Αρχιτεκτονικά πρωτότυπα

To πρωτότυπο είναι (όπως φανερώνει και η λέξη) το πρώτο του είδους του και δημιουργείτε έτσι ώστε όμοια αντικείμενα να κατασκευαστούν ακολουθώντας τις προδιαγραφές του. Είναι προφανές λοιπόν πως η εξέλιξη και η κατασκευή πρωτοτύπων είναι μια δημιουργική αλλά σαφώς και φιλόδοξη υπόθεση. Σε αυτή την έκθεση αρχιτεκτονικών πρωτοτύπων στο Building Centre, αυτό που βρήκα πιο ενδιαφέρον ήταν πως η δημιουργικότητα δεν χαρακτηρίζει μόνο τους καλλιτέχνες. Μηχανικοί, εφευρέτες και ερευνητές μπορεί να είναι δημιουργικοί με έναν τρόπο που οι καλλιτέχνες δεν μπορούν ούτε καν να φανταστούν. Τα εκθέματα αποδεικνύουν πως φέροντα στοιχεία και μέθοδοι δόμησης που προκύπτουν σαν λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα του εργοταξίου ή εφευρίσκονται με σκοπό να μειώσουν το κόστος και να εξοικονομήσουν ενέργεια μπορούν να παράγουν άκρως ενδιαφέρουσες αρχιτεκτονικές μορφές.

Φυσικά είμαι σχεδόν σίγουρη πως designers έχουν αναμιχθεί στο αισθητικό ραφινάρισμα των εκθεμάτων. Ωστόσο αυτό που κατά την γνώμη μου κάνει τα εκθέματα ιδιαίτερα είναι πως η αισθητική τους μοιάζει να μην είναι αυτοσκοπός αλλά αντιθέτως προκύπτει σχεδόν σαν υποπροϊόν του πρωταρχικού μελήματος του δημιουργού τους, το οποίο είναι αναμφισβήτητα η επιστημονική έρευνα.

Ο επιτυχημένος σχεδιασμός συχνά είναι εργονομικός. Άλλωστε ο κόσμος πάντα έλκεται από αυτού του είδους την καινοτομία που κάνει την ζωή πιο εύκολη ενώ ταυτόχρονα εισάγει αλλαγές σε ότι είναι δεδομένο στην καθημερινότητα και το περιβάλλον. Αυτό άλλωστε φέρνει και τα πλήθη στις διεθνείς εκθέσεις ή στις εκθέσεις βραβείων design, ότι είναι φρέσκο, μη-αναμενόμενο αλλά και πρακτικό.

Όλα τα πρωτότυπα της έκθεσης χαρακτηρίζονται από ένα τέτοιο βαθμό καινοτομίας, ωστόσο κάποια από αυτά είναι πιο πειραματικά και λιγότερο πρακτικά από άλλα έτσι ώστε καταλήγουν να γίνονται κάπως διακοσμητικά. Ένα παράδειγμα είναι το Protocell mesh[1] που δημιουργήθηκε σαν πανεπιστημιακό πείραμα και είναι ένας περίεργος συνδυασμός μίας αυτό-φερόμενης κατασκευής που μοιάζει με ιστό αράχνης η οποία συμπεριλαμβάνει φίλτρα που κατακρατούν τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Το ξύλινο κύμα (Timber wave[2] )σχεδιάστηκε για να διακοσμήσει την είσοδο του μουσείου Βικτόρια & Άλμπερτ για την εβδομάδα Design του Λονδίνου το 2011. Η κατασκευή αυτή ομοίως δεν δημιουργήθηκε για να λύσει κάποιο πρακτικό πρόβλημα αλλά είναι μια μελέτη τρισδιάστατης κατασκευής από ξύλα που δεν είναι συμμετρικά και ήταν εξαιρετικά εντυπωσιακό. Το ίδιο ισχύει για τα 'Κόκκαλα' (Bones[3]) που είναι κύλινδροι που χρησιμοποιούνται ως διακοσμητικά στοιχεία καθώς και για σκίαση σε όψεις κτιρίων.

