Το κατά φύσιν ζην*

«Αντιλαμβάνομαι κι αντιγράφω,
εννοώντας ότι κατανοούμε πρώτα τη φύση
και μετά εφαρμόζουμε τους τρόπους της.
Η φύση είναι η καλλίτερη δασκάλα.
Η αποστολή της τεχνολογίας δεν είναι να διορθώνει τη φύση,
αλλά να κατασκευάζει μιμούμενη τις μεθόδους της».

(Viktor Schauberger)

Το κατά φύσιν ζην, δηλαδή το κατά φύσιν νοείν και πράττειν, αποτελεί τη λογική και ηθική αρχή λειτουργίας του κόσμου. Το εναντίον στον κατά φύσιν νόμο φτιάχνει κόσμο φτωχό, ορφανικό κι ανάρμοστο. Το εναρμόνιον αντίθετα, δημιουργεί άνθηση, πλεριοσύνη κι ακεραιότητα. Η βιοτική ισορρόπηση στη βιολογική νομοτέλεια και την πραχτική αναγκαιότητα δηλοί υπεύθυνη αυτογνωσία και πνέμα πρόνοο. Η ένστιχτη συναίσθηση της πράξης κατά το εν δυνάμει σύμμετρον στήνει πολιτισμό, παιδεία και φιλοσοφημένη ζωή, σ' ένα σύγκεντρο σπουδής, γνώσης και βίωσης. Όλα είναι πολιτισμός σε τούτο το είδωμα και πόνημα ζωής^. δυναμογόνος κι αυτοδύναμος πολιτισμός της στέργιας φύσης, κει οπού ο άνθρωπος εν αυτής γένεται κομιστής των νόμων της και πλαστουργός των έργων της. Με τούτη την ιδέα βάδισαν κάποιοι σοφοί της πράξης και φτιάξαν έργα της γης, σύμφωνα με το φυσικό νόμο, με της φύσης το περιούσιο, δηλαδή κατά το αξιωματικό της πρότυπο, σ' έναν αγώνα για την εντέλεια. Τέτοια γυμνασμένη διάνοια για το πράττειν του ανθρώπου στη γη, τέτοια πεφωτισμένη αντίληψη για το ενεργείν του ανθρώπου στη φύση είχε ο Βίκτωρ Σαουμπέργκερ (Viktor Schauberger) -ο πρώτος εν τη οργανική αρχή μηχανικός της.

 

Προσωπογραφία του Βίκτωρος Σαουμπέργκερ.

 

Το ανείδωτο της ύπαρξης
...και η σημασία της κατανόησής της

«Απαιτείται μεγάλη προσοχή και επιτόπια μακρόχρονη παρατήρηση
για να καταλάβουμε ότι πίσω από αυτή τη φαινομενικά χαοτική αταξία
υπάρχει η τάξη που έχει δημιουργήσει το σοφό χέρι της φύσης».

(Viktor Schauberger)

