(129.13) Αποκαλύπτοντας τον κρυμμένο δημόσιο χώρο

Φοιτητική ομάδα : Ιωαννίδη Αναστασία, Κουτσιούμπα Ηρώ - Αγορίτσα
Επιβλέπουσες : Αλέκα Γερόλυμπου, Εύη Αθανασίου
Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ημερομηνία παρουσίασης : Φεβρουάριος 2013

Το θέμα της διπλωματικής αφορά τον ανασχεδιασμό μιας πυκνοκατοικημένης περιοχής της Θεσσαλονίκης με εμφανή την έλλειψη πρασίνου,  τις αδυναμίες των υφιστάμενων δημόσιων χώρων, την απουσία στρατηγικών επεμβάσεων.  Η πρόταση μας διαρθρώνεται σε τρεις διαφορετικές κλίμακες, σε επίπεδο πόλης, περιοχής, κτιρίων. Στόχος είναι να διαμορφωθεί ένα σύνολο στρατηγικών επεμβάσεων που θα συμβάλλουν στην αναβάθμιση, λειτουργώντας ως πρότυπο για αντίστοιχες προβληματικές περιοχές.

Η περιοχή μελέτης αποτελεί τμήμα του 5^ου δημοτικού διαμερίσματος της Θεσσαλονίκης, διατρέχεται από βασικούς οδικούς άξονες και εξυπηρετείται από το δίκτυο δημόσιας συγκοινωνίας και μελλοντικά από το μετρό.

Ως γενική κατεύθυνση τίθεται η δημιουργία ταυτότητας της περιοχής με  πρωταρχικό σκοπό της επέμβασης τη δημιουργία ενός συνολικού δικτύου πράσινων διαδρομών  και κυκλοφορίας που θα συνδέει όλους τους υφιστάμενους και τους δυνητικούς ελεύθερους χώρους πρασίνου, καθώς και τους χώρους κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Η περιοχή επέμβασης έχει έκταση 38 εκτάρια και περιλαμβάνει δύο σημαντικούς άξονες, τις οδούς Καρακάση και Σόλωνος. Διαθέτει σημαντικά στοιχεία που μπορούν να λειτουργήσουν ως εφαλτήρια για την αναβάθμιση και τον ανασχεδιασμό της, ενώ σημαντικά εργαλεία έρευνας αποτέλεσε η καταγραφή των αστικών κενών, το υφιστάμενο πράσινο και τα ξενοίκιαστα καταστήματα.

Αφορμή για τον επανασχεδιασμό της περιοχής  στάθηκε η έννοια του ρέματος  και συγκεκριμένα το στοιχείο της ροϊκότητας που μεταφράζεται σε ένα δίκτυο κινήσεων και διαδρομών που θα διατρέχουν την περιοχή, καταλαμβάνοντας τα αστικά κενά και υιοθετώντας  τα χαρακτηριστικά της ενοποίησης και της φυσικής συνέχειας. Η δυναμική λοιπόν του υγρού στοιχείου  καθορίζει ουσιαστικά και συμβολικά τις χαράξεις και τις βασικές πορείες στο χώρο. Η ροϊκότητα αρχικά εκφράζεται και αναλύεται μέσω δύο διαφορετικών σχεδιαστικών συστημάτων, της τεθλασμένης και του ιστού. Η τεθλασμένη αποτελεί ένα σχεδιαστικό χειρισμό που τονίζει τη δυναμικότητα της κίνησης, της ροής, του πρασίνου και ταυτόχρονα «σπάει» τη γραμμικότητα που δημιουργείται από τα μέτωπα των πολυκατοικιών. Το σχεδιαστικό σύστημα του ιστού, εμφανίζεται σε σημεία όπου οι  απαιτήσεις χώρου και κινήσεων είναι αρκετά συγκεκριμένες. Η ροϊκότητα όμως εκφράζεται όχι μόνο στις δύο διαστάσεις αλλά και καθ'ύψος με τη δημιουργία έντονου αναγλύφου, τον αστικό εξοπλισμό και την εκμετάλλευση των σόκορων. Η εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου σε πολλαπλά επίπεδα, όχι μόνο δημιουργεί επιπλέον δημόσιους χώρους  αλλά και έντονες οπτικές εναλλαγές στο αστικό τοπίο.

