Ιle Seguin – Rives de Seine

To έργο ανάπλασης Ile Seguin - Rives de Seine εντοπίζεται στην πρώην βιομηχανική περιοχή της αυτοκινητοβιομηχανίας Renault, νότια του Παρισιού και αποτελεί ένα ξεχωριστό παράδειγμα πολεοδομικής και αστικής ανάπλασης, περιλαμβάνοντας μια πληθώρα κοινόχρηστων χώρων με ιδιαίτερη έμφαση στα φυσικά στοιχεία.

Η ιστορία της περιοχής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της αυτοκινητοβιομηχανίας Renault, η οποία ξεκίνησε από το 1898 όπου ο Louis Renault (1877-1944) κατασκεύασε το πρώτο του αυτοκίνητο σε ηλικία 21 ετών. Η κύρια μονάδα κατασκευής βρίσκονταν στο νησί Seguin, στον ποταμό Σηκουάνα, από το 1929. Για τα επόμενα χρόνια έως το 1992, η αυτοκινητοβιομηχανία περνά από διάφορα στάδια κρατικοποιήσεων και ιδιωτικοποιήσεων. Από τα τέλη του 1990 ξεκινά μια σειρά από εργασίες για την χωροταξική διευθέτηση της περιοχής και γνωστά ονόματα όπως του αρχιτέκτονα τοπίου Allain Provost εμπλέκονται στην διαμόρφωση αυτής. Έτσι από το 2009 ξεκινά ένα από τα μεγαλύτερα project πολεοδομικού σχεδιασμού στην Ευρώπη, στις παλιές εγκαταστάσεις της Renault, έκτασης 47 εκταρίων, από τα οποία 37 εκτάρια είναι στην πεδινή έκταση της Billancourt με την ονομασία « le Trapèze », 11,50 εκτάρια στο νησί Seguin και 4 εκτάρια στην περιοχή Bas-Meudon.

 

Όρια και θέση της περιοχής επέμβασης. Χάρτης Google earth. 1/1/2008.

 

Αρχικά, η πρόταση στόχευε στην αναβάθμιση της περιοχής Pont de Sevres, έτσι ώστε να φιλοξενήσει 5000 κατοίκους. Οι τρεις βασικοί στόχοι του σχεδιασμού ήταν να επιτευχθεί η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ φύσης και δομημένου περιβάλλοντος, κοινωνικής και αστικής ποικιλομορφίας, αρχιτεκτονικής και ποιότητας του περιβάλλοντος, αποβλέποντας στην βελτίωση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους. Υπολογίστηκε η φιλοξενία διαφόρων δραστηριοτήτων στέγασης (12.000 κατοίκων) και εμπορικών δραστηριοτήτων (11.000 εργαζομένων). Δραστηριότητες εκπαίδευσης, αθλητισμού, και πολιτισμού λαμβάνουν επίσης χώρα. Για να εξασφαλιστεί η παρουσία μια μεγάλης ποικιλίας δραστηριοτήτων εμπορίου, ο συντονιστικός φορέας (SAEM Val de Seine Amenagement) φρόντισε να ενσωματώσει την εμπορική διάσταση πριν από το σχεδιασμό και την ανάπτυξη των νέων δομών. Για να διατηρηθούν οι κοινόχρηστοι χώροι ασφαλείς και ζωντανοί, οι εργολάβοι-ιδιοκτήτες των κτιρίων δεσμευτήκαν έτσι ώστε το ισόγειο των κτιρίων τους να έχει αποκλειστικά επαγγελματική χρήση. Με τον τρόπο αυτό αποκλείστηκε η ερημοποίηση του τομέα των υπηρεσιών και ο περιβάλλον χώρος παρουσιάζει μια συνεχόμενη δραστηριότητα, όλη την εβδομάδα.

 

Εμπορικές χρήσεις στο ισόγειο κτιρίου. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφία Στυλιανής Φιλίππου.

 

Κτίρια γνωστών αρχιτεκτόνων (Jean Nouvel, Sir Norman Foster, Dominique Perrault, Marc Barani) δεσπόζουν στην περιοχή .

 

Kτίρια κατοικίας και γραφείων στην περιοχή Pont de Sevres. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Στυλιανής Φιλίππου.