Ο Σαουμπέργκερ δεν ικανοποιούνταν με τα δεδομένα της επιστήμης. Διαφωνούσε θα λέγαμε με τη μεθοδολογία της. Θεωρούσε ότι κάτι βαθύτερο κρύβεται στη φύση, που την κινεί κι έχει σχέση με την οργανική της υπόσταση. Ότι η επιστήμη δεν εμβαθύνει ως προς αυτό, αλλά εξηγεί κι αξιωματικά πράττει, ότι ανακαλύπτει αλλά δε βλέπει το πιο μέσα της ανακάλυψης, που είναι η αποκάλυψη. Είναι η αποκάλυψη του ζώντος υλικού, της ενεργείας της ζωής, που για να τη δεις πρέπει νάχεις εννοήσει την ύπαρξη στο θέμελό της^. κει οπού το απλό, το γνήσιο και φυσικό διαμορφώνουν μιαν ανέγγιχτη από τον επιστημονικό νου πραγματικότητα. Να φτάσεις όχι στο μόριο, στην εσχατιά της ξήγησης, αλλά στο φάσμα, στην ουσία της. Σε αυτό που την ορίζει κι όχι σε ότι την αποτελεί.
Συνθέτοντας κι όχι αποσυνθέτοντας, εξηγείς και δημιουργείς. Διαφορετικά παρεξηγείς^. και δυστυχώς η επιστήμη, με την ανορθόδοξη μεθοδολογική προσέγγιση των δεδομένων, έχει πολύ παρεξηγήσει τον κόσμο, οδηγώντας τον σε δεινή θέση. Αυτή ενεργεί διασπώντας σύνθετες μορφές, που όμως έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους -είναι μορφές με πληρότητα. Τις καταστρέφει χρημοποιώντας την κίνηση της αποσύνθεσης, ενώ η φύση χρησιμοποιεί την ακριβώς αντίθετη κίνηση: τη συνθετική. Ενεργώντας κατά τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος, δεν ημπορεί να λειτουργήσει εν αρμονία στο φυσικό κόσμο, αφού πράττει αποσυνθετικά. Είναι εχθρικός του, ενώ έπρεπε να είναι εναρμόνιός του. Τούτη είναι η βασική του διαφορά με τα κείμενα, με τα υπαρκτά και τις σχέσεις τους, που δε βλέπονται παρά στα πλαίσια μιας -εντέλει- ανούσιας εκμεταλλευτικής πρακτικής.
Να φτάσεις λοιπόν πρέπει σε κείνο που ως ενέργεια αποδίδεται από την ύπαρξη, και που, στα πλαίσια της τεχνοκρατικής θεώρησης του κόσμου, δεν ημπορείς να το εννοήσεις. Σου φανερώνεται σ' ένα άλλο πεδίο γνώσης και πράξης, αποκαλύπτεται στο βιολογικό βάθος της ύπαρξης, μέσα από τις σχέσεις ενέργειας που κινούν τη φυσική ζωή και κάμνουν τ' άλαλα κι ακίνητα της πλάσης να πάλλονται εν ηρεμία! Φιλοσοφώντας στο φυσικό φαινόμενο μπορείς να διδαχτείς από αυτό και να το αντιγράψεις, έχοντάς το δει όχι απλώς ως φαινόμενο, αλλά και με την επίδρασή του στο περιβάλλον. Λειτουργώντας σύμφωνα με την πυθαγόρεια κοσμοθεωρία, πρέπει να εννοείς το αρμονικό γίγνεσθαι που διέπει το σύμπαν, και να νοιώθεις το φυσικό τόνο που διέπει κάθε σημείο του. Φιλοσοφημένος έτσι, είσαι εναρμόνιος του συμπαντικού μέτρου και της ισόρροπης πρακτικής. Σε μιαν τέτοια θεώρηση κινούμενος, μπόρεσε ο Σαουμπέργκερ κι αντιλήφθηκε τις αμφίδρομες σχέσεις μεταξύ δασών και υδάτων, και στήριξε σε αυτή την αρχή βασικό μέρος της έρευνάς του.
Παρατηρώντας, εντρυφώντας κι ερευνώντας συνειδητοποίησε ότι στο υδάτινο ρεύμα του δάσους υπάρχει μια ενέργεια αντίθετη σε αυτή του ρου, μια ενέργεια που την παράγει το ψυχρό νερό του ρύακα που ρέει εν τη φυσική αρμονία του δασικού οικοσυστήματος, κι εμφανίζεται με επάλληλες κινήσεις δίνης. Αυτή η ενέργεια, που τα ζώα της φύσης τη γνωρίζουν καλά και την εκμεταλλεύονται -όπως συμβαίνει με τις πέστροφες που κινούνται αντίθετα στο ρεύμα του ποταμού-, ο άνθρωπος δεν την ξέρει. Αυτήν προσπάθησε ν' αναπαράγει στις μηχανές του ο Σαουμπέργκερ, φτιάχνοντας ενέργεια οικολογική, κατά μίμηση των μηχανισμών της φύσης, στην οποία έβλεπε τη λύση της ενεργειακής αυτάρκειας της ανθρωπότητας.
Το φυσικό σύστημα δονείται αλλά εσύ, ο παρατηρητής του, δεν το βλέπεις, διότι εννοείς τη φυσική νομοτέλεια στα πλαίσια μηχανισμών και κανόνων, κι όχι μιας πράξης της ζωής που μπορεί να κρύβει πολλές εκπλήξεις -ιδού ο τεχνοκρατισμός σου... Κατέληξε, έτσι, ο Σαουμπέργκερ ότι η επιστήμη δεν αρκεί^. χρειάζεται νάχεις φιλοσοφήσει την ύπαρξη, να τη θεωρήσεις υπαρκτικά, για να την εξηγήσεις επιστημονικά. Το υπαρκτικό μυστήριο είναι περισσότερο σύνθετο από τη ξήγηση της επιστήμης, που προσπαθεί με την ανάλυση ν' αποδώσει τις αιτιατές καταβολές του φυσικού κόσμου. Χρειάζεται η αντίθετη μεθοδολογική πορεία: να συνθέσεις και να πράξεις μες στην απειροσύνθετη απλότητα του υπαρκτού, που δε βλέπεις! Κινείσαι δίπλα σε σχέσεις ζωής που δεν τις νοιώθεις, που δεν τις αντιλαμβάνεσαι -αν κι επιστήμονας, αν κι έμπειρος της πράξης. Και τούτο διότι έμαθες επιστητά ή χρηστικά να εννοείς το δημιούργημα και να μη ζεις εν τω συνόλω, με τα γύρα, να μη συμμετέχεις στις φυσικές σχέσεις ούτε να εναρμονίζεσαι με ότι σε ορίζει με την ύπαρξη^. παρά θέλεις εσύ να την ορίσεις.

