Οδοιπορικό στο μνημείο του Αφανούς Ναυτικού στον Πειραιά

Στο παραλιακό μέτωπο του Πειραιά, στην ακτή Θεμιστοκλέους, συγκεκριμένα στον όρμο Μπαικούτσι και λίγο πριν το λιμάνι του Πειραιά στέκει αγναντεύοντας τον Αργοσαρωνικό το μνημείο του Αφανούς Ναυτικού, ένα μνημείο όχι τόσο γνωστό στο ευρύ κοινό. Σχεδιάστηκε απο τον αρχιτέκτονα Φιντικάκη στη μνήμη των Ελλήνων ναυτικών.

Το μνημείο βρίσκεται δίπλα στα μακρά τείχη του Θεμιστοκλή, γνωστά και ως Κονώνεια τείχη, μέρος των οποίων μπαζώθηκε τη δεκαετία του 1960 από τον τότε δήμαρχο του Πειραιά Α. Σκυλίτση. Τη δεκαετία του 1980 η Μελίνα Μερκούρη κατάφερε να αναδείξει τα τείχη και να αλλάξει την όψη τους. Σήμερα γίνονται εργασίες από την αρχαιολογική υπηρεσία για να αναδειχτούν στα σημεία που έχουν μπαζωθεί.

Η πρόσβαση στο χώρο του μνημείου είναι εύκολη από το δρόμο. Το μνημείο έχει δυτικό προσανατολισμό και αναπτύσσεται σε τέσσερα επίπεδα. Τα τρία πρώτα είναι διάδρομοι με μικρά παρτέρια και χώρους ανάπαυσης με μικρή υψομετρική διαφορά μεταξύ τους, τριών - τεσσάρων σκαλοπατιών. Στο τέταρτο και τελευταίο επίπεδο, που είναι και το μεγαλύτερο, βρίσκεται το κύριο θέμα του μνημείου, ο μεγάλος σταυρός και το γλυπτό του καθηγητή Λ. Λαμέρα.

Ο σταυρός αποτελείται από δύο οριζόντια και δύο κάθετα πτερύγια. Η σωστή μελέτη της διατομής τους εξαλείφει την οπτική απάτη της καθ' ύψος προοπτικής με σκοπό την οπτική μείωση του όγκου. Τα κάθετα πτερύγια ενώνονται μεταξύ τους με τρεις συνδέσμους. Στο ύψος του μέσου ανθρώπου (~ 1.80μ) βρίσκεται ο πρώτος σύνδεσμος και ο τρίτος στην κορυφή. Ο δεύτερος σύνδεσμος, για λόγους στατικούς τοποθετήθηκε στη χρυσή τομή των άλλων δύο. Στην βάση του σταυρού ένα γλυπτό συμπληρώνει τη σύνθεση, είναι από γκρί μάρμαρο με μορφή θαλάσσιου κυματισμού. Πέντε γλάροι που συμβολίζουν τις πέντε ηπείρους, στεφανώνουν με κλαδιά δάφνης τους υγρούς τάφους των Ελλήνων ναυτικών.

Η όλη εγκατάσταση είναι ενταγμένη τέλεια στο σημαντικό περιβάλλοντα χώρο δίνοντας την αίσθηση ότι το μνημείο βρίσκεται χρόνια στο χώρο. Η βάση του τέταρτου επιπέδου επηρεάστηκε από την καμπύλη του εχίνου του δωρικού κιονόκρανου, έτσι η σκοτία που δημιουργείται εξασφαλίζει την ομαλή σύνδεση του μνημείου με το βραχώδες ανάγλυφο. Για τον ίδιο λόγο, χρησιμοποιήθηκε σαν κύριο υλικό του έργου το εμφανές μπετόν ενώ τα δάπεδα των επιπέδων είναι επενδεδυμένα με πλάκες Καρύστου μεγάλων διαστάσεων.

Δυστυχώς σήμερα η εικόνα του μνημείου αλλά και όλης της περιοχής είναι απελπιστικά άσχημη. Παντού στο μνημείο υπάρχουν σημάδια από γκράφιτι. Από τη γλυπτική σύνθεση απουσιάζουν οι πέντε χάλκινοι γλάροι, σακούλες με σκουπίδια βρίσκονται άτακτα πεταμένα στην ευρύτερη περιοχή σαν να είναι μέρος μιας μοντέρνας εγκατάστασης κάποιου εκκεντρικού καλλιτέχνη. Όλα τα παραπάνω όμως οφείλονται στην εγκατάλειψη του μνημείου.

Μανώλης Οικονόμου

-Η αεροφωτογραφία είναι από το google earth.
-Οι φωτογραφίες είναι του υπογράφοντα (του 2010).