(128.12) Παρεμβάσεις στις στάσεις του αστικού σιδηρόδρομου της γραμμής Πάτρα – Ρίο

Φοιτήτριες: Μάτσα Σάρρα, Μπακάλη Καλλιόπη
Επιβλέπων καθηγήτης: Ηλίας Κωνσταντόπουλος
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών
Ημερομηνία παρουσίασης : 26 Ιουνίου 2012

Μετά από μια μακρόχρονη απουσία του τραίνου στην Πάτρα, τον Αύγουστο του 2010 τέθηκε και πάλι σε λειτουργία εκτελώντας αυτή τη φορά ένα τοπικό δρομολόγιο (Ρίο - Αγ. Νικολάου - Αγ. Ανδρέας). Το πιλοτικό πρόγραμμα του αστικού σιδηρόδρομου μονιμοποιήθηκε, και προστέθηκε η ενδιάμεση στάση του Καστελόκαμπου, ενώ αργότερα οι στάσεις: Στάδιο Παναχαϊκής και Μποζαΐτικα.

Το έναυσμα να ασχοληθούμε με τη σιδηροδρομική γραμμή της πόλης και με παρακείμενες περιοχές, μας δόθηκε όχι μόνο από την λειτουργική ευκολία που προσδίδει στις περιοχές που κατοικούμε, αλλά και από την εμπειρία του ταξιδιού στο χώρο και το χρόνο της πόλης μας.

Αρχικά, για την επιλογή των νέων στάσεων υπήρξαν καθοριστικοί λόγοι εγγύτητας και στρατηγικής. Η βασική ιδέα σχεδιασμού αφορά στη δημιουργία ενός συστήματος αναγνωρίσιμου υπερτοπικά, φερόμενη η κάθε στάση κοινά στοιχεία αλλά ταυτόχρονα ενισχύοντας τον τοπικό χαρακτήρα κάθε περιοχής μέσα από τις χρήσεις που θα φιλοξενεί. Κατά την αναθεώρηση των στάσεων προβήκαμε είτε στη διατήρηση υπαρχόντων είτε στη δημιουργία νέων με στόχο την ανάδειξη συγκεκριμένων θεματικών χαρακτήρων και την καθιέρωση τους ως προορισμούς. Ειδικότερα, εντοπίζουμε τις εξής θεματικές στάσεις: Άγιος Ανδρέας (ιστορία του τρένου), Αγίου Νικολάου (εμπόριο και ψυχαγωγία), Ζυθοποιία Μάμος (αχαϊκή βιομηχανία), Κανελλοπούλου (άθληση), Εστία (φοιτητικές δραστηριότητες), Ρίο (γειτονιά).

Προτείνουμε, λοιπόν, ένα σύστημα καννάβου, με αφετηρία τη γραμμή του τραίνου, που απλώνεται σαν ιστός μέσα στις περιοχές παρέμβασης και τις διαμορφώνει. Το σύστημα αυτό υιοθετεί την παραλληλία της γραμμής και κατά την εξάπλωση του παρουσιάζει πυκνώματα και αραιώματα, που σηματοδοτούν διαφορετικές υφές και χρήσεις. Ουσιαστικά, ο κάνναβος αποτελεί ένα σύστημα αρμολόγησης από διατομές διπλού Γ υλικού corten, πάνω στις οποίες εδράζεται ένα δεύτερο σύστημα με στοιχεία αστικού εξοπλισμού. Ειδικότερα, πάνω στα διπλά Γ κουμπώνουν διατομές μονού Τ, στις οποίες συγκολλούνται κοιλοδοκοί που συνθέτουν τον αστικό εξοπλισμό. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στέγαστρα ή φέροντες οργανισμοί κτιρίων, επιλέγονται διατομές Η. Ουσιαστικά, η "γραμμή" του Τ σε συνδυασμό με τα στοιχεία από τις κοιλοδοκούς αποτελούν μια συνέχεια, σαν μια "κορδέλα" που κινείται στο χώρο.

Το παραπάνω σύστημα που αναλύθηκε, προτείνεται σε όλες τις στάσεις του αστικού σιδηροδρόμου, από τις οποίες  επιλέξαμε τρεις και το εξετάσαμε αναλυτικότερα. Αυτές είναι η Ζυθοποιία Μάμος, η Εστία και το Ρίο.