 

Η σημασία της γης στη ζυγαριά της ανθρώπινης δραστηριότητας...

 

Έχεις, υπό αυτή την θέση, μια στάση ζωής εκμεταλλευτική, αφού εξαντλείς το σύστημα παίρνοντας από αυτό, χωρίς πρόνοια γι' αναπαραγωγή κι αυτορρύθμιση. Όμως, σύστημα που δεν αυτορρυθμίζεται καταρρέει, αφού, από ένα σημείο και πέρα αδυνατεί να (απο)δώσει. Τούτο, η αυτορρύθμιση του συστήματος, αποτελεί βασική αρχή της οικολογικής σκέψης, την οποία ενωρίς διατύπωσε ο Σαουμπέργκερ, πολύ δηλαδή πριν υπάρξει υποψία αντίδρασης στη δρομολογημένη και παγκοίνως σήμερα αποδεκτή μηχανική ανάπτυξη του κόσμου. Κι αποτελεί για το λόγο αυτό τον πρωτοπόρο της οικολογικής σκέψης, τον διαμορφωτή μιας αντίληψης σεβασμού για τη γη (για τη φύση) και τις προσφορές της. Με τέτοια φιλοσοφία και θεώρηση ζωής ξεκίνησε ο Σαουμπέργκερ να μελετά τη φύση -όχι ως επιστήμονας, ούτε ως πραχτικός της, αλλά ως διανοούμενος κι έντρυφός της. Ως βιωτής των σχέσεών της και μηχανικός των αρχών της. Η επιστήμη δεν του συγχώρεσε ποτέ το ότι παρεξέκλινε των κανόνων της! Δεν του συγχώρεσε το γεγονός ότι δεν κάθισε σε πανεπιστημιακά έδρανα κι άναρχος της σπουδής έγινε!
Ο Σαουμπέργκερ δε σπούδασε, δε μορφώθηκε επιστημονικά. Γι' αυτό και τον χαρακτηρίζουμε φυσιοδίφη, εφευρέτη και φιλόσοφο. Γύρευε νάβρει κείνο που η επιστήμη δεν έψαχνε. Γι' αυτό κι ασκήθηκε σε άλλα πεδία, σε κείνα της εμπειρικής έρευνας και της διανοητικής ενάσκησης με το φυσικό αντικείμενο. Γι' αυτό κι ολοκληρώθηκε παρατηρώντας κι εντρυφώντας στη φύση, φιλοσοφώντας σε αυτήν και μεταφέροντάς την, σε επίπεδο μηχανισμών, στο εργαστήριο. Κατανόησε βαθύτατα τις φυσικές διεργασίες ασκούμενος στο πεδίο, στο φυσικό κόσμο, έχοντας βιωματική σχέση μαζί του, διατυπώνοντας θεωρίες για τη φύση και τη λειτουργία της. Ανήλθε στο επίπεδο της έρευνας κατά το φυσικό νοούμενο, αφού πριν είχε ασκηθεί στη θεώρηση της φύσης. Θέλησε το παραπέρα^. όχι το «τι» και το «πώς», αλλά το «γιατί». Και κει βρήκε πεδίο γνώσης λαμπρό, μια παρθένα κι ανεξερεύνητη περιοχή. Διερωτάτο: Γιατί η φύση λειτουργεί κατά τον τρόπο που εξηγεί η επιστήμη; Και συμπλήρωνε τη σκέψη του με το επόμενο ερώτημα: Γιατί η φύση είναι τόσο άγνωστη, παρά τη ξήγηση της επιστήμης; Ιδού το παραπέρα που δεν ερευνούνταν και δε βλέπονταν από τους επιστήμονες, και που -κατά τη θεώρησή του Σαουμπέργκερ- έκρυβε τις βαθύτερες αλήθειες της ύπαρξης: την αποκάλυψή της.
