161.14 Ανάπλαση παράκτιας περιοχής Ακτής Δυμαίων, Αγ. Αντρέας – Veso Mare, Πατρών

Φοιτήτρια: Αντωνία Κουκουβέλου
Καθηγητής: Ηλίας Κωνσταντόπουλος
Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούνιος 2014

Η διπλωματική μου εργασία αφορά την ανάπλαση της παράκτιας ζώνης Αγ. Ανδρέα με Veso mare στην πόλη της Πάτρας.

Ερευνά προβλήματα που έχω εντοπίσει στην πόλη της Πάτρας.  Μία από τις πρώτες παρατηρήσεις μου είναι πως παρόλο που η  Πάτρα είναι μία παραθαλάσσια πόλη, λόγω του σχεδιασμού της, δεν μπορεί να επωφεληθεί από τα προτερήματα της θάλασσας, διότι διακόπτεται η ένωσή της από δρόμους ταχείας κυκλοφορίας. Επίσης, παρόλο που διαθέτει λιμάνι, δεν μπορούμε να καθορίσουμε τον χαρακτήρα της ως ναυτικό. Για να καταλάβουμε γιατί συμβαίνει αυτό αλλά και πως θα το επιλύσουμε, αρκεί να δούμε τα αρχικά σχέδια και τις προθέσεις αυτού που την πρωτοσχεδίασε.

Ξεκινώντας επιγραμματικά από τον Σταμάτιο Βούλγαρη, είναι αυτός που ευθύνεται για το πολεοδομικό σύστημα της Πάτρας. Οργάνωσε την πόλη σε σχήμα μεγάλου τετράπλευρου παραλληλογράμμου. Ξεκίνησε από την παραλιακή ζώνη και κατέληξε στις παρυφές της παλιάς Πάτρας. Δεκαεπτά κάθετοι ανηφορικοί δρόμοι διασταυρώνονται με οκτώ οριζόντιους διαιρώντας την πόλη σε εκατό μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα. Γενικά τα χαρακτηριστικά της πρότασής του ήταν η απόλυτη αξονική συμμετρία του πολεοδομικού ιστού, το κλειστό οικοδομικό σύστημα των οικοδομικών τετραγώνων, οι στοές, η ανάδειξη της αρχαιολογικής υπόστασης της πόλης και η διατήρηση ακάλυπτων χώρων και ζωνών πρασίνου.

Οι επεμβάσεις, όμως, που έγιναν με το πέρασμα του χρόνου αλλοίωσαν εντελώς τις θεμελιώδεις αρχές του. Μερικές από τις αλλαγές που έγιναν και άλλαξαν την ιδέα του Βούλγαρη είναι

1. Η μείωση στις πλατείες και τους χώρους πρασίνου. Ο Βούλγαρης είχε σχεδιάσει ένα γραμμικό άλσος το οποίο θα έκλεινε την πόλη από  την πλευρά της θάλασσας. Τελικά όμως το κομμάτι αυτό είτε ισοπεδώθηκε είτε παραδόθηκε στη σιδηροδρομική γραμμή.

2. Άλλη μια σημαντική αλλαγή είναι στην πολεοδομική μονάδα. Καταργήθηκε η οργανωμένη δόμηση των οικοδομικών τετραγώνων που στόχευε στην ανέγερση συγκροτημάτων κατοικιών. Μετατέθηκε δηλαδή η πολεοδομική μονάδα από το ενοποιημένο οικοδομικό σύστημα στη μεμονωμένη κατοικία. Το αποτέλεσμα αυτού ήταν η διάσπαση των αρχικών οικοδομικών τετραγώνων αλλά και η κάλυψη των ακάλυπτων χώρων. Έτσι λοιπόν δεν μένει κενός ο χώρος που είχε προβλέψει ο Βούλγαρης, ώστε να «αναπνέει» η πόλη από την ανθρώπινη και κυκλοφοριακή συμφόρηση. Αυτό είναι και μια από τις αιτίες για την μείωση των πράσινων χώρων στην πόλη, ενώ η δομή της σχεδιάστηκε να έχει πολύ περισσότερους.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι κάποια απομεινάρια του σχεδίου του Βούλγαρη δεν έχουν αλλοιωθεί ακόμα. Ένα από αυτά είναι το δάσος από ευκάλυπτους στο τέλος της περιοχής μελέτης αλλά και η δεντροστοιχία με το ίδιο δέντρο εκατέρωθεν του δρόμου. Αυτό έρχεται και σε αντιστοιχία με το κέντρο της Πάτρας.

