα καρστικά αυτά φαινόμενα δεν γίνονται αντιληπτά από τον άνθρωπο που κινείται στο επίπεδο του δρόμου, γιατί βρίσκονται κάτω από αυτό. Τόσο ο Β.Ο.Α.Κ. (αν και βοηθάει στη σύνδεση της περιοχής με όλη την Κρήτη) και τα κτήρια μεγάλης κλίμακας, όσο και το ίδιο το ανάγλυφο με το απότομο τελείωμα της ακτής, αποτελούν οπτικά και φυσικά όρια που εμποδίζουν την επικοινωνία με τη θάλασσα.
Δημιουργείται, λοιπόν, η επιθυμία της τομής όλων αυτών των ορίων για τη σύνδεση της γης με το νερό, του επισκέπτη με το τοπίο που πραγματικά χαρακτηρίζει την περιοχή. Ως τόπος επέμβασης επιλέγεται το ακρωτήρι, το οποίο δεν περιλαμβάνει κανένα σπήλαιο ή ρήγμα, επιτρέπει όμως λόγω της ευνοϊκής του θέσης τη θέαση ολόκληρης της περιοχής με τα γεωλογικά φαινόμενα, αποτελώντας ταυτόχρονα σημείο αναφοράς καθώς φαίνεται από παντού. Παράλληλα, αποτελώντας το πιο ακραίο όριο της ακτογραμμής, είναι το σημείο που η τομή αποκτά τη μέγιστη ένταση.
Η τομή τελείται με τέτοιον τρόπο ώστε τα δύο τοιχία-λεπίδες, που την ορίζουν, να διαρρηγνύουν τη μάζα της γης επιτρέποντας την είσοδο του ανθρώπου αλλά και του νερού στα σωθικά της. Πρόκειται για ένα ρήγμα, μια βίαιη επέμβαση που χωρίζει αλλά και συνενώνει. Είναι μια ζώνη μετάβασης και διαρκούς αλλαγής, από το φως στη σκιά, από το βράχο στη θάλασσα, από την επιφάνεια στο υπόγειο. Η χορογραφία της κίνησης καθοδηγεί τον επισκέπτη να κατανοήσει σε βάθος (κυριολεκτικά και μεταφορικά) αυτό που μέχρι πρότινος αποτελούσε αδιαπέραστη επιδερμίδα. Η μακριά κίνηση, η ενεργοποίηση του βλέμματος, ο μετεωρισμός, και η αναμέτρηση του ανθρώπου με το τοπίο, δομούν μια τελετουργική κατάβαση ως την επιφάνεια του νερού απ' όπου ξεκινά η θαλάσσια διαδρομή με τη βάρκα προς τα σπήλαια. Η βύθιση του σώματος σε έναν χώρο ορισμένο από τις αισθήσεις ο οποίος δεν έχει σκοπό να αναπαραστήσει αλλά να συμβολίσει, οδηγεί τον επισκέπτη μέσα από μια διαδικασία μύησης στον κόσμο των σπηλαίων.
Ανάμεσα στα δύο τοιχία που λειτουργούν και ως παρωπίδες (βοηθούν τη διαδικασία μύησης, καθώς απομονώνουν και επικεντρώνουν) καδράρεται πότε η θάλασσα και πότε ο βράχος ως δύο βασικοί πόλοι έλξης της καθοδικής κίνησης που έχει μορφή εκκρεμούς. Οι κλίσεις της στέγης ενισχύουν τις οπτικές φυγές προς τις δύο θεάσεις. Το τμήμα της «τομής» που βρίσκεται στο επίπεδο της γης μαζί με τις παρωπίδες έχει αναφορά στα φαράγγια της περιοχής που έχουν προσανατολισμό νότου - βορρά. Είναι ρήγμα γης, το οποίο ξεκινά αντίστοιχα από το βουνό - βράχο και καταλήγει στη θάλασσα και μάλιστα με τον ίδιο προσανατολισμό. Το υπόσκαφο τμήμα, πάλι, σχετίζεται με τις ενάλιες σπηλιές. Είναι σκοτεινό με έντονες φωτοσκιάσεις και εμπεριέχει την έννοια της εσωτερικότητας και της κοιλότητας. Η είσοδος γίνεται, όπως και στα σπήλαια της συγκεκριμένης ακτογραμμής από τη θάλασσα. Η κίνηση από τον βράχο στη θάλασσα, υπονοεί κίνηση νερού, γι' αυτό και είναι φυσική και αβίαστη (ράμπα, πλεύση). Η αντίθετη κίνηση, λοιπόν, που αναφέρεται στον βράχο, είναι μη ομαλή (σκαλιά).
Κάθε φορά που το σώμα φτάνει σε κάποιον από τους δύο πόλους είναι η στιγμή όπου αυτό αναμετριέται με το τοπίο (μεγάλο ύψος βράχου - απέραντο της θάλασσας), οπού αιωρούμενο, ακροβατεί και ονειρεύεται.
Ειδικά, στο χώρο που ορίζεται από τον βράχο, το νερό και το άνοιγμα της οροφής αποδίδεται η έννοια του πηγαδιού. Είναι σχεδιασμένος για να λειτουργεί ως κατακόρυφος αγωγός φωτός και βλεμμάτων.
Η διαδρομή ολοκληρώνεται, ύστερα από την πλεύση, με την ανάδυση του σώματος στο φως και στην επιφάνεια απ' όπου ξεκίνησε, μέσω ενός αναβατορίου που παρακολουθεί την κλίση του βράχου.
Υλικό της επέμβασης είναι το μπετό, γιατί κατ' αρχήν, από πλευράς κατασκευής δίνει τη δυνατότητα να υλοποιηθεί η μεγάλη χειρονομία, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα ήσυχο κάδρο που τονίζει το φυσικό ανάγλυφο του ακρωτηριού. Το πέρασμα του χρόνου, του αέρα και του κύματος δημιουργούν ενδιαφέρουσες υφές πάνω στο σκυρόδεμα, ενώ το ενιαίο του υλικού χωρίς λεπτομέρειες, αφ' ενός ενισχύει την κλίμακα του μεγάλου και του μνημειώδους, αφ' εταίρου ικανοποιεί πλήρως την αισθητική του ελάχιστου που ακολουθείται σε αυτήν την ιδέα.
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