Βέβαια, ακριβώς λόγω της μη επιστημονικής σπουδής του είχε πρόβλημα στη διατύπωση όρων^. και συνεπώς, στην απόδοση των ερευνών του. Γινόταν δυσνόητος, αν όχι ακατανόητος, σε βαθμό που απορρίπτονταν από τους επιστήμονες για την ανεπάρκειά του, την οποία, κατά την αντίληψή τους, κάλυπτε πίσω από καινοφανείς όρους κι αστήριχτες θεωρίες. Όλα αυτά, πάλι κατά την αντίληψη τούτων, τον έκαμαν να υπερβατεί και να πράττει πέρα από τα επιστητά, αντισυμβατικά κι αναπόδεικτα. Όμως, το πρόβλημα δε βρισκόταν τόσο στην έλλειψη επιστημονικής κατάρτισης, την οποία ξεπερνούσε με την προχωρημένη πρακτική του, αφού είχε φτάσει σ' ένα άλλο επίπεδο νόησης, βάζοντας δίπλα στους νόμους τις μορφές, αλλά στην αναγκαιότητα να μιλήσει με νέους όρους, αφού η μέχρι τούδε επιστήμη δεν τον κάλυπτε σε αυτό που ήθελε να εκφράσει. Όπως χαρακτηριστικά λέγει ο δρ. Νόμπερτ Χάρτουν αναφερόμενος στον Σαουμπέργκερ: «...η εργασία του φυσικού επιστήμονα περιλαμβάνει κυρίως αριθμούς και τύπους^. ωστόσο εκείνο που είναι βασικό, είναι το ταλέντο της παρατήρησης, που είχε σε μεγάλο βαθμό ο Σαουμπέργκερ».
Επιπρόσθετα, με την επιστημονική κοινότητα απέναντί του, την κατευθυμένη στη μηχανική ανάπτυξη του κόσμου, σύμφωνα με τις επιταγές και τα πρότυπα της βιομηχανικής επανάστασης, ο Σαουμπέργκερ δίσταζε ν' αποκαλυφθεί πλήρως, από το φόβο μήπως και το ενάντιό του σύστημα ενταφιάσει τις προσπάθειές του. Γι' αυτό και βλέπουμε, εκτός από νεολογικά να μιλά και κρυπτογραφικά, αφήνοντας μέρος των πληροφοριών του να φανούν, κρατώντας τον πυρήνα τους για το μέλλον. Τούτο τον έκαμε περισσότερο δύσκολο και δυσνόητο, δίνοντας λαβή στους επικριτές του να τον απομειώσουν και να τον θέσουν στο περιθώριο. Για το λόγο αυτό ο καθηγητής Βίλχελμ Μπάλτερς λέγει ότι, «είναι δύσκολο να καταλάβουμε τη γλώσσα του Σαουμπέργκερ, γιατί το έργο του ανήκει στο μέλλον».

 

Θεωρία Thomas Kuhn: Η συσσώρευση ανωμαλιών οδηγεί σε κατάσταση κρίσης, η οποία προκαλεί αναστάτωση και ανησυχία στους επιστήμονες, οι οποίοι χάνουν την εμπιστοσύνη τους στις πεποιθήσεις τους και αρχίζουν να αμφισβητούν τις θεμελιώδεις αρχές του κλάδου, ενώ παράλληλα επιχειρούν, στην αρχή τουλάχιστον, να ενσωματώσουν τις ανωμαλίες στις επιστημονικές μεθόδους και τεχνικές, κάτι που τελικά συνιστά μια θεραπεία που επιτείνει την ανωμαλία.

 

Ήταν απλώς ένας δασονόμος...