Προνοώντας ιδιαίτερα για την κίνηση των πεζών, διαμορφώσαμε στον δημόσιο χώρο μια κύρια πορεία  και εκατέρωθεν κάποιες δευτερεύουσες από διαφορετικά υλικά, όπου ο περιπατητής μπορεί να καθορίσει την δική του διαδρομή και να οδηγηθεί σε πιο φυσικά διαμορφωμένους χώρους. Συγκεκριμένα η Καρακάση, ένας δρόμος μεγάλου πλάτους, μετατρέπεται σε "ρέμα". Αποτελεί την κεντρική διαδρομή κίνησης και παράλληλα πρασίνου, τη ραχοκοκκαλιά  από την οποία πηγάζουν όλες οι μικρότερες/δευτερεύουσες διαδρομές  και οι οποίες ενώνουν τους διάφορους χώρους.

Κατηγορίες επεμβάσεων

1. δίκτυο κίνησης // απαραίτητη είναι η αλλαγή των διατομών των οδικών αρτηριών και η δημιουργία νέας τυπολογίας  με στόχο τη βέλτιστη κίνηση των πεζών.

2. επίπεδο γειτονιάς

α. Γαλαξίας /  Ο χώρος των αθλητικών δραστηριοτήτων στο Γαλαξία ανασχεδιάζεται διατηρώντας τον χαρακτήρα του και εμπλουτίζεται σχεδιαστικά με νέες χαράξεις που δημιουργούν διαδρομές, χώρους παιχνιδιού και άθλησης, στάσεις και εναλλαγές παραστάσεων, ενώ ενισχύεται το υφιστάμενο ανάγλυφο που υπάρχει λόγω της υψομετρικής διαφοράς. Ο ανασχεδιασμός στο συγκεκριμένο σημείο ολοκληρώνεται με τη δημιουργία νέου κτιριακού όγκου που θα στεγάσει βοηθητικούς χώρους των γηπέδων, χώρο εστίασης και αναψυχής, και σε άμεση σχέση με το χώρο αυτό προβλέπεται η δημιουργία σχολείου Α.μ.ε.α, που αποτελεί και πρόθεση του δήμου.

β. ενοποίηση οικοδομικών τετραγώνων /  Εντοπίζοντας 4 οικοδομικές νησίδες με αρκετά στενούς δρόμους, ελάχιστες φυτεύσεις και γενικότερα υποβαθμισμένες με έντονη την παρουσία του αυτοκινήτου επιλέγουμε να παρέμβουμε με τη μετατροπή των δρόμων σε άξονες ήπιας κυκλοφορίας και  τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων για τους κατοίκους. Σημαντικό στοιχείο στην ενοποίηση οικοδομικών τετραγώνων είναι η ύπαρξη ενός εγκαταλελειμμένου κτιρίου το οποίο επαναχρησιμοποιείται ως πολιτιστικός χώρο για να στεγάσει τις δράσεις των κατοίκων και να μετατραπεί μαζί με τον διαμορφωμένο υπαίθριο χώρο του σε κέντρο γειτονιάς.

3. ενεργά σόκορα / τα σόκορα (ανεκμευτάλλευτες όψεις κτιρίων) αποτελούν ευκαιρία είτε για την ενίσχυση του πρασίνου μέσω κατακόρυφων φυτεύσεων, είτε για την αισθητική αναβάθμιση της περιοχής.
4. ισόγειο χωρίς χρήση / τα ξενοίκιαστα καταστήματα παραμένουν ανεκμετάλλευτα και αδρανή. Ο  χώρος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους  του οικοδομικού τετραγώνου ως σημείο συνάντησης και δραστηριοτήτων, ως χώρος στάθμευσης  ή σε συνεργασία με το δήμο, να νοικιαστούν από καλλιτέχνες, που με χαμηλό ενοίκιο και για λίγο χρονικό διάστημα θα μπορούν να χρησιμοποιούν το χώρο, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της περιοχής και την ενίσχυση της ταυτότητάς της.
5. στάθμευση / Για την αντιμετώπιση του μεγαλύτερου προβλήματος των κατοίκων, την έλλειψη χώρων στάθμευσης, προτείνεται η δημιουργία δύο υπόγειων και η οργάνωση των υπέργειων χώρων στάθμευσης.
6. αδόμητα οικόπεδα / η αξιοποίηση των αδόμητων οικοπέδων καθίσταται αρκετά δύσκολη λόγω του ιδιοκτησιακού καθεστώτος που ισχύει. Συνεπώς προτείνεται η αξιοποίηση τους με ημιμόνιμες κατασκευές, δημιουργώντας χώρους στάθμευσης ή αναψυχής.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.