(132.12)Μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού : Χώροι έκθεσης-έκφρασης-κατοίκησης στο παλιό νοσοκομείο Χανίων

Φοιτήτρια: Χριστακοπούλου Ισμήνη
Επιβλέποντες διδάσκοντες: Αλέξανδρος Βαζάκας, Κωνσταντίνος Αλκέτας Ουγγρίνης
Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : 26 Ιουνίου 2012

Αφορμή για τη διπλωματική εργασία στάθηκε το οικόπεδο του παλιού νοσοκομείου Χανίων, ένα οικόπεδο σε κεντρική θέση για την πόλη, που όμως παραμένει για χρόνια εγκαταλελειμμένο. Βασική παρατήρηση αποτέλεσε η απουσία χώρων ελεύθερης έκφρασης και δημιουργίας σε αντίθεση με το μεγάλο ποσοστό ενεργού  πληθυσμού που ζει ή/και δραστηριοποιείται στην πόλη των Χανίων .

Σκοπός είναι η αξιοποίηση του οικοπέδου, μέσω της συνολικής αντιμετώπισης της έκτασης του οικοδομικού τετραγώνου όπου εντοπίζεται. Στοχεύουμε στην διαμόρφωση ενός νέου τύπου δημόσιου χώρου μεικτών χρήσεων, ο οποίος θα αποτελεί πόλο έλξης για το σύνολο του πληθυσμού των Χανίων, τροφοδοτώντας την πολιτιστική και πολιτισμική ατζέντα της πόλης σε καθημερινή βάση, ικανού να παράξει ένα νέο μοντέλο σχέσεων αλληλεπίδρασης μεταξύ κατοικίας και εργασίας-δημιουργίας.

Τα ερωτήματα που θέτει η συγκεκριμένη εργασία είναι:

1) πώς αντιμετωπίζεται ενιαία η έκταση ενός οικοδομικού τετραγώνου με μεικτές χρήσεις.
2) πώς ενσωματώνεται οργανικά ένα 'υβριδικό' κτίριο μεικτών χρήσεων με δημόσιο χαρακτήρα στον υπάρχοντα αστικό ιστό.
3) πώς ένα κτίριο-τοπόσημο (με ενδεχόμενη υπερτοπική απεύθυνση) λειτουργεί αποτελεσματικά στην καθημερινή κλίμακα της γειτονιάς.
4) πως χρησιμοποιείται ένα υφιστάμενο κέλυφος που έχει εντυπωθεί στη μνήμη των κατοίκων.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙA

1) Θεωρητικό υπόβαθρο
Οι έννοιες 'κλειδιά' που χρησιμοποιήθηκαν στην επίλυση των παραπάνω προβληματικών είναι η έννοια της «πολλαπλότητας» [polyvalency] , όπως ορίζεται από τον Hertzberger, αναφερόμενη σε χώρους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ποικίλους τρόπους, κυρίως χωρίς την πραγματοποίηση χωρικών μεταβολών, η έννοια του «μη τελειωμένου χώρου» [incomplete space], αναφερόμενη σε χώρους ή/και κατασκευές που αναμένουν την ολοκλήρωσή τους μέσω της αλλαγής, πλήρωσης ή της οικειοποίησης από τους χρήστες και τέλος την έννοια του «συμμετοχικού σχεδιασμού» όπου αρχιτέκτονας και χρήστης αλληλεπιδρούν κατά τη διαδικασία σύνθεσης και σχεδιασμού.