«Κάποιοι με θεωρούν τρελό. Μπορεί να έχουν δίκιο.
Αν είναι έτσι, ένας τρελός παραπάνω στον κόσμο.
Αν όμως έχω εγώ δίκιο και η επιστήμη σφάλλει,
τότε μακάρι ο θεός να ελεήσει την ανθρωπότητα».

(Viktor Schauberger)

Ο Σαουμπέργκερ ήταν άνθρωπος της φύσης. Γεννήθηκε στη φύση, διδάχθηκε από αυτήν, εργάστηκε σε αυτήν και δημιούργησε σύμφωνα με τις αρχές της. Γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου του 1885 στο χωριό Χολτσσλάγκ (Holzschlag) της Άνω Αυστρίας. Καταγόταν από οικογένεια δασικών, η οποία παραδοσιακά ασκούσε το συγκεκριμένο επάγγελμα γενιές πριν. Οι παππούδες του ήταν δασοφύλακες και ο πατέρας του δασάρχης στα δάση του Χολτσσλάγκ. Ήταν άνθρωποι διαποτισμένοι με το αίσθημα της φυσικής ζωής και συνειδητά προσηλωμένοι στη φυσική διαχείριση των δασών που επόπτευαν, στα οποία η ανθρώπινη παρέμβαση έπρεπε να είναι η μικρότερη δυνατή. Αυτή η αντίληψη αποτυπωνόταν και στο οικόσημο που ως πρώην αριστοκρατορική οικογένεια είχαν το δικαίωμα να διατηρούν, στο οποίο εμφαίνονταν ένας κορμός δέντρου με γιρλάντα από άγρια τριαντάφυλλα, με την επιγραφή «Πιστοί στα ήσυχα δάση» (ήταν πρώην αριστοκράτες διότι είχαν χάσει τα προνόμια και τον πατρικό οίκο του Σάουμπουργκ το 1230, μετά από διαμάχη με τον ισχυρό επίσκοπο του Πασάου). Η επιγραφή αυτή συμπυκνώνει το πνεύμα και τη φιλοσοφία της οικογένειας Σαουμπέργκερ για τη ζωή στη φύση, την οποία ήθελαν ατάραχη από τον άνθρωπο. Προσέχτε: όχι ανέγγιχτη, αλλά ήσυχη. Όχι τον άνθρωπο να ταράζει τη φύση και να την αναστατώνει για το όφελός του, αλλά να ζει αρμονικά εν αυτής, κατά τις αρχές της, παίρνοντας και δίνοντας στο φυσικό σύστημα, προς όφελος και των δύο.
Με τέτοιες αντιλήψεις διαποτίστηκε ο Σαουμπέργκερ, οι οποίες βαθιά του χαράχτηκαν και διαμόρφωσαν τον ακέριο ως προς την υπεράσπιση των ιδανικών του χαρακτήρα. Ήθελε να υπηρετήσει το δάσος, όπως και η οικογένειά του, όμως η από γεννησιμιού του κατατριβή με τη φύση, αλλά και ο ιδιαίτερος, διερευνητικός κι απαιτητικός χαρακτήρας του, διαμόρφωσαν μια βαθύτερη και πιο προχωρημένη αντίληψη γι' αυτήν, σε σχέση με των προπατόρων του. Δεν ήθελε απλά να προστατεύει και να διαχειρίζεται τη φύση, όπως εκείνοι, ούτε να έχει για τούτη την εμπειρική γνώση των συντοπιτών του, που ζούσαν εν αυτής και τη γνώριζαν βιώνοντάς την, ούτε ακόμη την ξερή επιστημονική της γνώση του τεχνοκράτη επιστήμονα, αλλά να τη βλέπει στο είναι της, ως ύπαρξη που κρύβει ζωή ανείδωτη, την οποία νοιώθει και θέλει να την αποδώσει. Αυτό τον βασάνιζε: το ν' αποδώσει τη φύση. Σε μιαν άλλη πορεία έπρεπε το λοιπόν να κινηθεί και διαφορετικά ν' αποδώσει το νοούμενο, να μεταστοιχειώσει το νοιώθειν της φυσικής ζωής σε πράξεις της ζωής, μεταφέροντας τις αρχές της φύσης στις πραχτικές των ανθρώπων. Αυτή θα ήταν η μεγάλη του προσφορά στη φύση, στη ζωή, στην ανθρωπότητα, στη γη, στον πλανήτη.