Ένα  γνώρισμα του κέντρου της Πάτρας, είναι οι στοές, όπως αναφέραμε και πριν, που δημιουργούνται από την οργάνωση της πόλης. Μετά την επέκτασή της όμως, το γνώρισμα αυτό χάθηκε, και φαίνεται πολύ έντονα στα κτίρια της περιοχής μελέτης μου. Παρόλο που οργανώθηκαν να γίνουν συγκροτήματα κατοικιών, κατέληξαν να είναι πολλές αυτοτελείς κατοικίες, η κάθε μία με τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της ταυτότητα. Το αποτέλεσμα αυτού είναι το χαοτικό σύστημα και η κακή οργάνωση του απομείναντα δημόσιου χώρου.

Θα αναφερθώ επίσης, στο χαοτικό τρόπο οργάνωσης των δραστηριοτήτων της περιοχής. Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες χωρίς όμως να ομαδοποιούνται, με αποτέλεσμα η περιοχή να μην μπορεί να αποκτήσει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα. Μια ταυτότητα.

Συγκεντρώνοντας τις παρατηρήσεις αυτές, θέλησα μέσα από την ανάπλαση της περιοχής να μπορέσω να τήν οργανώσω βάσει των δραστηριοτήτων της, ώστε να μπορέσει να αποκτήσει μία συνοχή. Επίσης, επιλύω με διάφορους τρόπους τη ένωση της πόλης με τη θάλασσα καθώς και την ένωση της περιοχής με το κέντρο της Πάτρας. Η πραγματοποίηση αυτού πραγματοποιείται μέσα από επαναλαμβανόμενα στοιχεία του κέντρου. Όπως παραδείγματος χάριν τις στοές και τις πλατείες ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Συνεχίζοντας στο βασικό ερώτημα της ένωσης της πόλης με τη θάλασσα. Πρωταρχικό μου μέλημα ήταν να πλησιάσω τη θάλασσα. Η σχεδιαστική μου ιδέα μου προέρχεται από τη θάλασσα και εξαπλώνεται σε όλη μου την πρόταση. Η σχεδιαστική μου ιδέα είναι το κύμα. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί είτε γραμμικά, είτε με καμπύλες. Κατακόρυφα αλλά και οριζόντια.

Έτσι λοιπόν, ξεκινώντας από αυτό, ξεκίνησα τη διερεύνηση του ορίου της Πάτρας με τη θάλασσα. Και δημιούργησα ένα γραμμικό κύμα βάσει κανάβου 25 *25 (ώστε να μπορώ να συμβαδίσω και με τον Βούλγαρη που ακολούθησε ορθογωνική οργάνωση). Οργανώνοντας αρχικά την επαφή με τη θάλασσα, συνειδητοποίησα ότι για να μπορέσει να οργανωθεί χωρίς να είναι χαοτικός ο χώρος, έπρεπε να υπάρξουν κάποιες μονάδες που να μπορούν να επαναλαμβάνονται παρόμοιες στο χώρο αλλά να μπορούν να στεγάζουν διαφορετικές λειτουργίες κάθε φορά, ώστε να σηματοδοτούν και την αλλαγή της ομάδας δραστηριοτήτων. Τοποθετώ λοιπόν, αυτές τις μονάδες ομοίως βάσει του αρχικού κανάβου, και με τις υποδιαιρέσεις του.

Τέλος, η βασικότερη κίνησή μου είναι η ευθύγραμμη υπέργεια και επιδαπέδια επαφή της πόλης με τη θάλασσα. Αυτή η πρόθεση πραγματοποιείται από επιδαπέδια deck που διασχίζουν εγκάρσια το οικόπεδο και σβήνουν μέσα στη θάλασσα, αλλά και με υπέργειες πλατείες- γέφυρες όπου δίνουν τη δυνατότητα στον πολίτη να αποκτήσει μία διαφορετική εμπειρία με τη θάλασσα, βρισκόμενος πάνω από το νερό.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.