 

Η περιοχή σχεδιάστηκε έτσι ώστε να διευκολύνει την επισκεψιμότητα των ατόμων με προβλήματα κινητικότητας και όρασης. Για να το επιτύχει αυτό ο φορέας υλοποίησης του Project (SAEM Val de Seine Aménagement) επέλεξε να εμπλέξει τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders) σε όλη την πορεία του σχεδιασμού μέσω συναντήσεων και αλλεπάλληλων επισκέψεων στην περιοχή. Υπήρχε ενημέρωση κυρίως για θέματα που είχαν άμεση επίπτωση σε αυτούς. Ειδικότερα ελήφθησαν υπόψη οι παρακάτω προδιαγραφές που αφορούν τους δημόσιους χώρους και τις ζώνες κυκλoφορίας:

- Ισοσταθμία  μεταξύ ισογείου και περιβάλλοντος χώρου.
- Ευρύχωρα πεζοδρόμια
- Αντιολισθητικά δάπεδα
- Ζώνες για τα άτομα με προβλήματα όρασης
- Ειδικά καθοδηγούμενα σήματα κυκλοφορίας του ήχου: Tα άτομα με προβλήματα όρασης θα διαθέτουν ένα τηλεχειριστήριο για να αναγνωρίζουν το φανάρι και τις οδούς.
- Μεγάλος αριθμός καθιστικών και σχαρών γύρω από τα δένδρα φιλικές ως προς τον χρήστη με την αναπηρική καρέκλα.
- Εύκολη πρόσβαση με ανελκυστήρες
- Πολλές θέσεις στάθμευσης

Η βλάστηση κατά μήκος των βασικών διαδρομών ακολουθεί τις βασικές χαράξεις και παρουσιάζει έναν χαρακτήρα περισσότερο άναρχο ως αναφορά την επιλογή των ειδών. Κυριαρχούν τα κωνοφόρα είδη και ο υποόροφος αποτελείται από ποώδη φυτά, έτσι ώστε να φαίνεται ότι η πόλη εισέρχεται στη φύση.

 

Χαρακτηριστικές νησίδες πρασίνου στην περιοχή Pont de Sevres. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Το νέο πολεοδομικό συγκρότημα Rives Billancourt χτίστηκε στην περιοχή με την ονομασία « Trapèze », στις πρώην εγκαταστάσεις της Renault, και δομήθηκε από ένα δίκτυο πράσινο διαδρομών με πάρα πολλές δυνατότητες για περίπατο, τμήμα των οποίων αποτελεί το πάρκο Billancourt με τις παραποτάμιες διαδρομές του Σηκουάνα, και το κεντρικό τμήμα του νησιού Seguin. Αρχιτέκτονες, Αρχιτέκτονες τοπίου, καλλιτέχνες, εργολάβοι, δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς εργάστηκαν από κοινού, έτσι ώστε τα κτίρια και οι εκτάσεις πρασίνου να συνυπάρξουν αρμονικά. Έτσι, η περιοχή παρουσιάζει μια ποικιλία από διαμορφωμένους χώρους (ιδιωτικοί κήποι, πάρκα, νησίδες πρασίνου, παρόχθιες περιοχές του Σηκουάνα και οι κήποι του νησιού Seguin), δίνοντας προτεραιότητα στην ανάπτυξη του δημοσίου χώρου (50% της συνολικής επιφάνειας), της βοποικιλότητας, της ενεργειακής απόδοσης, των μειωμένων επιπτώσεων από την κυκλοφορία και της βέλτιστης διαχείρισης των υδάτων.

 

(Aριστερά). Γέφυρες συνδέουν το ισόγειο των κτιρίων με τον περιβάλλοντα χώρο. (Δεξιά) Κοινόχρηστοι ιδιωτικοί κήποι. Πολεοδομικό συγκρότημα Rives Billancourt. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Οι φυτεύσεις είναι περισσότερο οργανωμένες, συμπαγείς, κυριαρχούν ένα ή δύο είδη σε κάθε σύνθεση έτσι ώστε να είναι συμβατές με τον γενικότερο χαρακτήρα του χώρου όπου κυριαρχούν οι καθαρές, λιτές, γεωμετρικές μορφές των κτιρίων.

 

Οργανωμένες μαζικές φυτεύσεις από αγρωστώδη είδη πλαισιώνουν τους κοινόχρηστους χώρους. Πολεοδομικό συγκρότημα Rives Billancourt. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Το πάρκο Billancourt, έκτασης 7 εκταρίων, είναι το νέο μεγάλο πάρκο, νότια, της πόλης του Παρισιού και αποτελεί τον βασικό πνεύμονα πρασίνου της νέας πολεοδομικής περιοχής. Το όνομα Billancourt προέρχεται από την λέξη « Bullencort » ή « Bollencort ». Η λέξη « cort » αποτελεί σύντμηση της λατινικής cohors και της ελληνικής χόρτο και σημαίνει το τμήμα ενός χώρου δίπλα στον κήπο,  ή αλλιώς το αγρόκτημα της αγροτικής περιοχής  «Buolo » ή « Billa ».  Οι περιοχές « Boulogne » και « Billancourt », ενοποιήθηκαν το  1926, και προέκυψε η περιοχή Boulogne-Billancourt. Το γραφείο Αgence TER που ανέλαβε τον σχεδιασμό του πάρκου απέβλεπε στην σύνδεση του πάρκου με τον Σηκούνα, αποκαθιστώντας την επανασύνδεση της περιοχής Boulogne-Billancourt και του ποταμού. Στο σύνολο του το πάρκο είναι ανοικτό στο κοινό, με μεγάλες εκτάσεις χλοοτάπητα, την παρουσία νερού και τα παιχνίδια για τα παιδιά και τους ενήλικες.