 

.
Ο Βίκτωρ Σαουμπέργκερ στο τέλος της δεκαετίας του 1920.

 

Έχοντας τούτη την ισχυρή επιθυμία, ν' αποδείξει την οργανική φυσική αρχή και να την αποδώσει, κάτι που προέκυπτε ως αποτέλεσμα βαθιάς εντρύφησης στο φυσικό αντικείμενο, αποστασιοποιήθηκε ενωρίς από τη λογική της οικογένειάς του, που ήταν προσανατολισμένη στο να σέβεται και να υπηρετεί το υψηλόν της δημιουργίας που τους προσφέρθηκε στον παράδεισο των δασών του Χολτσσλάγκ, και στράφηκε αλλού. Κατέληξε πως η επιπρόσθετη (επιστημονική) γνώση είναι περιττή όσο δε συνειδητοποιείται το βάθος της ύπαρξης και δε διερευνάται αυτή στο πεδίο της ζωής. Όταν λοιπόν απαίτησε ο πατέρας του να σπουδάσει, όπως εκείνος, τη δασολογική επιστήμη στο κοντινό πανεπιστήμιο και να γίνει δασάρχης, ως διάδοχός του στα δάση του Χολτσσλάγκ, αυτός αρχικά υπάκουσε, αλλά γρήγορα συνειδητοποίησε ότι η ακαδημαϊκή μόρφωση δεν τον κάλυπτε, και την εγκατέλειψε μετά το πρώτο έτος των σπουδών του. Το γεγονός ότι δεν τον κάλυπτε η επιστημονική γνώση του πανεπιστημίου δεν πρέπει να μας ξενίζει, καθώς τότε η δασολογική επιστήμη ήταν προσανατολισμένη στην ξυλοπονία ή στην επιστημονική (όπως συνηθίζεται να λέγεται) εκμετάλλευση του δάσους (μια κατεύθυνση από την οποία η ελληνική δασολογική επιστήμη αποστασιοποιήθηκε αρκετά αργά, αντικαθιστώντας τα εγχειρίδια της Δασοκομίας από αυτά της Δασικής Οικολογίας!), ενώ εκείνος μιλούσε για οικολογία (όχι για νατουραλισμό, μιαν αντίληψη των σημερινών κινημάτων υπέρ της φύσης, που λανθασμένα τα λέμε οικολογικά), δηλαδή για μια επιστήμη της αειφορίας κι όχι του σκοπού. Πήγε κατόπιν κι εγγράφηκε στη Σχολή Δασονομίας της περιφέρειας του Χολτσσλάγκ, που ήταν περισσότερο προσανατολισμένη στις φυσικές εφαρμογές, διαβλέποντας ότι μια τέτοια κατεύθυνση του ταίριαζε σε κείνο που είχε στόχο να πράξει, αφού του έδινε τη δυνατότητα ως εφαρμοστής να δράσει διερευνώντας τη φύση στο πεδίο. Από τη Σχολή Δασονομίας αποφοίτησε το 1904 μετά από κρατικές εξετάσεις και προσελήφθη το 1911 στη διοίκηση των πριγκιπικών κτημάτων «Σάουμπουργκ-Λίππε», στην περιοχή Στέιρλινγκ, ως δασονόμος των εκεί δασών.
Εν πρώτοις τοποθετήθηκε βοηθός του αρχαιότερου δασονόμου, όμως γρήγορα, και παρά το ότι ήταν πολύ νέος ακόμη, ανελίχθη κι απέκτησε δική του περιοχή ευθύνης, μετά από παρέμβαση του ίδιου του ιδιοκτήτη του δάσους, του πρίγκιπα Αδόλφου, που τον έχρισε υπεύθυνο της παρθένας περιοχής Μπερνεράου, έχοντας διαπιστωσει τις ικανότητές του, οι οποίες ξεπερνούσαν κατά πολύ αυτές των ομοιόβαθμων συναδέλφων του. Στην περιοχή του Μπερνεράου, αποκομμένος στην «εσχατιά» της φύσης, βρήκε το ιδανικό πεδίο των ερευνών του. Δάση παρθένα, όλο ζωή -κρυφή ή φανερή-, και μια ζωογόνα ενέργεια να πλημμυρίζει το σύμπαν: τούτο ήταν το άπαν που επιζητούσε. Εκεί, ερευνώντας τη φύση, διαπίστωσε για πρώτη φορά, επιβεβαιωνόμενος στις πεποιθήσεις του, ότι πολλά απ' όσα που του έμαθαν για τη φύση στη δασολογική σχολή ως επιστήμονα, στο λίγο χρόνο που φοίτησε εκεί, καθώς και πολλά άλλα που εμπειρικά τού μεταδόθηκαν ζώντας στην ύπαιθρο, ερχόταν σε αντίθεση με τη γνώση που αποκόμιζε μελετώντας τη φύση στην παρθενία της, αναζητώντας την οργανική της αρχή.