2) Ανάγνωση πόλης-πολεοδομικού ιστού
Σε επίπεδο λειτουργιών παρουσιάζεται έλλειψη ελεύθερων πολιτισμικών-εργαστηριακών χώρων. Αν και στα δυτικά της πόλης εντοπίζεται μια σχετική κινητικότητα, εντούτοις, πολλοί από τους χώρους αυτούς απευθύνονται σε ένα πολύ συγκεκριμένο και περιορισμένο κοινό. Ανατολικά, στην ευρύτερη περιοχή των Δικαστηρίων-Μπόλαρη, παρατηρούμε ότι εμφανίζονται και πάλι αντίστοιχες δραστηριότητες, με πιο ελεύθερο χαρακτήρα αυτή τη φορά. Σε επίπεδο οργάνωσης πολεοδομικού ιστού, παρατηρούνται δυο τύποι, ένα οργανικό και ένα γραμμικό σύστημα οργάνωσης. Το οργανικό σύστημα εντοπίζεται κυρίως στην παλιά πόλη Χανίων, ενώ στον υπόλοιπο αστικό ιστό συναντούμε γραμμικό  σύστημα άλλοτε με πιο πυκνή και άλλοτε με πιο αραιή δόμηση. Τελικός στόχος είναι η ενίσχυση της συγκέντρωσης στην περιοχή Μπόλαρη με τη δημιουργία ενός νέου τύπου οργάνωσης, όπου ο κτιριακός όγκος θα είναι μοναδικός και θα ελίσσεται στο εσωτερικό του τετραγώνου διαμορφώνοντας μέσω της διάταξής του τόσο τα επιθυμητά όρια και τις προσβάσεις όσο και τους κοινόχρηστους και ιδιωτικούς χώρους.

3) Επιλογή λειτουργιών
Ο κτιριακός όγκος περιλαμβάνει χώρους εργαστήριων (εργαστήρι ζωγραφικής-γλυπτικής, θεάτρου, κατασκευών-σκηνογραφίας, φωτογραφίας, χορού, studio video-visual arts, μουσικής-ηχογραφήσεων, χώρος προβολών), κατοικιών (40 m², 60 m² και 90 m²) και  μια τμηματική  βιβλιοθήκη (στο επίπεδο εισόδου λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος), οι οποίοι εξωτερικά πλαισιώνονται από μια μεγάλης έκτασης αυλή, υπαίθρια αγορά, παιδική χαρά, κήπο και μικρότερους χώρους πρασίνου.  Το σύνολο των λειτουργιών  δρα ως πομπός 'επισκεπτών' ενώ το τμήμα των κατοικιών παρέχει μόνιμα ζωή στο οικόπεδο, αποφεύγοντας την γκετοποίηση του συγκροτήματος του σε χώρο (αποκλειστικά) καλλιτεχνών. Οι ενότητες μπορούν να λειτουργούν είτε εντελώς αυτόνομα είτε σαν μια συνέχεια χώρων, μια ισορροπία που ορίζεται, επιτρέπεται ή ελέγχεται από τους ίδιους τους χρήστες.

ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

οικοδομικό τετράγωνο - εξωτερικοί χώροι| Επιλέχθηκε η απουσία διαχωριστικών ορίων μεταξύ γειτονιάς και οικοδομικού τετραγώνου, με ταυτόχρονη διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων συγκέντρωσης και πρασίνου.

κτιριακός όγκος| Το κτίριο αποτελεί ταυτόχρονα όριο και φίλτρο. Η δυτική πτέρυγα λειτουργεί σαν ελεγχόμενο φίλτρο μεταξύ κοινόχρηστου εξωτερικού χώρου και αυλής, η νότια ακολουθεί και εισχωρεί στο έδαφος δημιουργώντας τα εργαστήρια ενώ η βόρεια  παίρνει απόσταση από το έδαφος δίνοντας το απαραίτητο ύψος για την εξασφάλιση της οπτικής «ιδιωτικότητας» των κατοικιών.

όψη | Η επεξεργασία σε δύο κλίμακες (μέγα-κλίμακα ως τοπόσημο, μικρό-κλίμακα ως κτίριο γειτονιάς) γίνεται άμεσα εμφανής σε επίπεδο όψεων. Εξωτερικά, η όψη είναι ενιαία και συνεχής κάνοντας το κτίριο αναγνωρίσιμο, ενώ εσωτερικά επαναλαμβάνεται η κλίμακα της γειτονιάς διαιρώντας τους όγκους είτε εξωτερικά (κατοικίες), είτε εσωτερικά (εργαστήρια).

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.