 

Πάρκο Billancourt. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου.

Πάρκο Billancourt. (Aριστερά) Θέα προς τον πύργο του Jean Nouvel. (Δεξιά) Άποψη της λίμνης. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Το νερό είναι το βασικό στοιχείο της σύνθεσης του πάρκου, όπου μαζί με την ανάκτηση όλων των βρόχινων νερών της περιοχής χρησιμοποιείται και για την άρδευση του χλοοτάπητα. To βρόχινο νερό ανακυκλώνεται σε μια φυσική δεξαμενή που έχει κατασκευαστεί στο κέντρο του πάρκου. Τα νησιά που δημιουργούνται παίρνουν νέα μορφή και λειτουργία καθώς συνδέονται από ένα δίκτυο γεφυρών και κήπων. Φιλοξενείται ένα δίκτυο περιπατητικών διαδρομών, παιδότοπων και διαφόρων τύπων βλάστησης.

 

Πάρκο Billancourt. Πολυετή είδη πλαισιώνουν τις διαδρομές του πάρκου. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Το πάρκο χαρακτηρίζεται από μια βιοποικιλότητα ειδών χλωρίδας και πανίδας. Κατά μήκος των διαδρομών υπάρχουν πολλά πολυετή (ανεμώνες, καμπανούλες, μαργαρίτες λευκές, βιολέτες, κ.λπ.). Η μεγάλη έκταση του χλοοτάπητα σηματοδοτείται από διάφορα δένδρα (βελανιδιές, μαύρα πεύκα κ.λπ.)  Έχοντας προοπτική στον πύργο του Jean Nouvel, ονομαζόμενος « Horizons », το πάρκο Billancourt με την φύτευση η οποία έχει άγριο χαρακτήρα, αποδεικνύει πόσο η φύση βοηθά στην δημιουργία του νέου αστικού τοπίου με πληθώρα πουλιών να βρίσκουν καταφύγιο.

Όπως το πάρκο Billancourt, έτσι και οι κήποι του νησιού Seguin συμβάλλουν στην ορθή διαχείριση των ομβρίων υδάτων. Τα νερά συλλέγονται σε μια λίμνη αποθήκευσης πριν από την απόρριψή τους στον Σηκουάνα, με ελεγχόμενο ρυθμό. Το νησί αγοράστηκε από τη Renault το 1919, και παρέμεινε κλειστό για το κοινό, περισσότερο από έναν αιώνα. Έπειτα από διαγωνισμό, το 2011, ανατέθηκε στον Μιchel Desvigne o σχεδιασμός του, με στόχο να δημιουργηθούν στο κέντρο του κήποι έκτασης 2 εκταρίων. Το νησί είναι σχεδόν τεχνητό και χτισμένο εν μέρει ως βάση για το εργοστάσιο της Renault. Ως εκ τούτου, το σύνολο των κήπων καθορίζεται από την αρχιτεκτονική του ευρύτερου δημόσιου χώρου, εξαλείφοντας έτσι τις στερεοτυπικές μορφές (πεζόδρομους, πλατείες, πλατείες), που θα μειώναν την εξαιρετική του θέση. Οι σκληρές επιφάνειες του κήπου ακολουθούν τα  ιστορικά ίχνη του εργοστασίου.

 

Ile Seguin. Oι χαράξεις των σκληρών επιφανειών των κήπων ακολουθούν τα ιστορικά ίχνη της βασικής κατασκευαστικής μονάδας του εργοστασίου της Renault. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Το νησί Seguin χωρίζεται σε τρεις περιοχές, με στόχο να αποτελέσει μελλοντικά «το νησί όλων των τεχνών»: a) Στην βόρεια πλευρά του νησιού θα αποδοθούν χρήσεις σχετικές με την μουσική. Θα κατασκευαστούν, μια αίθουσα συναυλιών 3 000 έως 5.000 θεατών, ένα αμφιθέατρο 600 έως 800 θέσεων, καταστήματα, κλπ., β) Στο νότιο τμήμα του νησιού θα αποδοθούν μια σειρά δραστηριοτήτων, με στόχο την αναζωογόνηση της αγοράς έργων τέχνης στη Γαλλία ενώ παράλληλα θα διευκολυνθεί η σχέση  του κοινού με τη σύγχρονη τέχνη, γ) Στο κέντρο του νησιού, θα αναπτυχθεί ένα μεγάλο συγκρότημα με 16 δωμάτια, εξοπλισμένο με προηγμένες τεχνολογίες που θα προσφέρει ένα ποικίλο πρόγραμμα μετάδοσης των μεγάλων αθλητικών γεγονότων, κ.λπ. Παράλληλα, προδιαγράφεται η κατασκευή ενός ξενοδοχείου υψηλής ποιότητας. Ενώ στέγαση θα παρέχεται επίσης  σε καλλιτέχνες, φοιτητές, ερευνητές και επιχειρηματίες. Έως σήμερα στο κοινό έχει αποδοθεί ένα μεγάλο μέρος των κήπων που βρίσκονται  στο κέντρο του νησιού.