 

Αυστριακό ορεινό τοπίο (Cologne, G. Braun & F. Hogenberg, 1598).

Τα μυστικά του νερού

«Η απόκρυψη των μυστικών του νερού
είναι το μέσο για τη διαιώνιση του τόκου ως μέσου πλουτισμού.
Ο τόκος ευημερεί μόνο σε ελλειμματικές οικονομίες».

«Η διαφύλαξη των μυστικών του νερού είναι αναμφισβήτητα
η χρησιμότερη παρακαταθήκη για το μεγάλο κεφάλαιο.
Για το λόγο αυτό κάθε προσπάθεια που αποσκοπεί στη διερεύνησή τους εμποδίζεται».

(Viktor Schauberger)

Η πειραματική του Σαουμπέρκερ στη φύση εστιάστηκε στην έρευνα του νερού. Του νερού των δασών, του τρεχούμενου νερού της φύσης. Έγινε ο «μάγος του νερού», κατορθώνοντας να το ελέγχει, εντρυφώντας στα μυστικά του. Τον ώθησε σε αυτό η αρμονία του παρθένου δάσους, οπού όλα τα στοιχεία του δουλεύουν με τάξη και δίνουν το μέγιστο της ενεργείας τους. Τούτο που διαισθητικά το ένοιωθε, προβληματιζόταν να το αποδείξει. Κατέληξε ότι ο μόνος εφικτός τρόπος να το καταφέρει, ήταν ν' αντιγράψει τη φύση, ακολουθώντας την ομολογουμένως υψηλή ενορατική του διαίσθηση για τις φυσικές σχέσεις.
Η πρώτη απόδειξη ως προς τα παραπάνω ήλθε τυχαία, όταν διαπιστώθηκε ότι στέρεψε μια πηγή στο δάσος που επόπτευε, με το πέσιμο του πέτρινου στέγαστρου που ανέκαθεν την κάλυπτε. Στη σκέψη του συνδυάστηκε το στέρεμα της πηγής με την πτώση του στέγαστρου, κάτι που οι ντόπιοι και οι συνάδελφοι του απέρριπταν, διότι δεν έβρισκαν καμιά σχέση στα δύο. Αυτός επέμενε κι επιβεβαιώθηκε όταν αποκαταστάθηκε το στέγαστρο και η πηγή άρχισε πάλι να ρέει άφθονο νερό. Το γεγονός τούτο τον έκαμε να συμπεράνει δύο πράγματα για τη λειτουργία του νερού στη φύση: ότι το νερό ανταποκρίνεται πλήρως ως μέρος του φυσικού συστήματος όταν περιλαμβάνεται ενεργά σε αυτό αποτελώντας το ζωοδότη του (εν προκειμένω θεώρησε ότι η κομοστέγη του δάσους υποκαθίσταται από το στέγαστρο της πηγής), καθώς κι ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες και η φυσική ροή του νερού αποτελούν τα δύο κρίσιμα στοιχεία που ανεβάζουν τις ιδιότητές του σε υψηλό βαθμό, δηλαδή τις ιδιότητες της άνωσης, της ικανότητας μεταφοράς και της αναρροφητικής ικανότητας (που είναι η ικανότητα ν' αντλεί ενέργεια το νερό από τη βιόσφαιρα κι έτσι να γίνεται «ελκτικό», σηκώνοντας αντικείμενα από τον πυθμένα του). Όλα τούτα όμως για να συντελεστούν χρειάζονται τη φυσική αρμονία, και εν προκειμένω τη παρουσία του δάσους. Έλεγε: «Το νερό θέλει να κυλά σε σκιερές όχθες, για να προστατεύεται από το άμεσο χρως του ήλιου, και να έχει φυσικές ροές...»