Υπάρχουν ωστόσο κάποια εκθέματα που δεν τραβάνε τόσο την προσοχή εκ πρώτης όψεως γιατί μοιάζουν πολύ τεχνικά και όχι τόσο εντυπωσιακά από πλευράς design 'Οπως το 'Autarki 1:1'[4] (προκύπτει από το ελληνικό Αυτάρκης) ή το Loblolly house[5] όπου ολόκληρα τμήματα των σπιτιών σε κανονικό μέγεθος 1:1 έχουν μεταφερθεί εδώ για την έκθεση. Όταν κανείς ερευνήσει καλύτερα τα εκθέματα αυτά μαθαίνει πως το 'Autarki' είναι ένα μοναδικό πείραμα ενός σπιτιού που λειτουργεί σχεδόν χωρίς ενεργειακές απώλειες εξ ολοκλήρου αυτο-συντηρούμενο ενώ το Loblolly house είναι ένα σύστημα δόμησης όπου όλα τα επί μέρους τμήματα του οργανώνονται εκτός εργοταξίου και τελικά μεταφέρονται στο οικόπεδο όπου και συναρμολογούνται με ανατρέψιμο τρόπο. Δηλαδή όλα τα μέρη βιδώνονται μεταξύ τους έτσι ώστε να μπορούν σε περίπτωση κατεδάφισης απλά να ξεβιδωθούν και να χρησιμοποιηθούν ξανά.

Το 'Fabric formwork'[6] είναι εξίσου μη-εντυπωσιακό εκ πρώτης όψεως ως έκθεμα, εφόσον ο επισκέπτης βλέπει απλά ένα μπετονένιο υποστύλωμα στην μέση της αίθουσας. Η εφεύρεση όμως αποτελεί την πολυετή μελέτη μιας ερευνήτριας για την διδακτορική της διατριβή στην οποία εξέλιξε μια μέθοδος καλουπώματος για μπετόν όπου το καλούπι είναι από ύφασμα άρα μπορεί να παράγει μορφές που ούτε θα τις φανταζόμασταν πριν από μερικά χρόνια.

Στην έκθεση βλέπει κανείς και εκθέματα που μοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει μέσα από βιβλία επιστημονικής φαντασίας και έχουν ανάλογα φουτουριστικά ονόματα όπως το Nematox II[7] που είναι ένα νευραλγικό τμήμα ενός συστήματος αυτό-φερόμενου υαλοπετάσματος υψηλής τεχνολογίας. Τόσο το Nematox II όσο και ένα μυστήριο βιολί[8] (που δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς για ποιο λόγο βρίσκεται σε μια έκθεση αρχιτεκτονικής), είναι προϊόντα προσθετικής κατασκευής με άλλα λόγια τρισδιάστατης εκτύπωσης.

Υπάρχουν επίσης αντικείμενα εδώ που τοποθετούνται στην μέση του φάσματος πραγματικού/επιστημονικής-φαντασίας και η πολυπλοκότητα τους αναφέρεται κυρίως στον τρόπο συναρμολόγησης των μερών τους τα οποία από μόνα τους είναι τελείως συνηθισμένα. Παραδείγματος χάριν η Trada pavilion[9] είναι μια άκαμπτη καμπύλη κατασκευή ιδιαίτερης γεωμετρίας που προκύπτει όμως από απλά επίπεδα ξύλινα πανέλα που συνδέονται βάση ενός πολύπλοκου αλγορίθμου με συνηθισμένους μεντεσέδες. Το Zoid[10] είναι ένα σκαμνί που δεν θα μπορούσε να υπολογιστεί και να σχεδιαστεί χωρίς CAD. Ένα επίπεδο μεταλλικό φύλλο, ακολουθώντας το πρωτότυπο σχέδιο που δημιουργήθηκε με παραμετρικό σχεδιασμό, διπλώνεται εξ ολοκλήρου με τα χέρια για να σχηματίσει το κάθισμα. Το Fab pod[11] είναι ένα σύστημα υπερβολοειδών ανακλαστικών πανέλων υψηλής ηχητικής απορροφητικότητας που μπορούν να βελτιώσουν εξαιρετικά την ηχητική μόνωση σε γραφεία ανοιχτής κάτοψης.