Στάση: Ζυθοποιία Μάμος
Πρόκειται για ένα βιομηχανικό συγκρότημα που λειτουργούσε κυρίως ως ζυθοποιία. Η λειτουργία του σταμάτησε το 1980 και έκτοτε παραμένει εγκαταλελειμμένο. Η πρόταση μας αφορά τόσο στην ενεργοποίηση των συγκεκριμένων κτιρίων όσο και στην ανάπλαση του υπαίθριου χώρου αυτών. Συγκεκριμένα, στα βιομηχανικά κτίρια από τα οποία διατηρούνται τα εξωτερικά κελύφη, προτείνεται να φιλοξενηθούν εκθεσιακοί χώροι, ενώ στα καλύτερα διατηρημένα κτίρια σκηνές εκδηλώσεων, αγορά τοπικών προϊόντων, βιβλιοθήκη και αρχείο υλικού. Στον περιβάλλοντα χώρο οργανώνονται ένα θέατρο, μια αγορά και μια στάση χαλάρωσης γύρω από το δέντρο banyan, δέντρο που έχει ανακηρυχτεί μνημείο φυσικής ιστορίας. Επίσης, τοποθετείται μια μικρή κτιριακή μονάδα που υπάρχει σε όλες τις περιοχές, αλλάζοντας χρήση και όψεις ανάλογα με την περίπτωση. Στη συγκεκριμένη στάση, το κτίριο περιέχει ένα χώρο πληροφοριών και βοηθητικούς χώρους. Αποτελεί και αυτό μέρος του συστήματος αφού ο φέροντας οργανισμός και η εσωτερική επίπλωση κουμπώνουν στον κάνναβο.

Στάση: Εστία
Στη συγκεκριμένη περιοχή, η γραμμή του τραίνου βρίσκεται σε ύψωμα σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα πρανές. Ίσως είναι η μοναδική περίπτωση που το τραίνο αποτελεί ένα μη προσπελάσιμο όριο. Για το λόγο αυτό η πλατφόρμα επιβίβασης προσαρμόζεται στο ανάγλυφο του εδάφους. Έχοντας την φοιτητική εστία ως κεντρικό θέμα της στάσης, οι διαμορφώσεις αφορούν φοιτητικές δραστηριότητες σε συνδυασμό με ένα άνοιγμα προς τη γειτονιά. Έτσι η πλατφόρμα μετατρέπεται σε ένα υπαίθριο θέατρο, το κατώτερο σημείο του οποίου συνδέεται με ένα χώρο χαλάρωσης και την τυπική κτιριακή μονάδα της πρότασης που φέρει βοηθητικούς χώρους και μια καντίνα - bar. Στο τέρμα αυτής της πλευράς υπάρχει μια καλλιεργήσιμη έκταση ώστε να καταστεί δυνατή μια αλληλεπίδραση κατοίκων και φοιτητών. Επειδή η στάση αυτή αποτελεί κόμβο σύνδεσης με το πανεπιστήμιο και το νοσοκομείο, από την πλατφόρμα ξεκινάει επίσης μια πορεία που οδηγεί τον επιβάτη κατευθείαν στη στάση των λεωφορείων. Στην πλευρά της εστίας, διαμορφώνονται χώροι άθλησης, ψυχαγωγίας, μελέτης και χαλάρωσης.

Στάση:Ρίο
Στο Ρίο, ο σταθμός του τραίνου και οι σιδηροδρομικές γραμμές αποτελούν το κέντρο συσσώρευσης των χρήσεων της περιοχής και κομβικό σημείο κυκλοφορίας. Λόγω των παραπάνω, ήταν αναγκαία μια γενική οργάνωση της περιοχής. Για την αποσυμφόρηση της κεντρικής διασταύρωσης, προτείνεται η διάνοιξη μιας οδού, η σύνδεση δυο άλλων, και ένας διαμορφωμένος χώρος στάθμευσης. Εδώ, η πλατφόρμα τοποθετείται δίπλα στο παλιό κτίριο της στάσης με την κτιριακή μονάδα να φέρει μια καντίνα-bar, βοηθητικούς χώρους και κισσέ πώλησης εισιτηρίων, αφήνοντας τα διοικητικά τμήματα στο παλιό κτίριο. Από την πλατφόρμα μια ράμπα κατευθύνει τον επισκέπτη προς τα δυτικά, όπου βρίσκεται μια πλατεία που μπορεί να φιλοξενεί την εβδομαδιαία λαϊκή αγορά του Ρίου. Στο τέλος την πλατείας υπάρχει ένας πιο διαμορφωμένος χώρος με τις "κορδέλες" να ξεπερνούν τα όρια του αστικού εξοπλισμού και να επεκτείνονται και στα στοιχεία της παιδικής χαράς.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.