106.15 Εκπαιδευτικό εργαστήρι στο Πέραμα

Φοιτήτριες: Ματθαίου Δανάη-Δήμητρα, Μπόβολου Άννα
Επιβλέπουσα: Σοφία Τσιράκη
Σύμβουλος: Ειρήνη Κλαμπατσέα
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία Παρουσίασης: Μάρτιος 2015

Το Πέραμα είναι προάστιο του Πειραιά στο δυτικότερο άκρο της Αθήνας.  Είναι μια περιοχή χαρακτηριστικά βραχώδης, μάλιστα, το έδαφός παρουσιάζει κλίσεις που σε μερικά σημεία ξεπερνούν το 30%. Όσον αφορά στην ιστορική εξέλιξη του δήμου και το πώς η περιοχή διαμορφώνεται οικιστικά, το σημαντικότερο γεγονός για την έναρξη του οικισμού αποτέλεσε η μεταφορά των ναυπηγοεπισκευαστικών μονάδων από τον Άγιο Διονύσιο του Πειραιά στην παραλία του Περάματος 1924. Από τότε οποιαδήποτε κοινωνική ή οικιστική εξέλιξη στην περιοχή σχετίζεται με τη δραστηριότητα της  ναυπηγοεπισκευής.

Παρατηρώντας συνολικά την έκταση του δήμου φαίνεται πως αυτός θα μπορούσε να χωριστεί σε τέσσερις υποπεριοχές ανάλογα με την ποιότητα κατοίκησης, τον χωρικό παράγοντα και την αίσθηση που αυτές δημιουργούσαν στον επισκέπτη. Η περιοχή πάνω από τις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών φάνηκε να παρουσιάζει τα περισσότερα προβλήματα συγκριτικά με τις υπόλοιπες περιοχές του δήμου. Ένας παράγοντας για την επιλογή της ήταν η έλλειψη σε κοινόχρηστους χώρους και κοινωνικές υποδομές. Το κυριότερο όμως πρόβλημα αποτελούν οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, οι οποίες φαίνεται να εισχωρούν στον οικισμό, καθώς βρίσκονται σε απόσταση μόλις 10 μέτρων από αυτόν. Οι εγκαταστάσεις αυτές αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για τους κατοίκους. Πέρα από τις τοξικές αναθυμιάσεις, τις οχλήσεις και την κυκλοφοριακή φόρτιση, το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ο κίνδυνος  ατυχημάτων όπως εκρήξεις και ανατινάξεις φιαλών, πυρκαγιές και διαρροές αγωγών. Έτσι η αρχική πρόθεση  είναι η απομάκρυνση των εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών από την κατοικημένη περιοχή, διότι αποτελούν ασύμβατη χρήση με την κατοικία ενώ μοιάζουν να χωρίζουν την οικιστική περιοχή σε δύο μέρη. Ο χώρος που θα ελευθερωθεί θα μπορέσει να αξιοποιηθεί ώστε να χωροθετηθούν χρήσεις οι οποίες λείπουν από την δήμο, όπως ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και το τοπικό εμπόριο και να συντελέσει στην ενοποίηση του οικισμού.

Επιλογή χρήσης
Το ζητούμενο είναι να οργανωθεί ένας χώρος ο οποίος θα είναι ο συνδετήριος κρίκος μεταξύ κατοικίας και παραγωγής, ύστερα από την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων, ο οποίος θα τονώσει τον εργασιακό τομέα και παράλληλα θα λειτουργήσει σαν χώρος συνάντησης και πολιτισμού για τους κάτοικους. Ο χώρος λοιπόν που προτείνεται είναι ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο με συμπληρωματικές πολιτιστικές λειτουργίες. Το συγκρότημα θα στεγάσει δύο εργαστήρια, ένα μαγειρικής και ένα μικροκατασκευών (χρησιμοποιώντας υλικά όπως ξύλο,               μέταλλο, ύφασμα). Tα μαθήματα δεν θα είναι μόνιμα για το εργαστήριο αλλά θα μπορούν να αλλάζουν ανάλογα με τη ζήτηση και τις ανάγκες των ενδιαφερόμενων. Τα αντικείμενα που θα παράγονται από τους σπουδαστές θα πωλούνται προς όφελος του συγκροτήματος και της συντήρησής του. Πέρα όμως από τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα ο χώρος θα λειτουργεί και ως χώρος συναναστροφής, συζήτησης, πολιτισμού και συνάντησης. Το εργαστήριο αυτό θα ανοίξει νέες προοπτικές για την περιοχή δίνοντας τη δυνατότητα για μόρφωση και για διάλογο, κάτι που οι κάτοικοι έχουν ανάγκη αλλά μέχρι τώρα στερούνται το χώρο. Παράλληλα θα είναι ένα κίνητρο για εύρεση νέων ενδιαφερόντων προκειμένου να έχει και εργασιακό αντίκτυπο.