 

Ile Seguin. Άποψη των κήπων. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Σύμφωνα με τον Μιchel Desvigne το νησί θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια καθώς η βλάστηση θα αυξάνεται σταδιακά. Προς το παρόν έχουν φυτευτεί είδη που δίνουν μια δομή στον χώρο και βοηθούν την ανάπτυξη των υπολοίπων όπως είναι οι ιτιές. Ανάμεσα στις γραμμικές φυτεύσεις αυτών έχουν φυτευτεί είδη όπως βουτλέιες,  σημύδες, λεύκες. Στην συνέχεια τα είδη αυτά συμπληρωθούν με πολυετή φυτά προσαρμόζόμενα στο νέο αστικό περιβάλλον. Μεγάλες εκτάσεις χλοοτάπητα δίνουν τη δυνατότητα στους επισκέπτες για ξεκούραση και παιχνίδι. Κατά τόπους αυτές οι ενότητες διακόπτονται από γεωμετρικές συστάδες πολυετών ποωδών φυτών. Γενικότερα, η γεωμετρική σύνθεση του κήπου παίζει με τη μνήμη του τόπου. Η διάταξη της φύτευσης είναι τέτοια, έτσι ώστε οι χώροι να σου αποκαλύπτονται σταδιακά.

 

Ile Seguin. (Aριστερά) Ράμπες οδηγούν σε διάφορα τμήματα των κήπων. (Δεξιά) Τρόποι διάταξης των φυτεύσεων. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

Ile Seguin. (Αριστερά) Γεωμετρικά παρτέρια εντός του χλοοτάπητα. (Δεξιά) Ιτιά πλαισιώνει τους καθιστικούς χώρους. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Στυλιανής Φιλίππου.

 

Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία εξοπλισμού του χώρου. Τα καθιστικά είναι ξύλινα απομίμησης των επίπλων του εργοστασίου της Renault, σχεδιασμένα από τον αρχιτέκτονα Inessa Hansch. Ειδικές κατασκευές σκίασης από μεταλλικές σκαλωσιές με τεταμένα δίχτυα ασφαλείας, διατρέχουν τους κήπους, αντικαθιστώντας την έλλειψη ώριμων δέντρων.

 

Ile Seguin. Τυπικά παραδείγματα στεγάστρων και καθιστικών. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφία Στυλιανής Φιλίππου.

Ile Seguin Οι παιδότοποι εντάσσονται αρμονικά στο γενικότερο χαρακτήρα των διαμορφώσεων. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Στυλιανής Φιλίππου.

 

Πινακίδες πληροφόρησης υπάρχουν σε διάφορα σημεία του νησιού, επιτρέποντας στους επισκέπτες να κατανοήσουν την ιστορία και τη γεωγραφία του τόπου και να ανακαλύψουν τις δραστηριότητες που προτείνονται στο νησί.

 

Ile Seguin Τύπος πινακίδας πληροφόρησης. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Οι πύλες εισόδου του πάρκου έχουν επίσης ιδιαίτερη σήμανση. Μια μεγάλη πύλη χαρακτηρίζει την είσοδο του νησιού Seguin, ενώ ξεχωριστές είναι οι είσοδοι για τα συνεργεία φύλαξης και συντήρησης των κήπων.

 

Ile Seguin. Κεντρική είσοδος. Σεπτέμβριος 2011. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Αν και το συγκεκριμένο πάρκο προς το παρόν μοιάζει αποστεωμένο, οργανωμένο και κάπως απόμακρο, απομένει στους κατοίκους του, να το ζήσουν και να το μετασχηματίσουν στις ανάγκες τους. Τα προαναφερόμενα παραδείγματα εκφράζουν έντονα την τάση του σύγχρονου ανθρώπου να εισάγει την φύση μέσα στην πόλη και παράλληλα ως ένα βαθμό να οργανώσει το τοπίο του, προσαρμοσμένο στις σύγχρονες σχεδιαστικές τάσεις της εποχής.

 

της Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Πηγές:
http://www.boulognebillancourt.com/cms/index.php
http://www.ileseguin-rivesdeseine.fr
http://www.aucoeurdelileseguin.fr/en/the-project