Τέλος η έκθεση συμπεριλαμβάνει ένα σχεδιαστικό και κατασκευαστικό πρόβλημα 130 χρονών που έχει προβληματίσει πολλούς μηχανικούς σε σημείο εμμονής: αυτό της Sagrada Famillia που έμεινε ημιτελής μετά τον πρόωρο θάνατο του μοναδικού Antoni Gaudi. H δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονη ψηφιακή εποχή έχει αλλάξει σημαντικά τις παραμέτρους του προβλήματος έτσι ώστε η λύση να είναι πια εφικτή. Η κατασκευή τρισδιάστατων ψηφιακών μοντέλων και στην συνέχεια η επίσης τρισδιάστατη εκτύπωση τους σε πολυμερές υλικό διευκολύνει πολύ την διαδικασία επίλυσης του γρίφου που έμοιαζε να οδηγείται σε αδιέξοδα για πολλές δεκαετίες λόγω της έλλειψης μιας πρωτότυπης μακέτας του έργου από τον αρχιτέκτονα. Αν όλα τα παραπάνω παραδείγματα εκθεμάτων δεν μοιάζουν αρκετά εντυπωσιακά για τον επισκέπτη σίγουρα το τελευταίο κερδίζει τις εντυπώσεις εφόσον λύνει ένα πρόβλημα που έμοιαζε άλυτο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η έκθεση ταξίδεψε από το Νottingham στο Λονδίνο όπου και παρέμεινε μέχρι τις 15 Μαρτίου. Στην περίπτωση που την συναντήσετε κάπου αλλού την συνιστώ ανεπιφύλακτα.

της Μάνιας Οικονόμου

Λίστα των δημιουργών των εκθεμάτων/ Παραπομπές
[1] Του Peter Beesley. Βρείτε την ιστοσελίδα του εδώ και δείτε ένα βίντεο για αυτό το Protocell εδώ
[2] Του αρχιτεκτονικού γραφείου της Amande Levete Architects AL_A .Βρείτε το έργο στην ιστοσελίδα του αρχιτεκτονιού γραφείου εδώ
[3] Του Barkow Leibinger ιστοσελίδα εδώ
[4] Των Jesper Nielsenand και Nikolaj Callisen Friis δείτε περισσότερα εδώ και εδώ εδώ
[5] Του Kieran Timberlake η καταχώρηση για το έργο στην ιστοσελίδα του εδώ και δείτε ένα βίντεο για το Loblolly house εδώ
[6] Της Anne-Marie Manelius. Διαβάστε περισσότερα για αυτήν εδώ
[7] Του Holger Strauss για το πανεπιστήμιο Delf Technical University. Διαβάστε περισσότερα για την προσθετική κατασκευή εδώ
[8] Μελέτη από το Manufacturing Research Division, τμήμα Faculty of Engineering, του πανεπιστημίου του Nottingham. Διαβάστε περισσότερα εδώ
[9] Της εταιρίας Ramboll Computational design. Βρείτε το εδώ και διαβάστε περισσότερα για αυτό εδώ
[10] Του Yves Ebnöther. Βρείτε το Zoid στην ιστοσελίδα του εδώ
[11] Από το Sial, του Royal Melbourne institute of Technology. Βρείτε το εδώ
[12] Του Antoni Gaudi. Η έρευνα σήμερα συνεχίζεται από τον Mark Burry. Διαβάστε περισσότερα για την πορεία της εδώ.