Επιλογή χώρου
Το οικόπεδο που επιλέχθηκε βρίσκεται μεταξύ του οικισμού και της περιοχής η οποία πρόκειται να υποδεχτεί τις νέες χρήσεις μετά την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων    πετρελαιοειδών. Στόχος ήταν η επιλογή ενός χώρου που να βρίσκεται στην καρδιά της γειτονιάς, να αναφέρεται στον κάτοικο και παράλληλα να λειτουργεί σαν ενοποιητικό στοιχείο μεταξύ κατοικίας και παραγωγής.

Αυτό που επιδιώχθηκε ήταν να λειτουργεί το κτίριο σαν πέρασμα, έτσι οι ροές στο οικόπεδο οργανώθηκαν με στόχο την ένωση των εισόδων του, ενώ ενδιάμεσα να υπάρχει πέρασμα από την αυλή του εργαστηρίου στην αυλή της εκκλησίας. Η κεντρική ιδέα λοιπόν ξεκινά με αυτή την διαδρομή για τους πεζούς και την ένωση των δύο αυλών. Το επόμενο στοιχείο ήταν το έντονο ανάγλυφο και οι θέες έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη για όγκους τοποθετημένους αμφιθεατρικά προσανατολισμένους στο νότο. Έτσι οι συνθετικές αρχές λειτούργησαν ώστε οι όγκοι να διαμορφωθούν μέσω των εξωτερικών διαδρομών με αποτέλεσμα ο περιβάλλοντας να γίνεται κτίριο και το κτίριο περιβάλλοντας.

Το κτίριο προκειμένου να εντάσσεται καλύτερα στον τόπο, διατηρείται σε χαμηλό ύψος ακολουθώντας την κλίση του εδάφους. Έτσι το κτίσμα εισχωρεί στο οικόπεδο. Σημαντική ήταν η επιθυμία για φυσικό φωτισμό. Έτσι οι λειτουργίες που απαιτούν καλύτερο φωτισμό χωροθετούνται νότια, ενώ στα βόρια τμήματα των όγκων υπάρχουν διάδρομοι και κλιμακοστάσια. Για τους χώρους που βρίσκονται κάτω από το έδαφος έχει γίνει επίσης μέριμνα για φωτισμό με φωτιστικές σχισμές ή ανοίγματα στην οροφή.

Ο χώρος λόγω των διαφορετικών λειτουργιών που φιλοξενεί αλλά και λόγω των διαφόρων επιπέδων της εξωτερικής διαδρομής έχει πρόσβαση στο εσωτερικό από τέσσερις διαφορετικές εισόδους. Η κύρια είσοδος γίνεται μέσω της κεντρικής αυλής, στην καρδιά της σύνθεσης, στον κάθετο όγκο που φιλοξενεί τις πολιτιστικές λειτουργίες. Στο ίδιο επίπεδο βρίσκεται και η δεύτερη είσοδος στον εκπαιδευτικό χώρο. Στο τμήμα της σύνθεσης με τον πιο δημόσιο χαρακτήρα βρίσκονται δύο ακόμα είσοδοι. Η πρώτη στο κατώτερο επίπεδο (+0.00) για την ευκολότερη πρόσβαση των επισκεπτών από τον κεντρικό δρόμο και η δεύτερη στο ανώτερο σημείο του ίδιου όγκου (+14.00) βάζοντας τον επισκέπτη στο κτίριο από το δρόμο βόρια του οικοπέδου. Τέλος το τμήμα του πωλητηρίου έχει αυτόνομη είσοδο στο επίπεδο του κεντρικού δρόμου.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.