 

Σχέδιο του Σαουμπέργκερ για την κίνηση του νερού.

 

Συνέχισε την πειραματική του στο νερό αναλαμβάνοντας μια τολμηρή πρωτοβουλία: να μετακινήσει την ξυλεία που παράγονταν στο δάσος μέσω ενός ρυακιού -μεγάλο, αλήθεια τόλμημα! Με δεδομένο ότι ο κατάλληλος τρόπος να μεταφερθεί η ξυλεία που υλοτομούνταν στις απομεμακρυσμένες συστάδες του δάσους ήταν ο υδάτινος, αφού το οδικό δασικό δίκτυο δεν ήταν ανεπτυγμένο και οι σύρτες της ζωομεταφοράς απαιτούσαν μεγάλη προπαρασκευή, ανέλαβε να μεταφέρει την υλοτομημένη ξυλεία μέσω ενός μικρού ρυακιού, πρακτικά ακατάλληλου για ξυλομεταφορά, με στενώματα και βραχώδη εμπόδια. Το κατάφερε αυτό δουλεύοντας τη νύχτα, τότε που η θερμοκρασία του νερού φτάνει στη χαμηλότερη τιμή της και το νερό έχει την καλλίτερη και μεγαλύτερη ροή του. Μετέφερε με το συγκεκριμένο τρόπο 1600 κυβικά μέτρα ξυλείας μέσα σε μια νύχτα, εντυπωσιάζοντας τους πάντες, που θεωρούσαν αδύνατη μια τέτοια ενέργεια.
Ακολούθως, το ενδιαφέρον του, πάλι με το νερό, κίνησε η συμπεριφορά της πέστροφας και του σολομού, που την εποχή της ωοτοκίας τους μετακινούνται αντίθετα στη ροή του ποταμού με χαρακτηριστική άνεση, χωρίς να δείχνουν κούραση. Τι έδινε αυτή την άνεση στα ψάρια; Ποια δύναμη τα βοηθούσε ενάντια στο ρου; Ποια δύναμη τα έκανε να πηδούν εμπόδια και καταρράκτες; Προηγούμενως, πειραματιζόμενος με την πέστροφα, είχε επιβεβαιώσει γι' ακόμη μια φορά τη θεωρία του για τη σημασία της θερμοκρασίας του νερού σε σχέση με τις ιδιότητές του, όταν παρατήρησε την πέστροφα να στέκεται ακίνητη στο νερό, αν κι αυτό κυλούσε με δύναμη. Διαπίστωσε πως αν άλλαζε τη θερμοκρασία του ύδατος ρίχνοντας καυτό νερό στο κρύο, η πέστροφα αντιδρούσε κι έχανε τη δυνατότητα της ισορροπίας της στο νερό, γιατί αλλοιωνόταν οι ιδιότητές του και από κρύο γινόταν ζεστό. Συνεπώς, η αλλοίωση των ιδιοτήτων του νερού, που επηρέαζε τη συμπεριφορά της πέστροφας, είχε σχέση με την ενέργεια που εκμεταλλευόταν αυτή για να σταθεροποιείται στο ρου.
Οι συνεχείς παρατηρήσεις και πειραματισμοί του Σαουμπέργκερ ως προς τη συμπεριφορά των ψαριών στο νερό, τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι αυτά εκμεταλλεύονται μια ενέργεια του νερού αντίθετη στο ρου του, την οποία δεν αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι, ακριβώς διότι νοιώθουν την κυρίαρχη ενέργεια της ροής και γιατί οι ιδιότητες του νερού δεν επενεργούν σε αυτούς άμεσα. Κατέληξε ότι το νερό που έτρεχε από μια βουνίσια πηγή βρισκόταν στη μεγαλύτερη πυκνότητά του -δηλαδή, στο σημείο ανωμαλίας του- στους +4^οC, που ήταν το σημείο της υψηλότερης ποιότητάς του. Οι πέστροφες και οι σολομοί πηγαίνουν προς τις πηγές, αντίθετα στο ρου των νερών, για να βρουν εκεί τις καλλίτερες ποιοτικά συνθήκες για να γεννήσουν τα αυγά τους εκμεταλλευόμενοι μια υδάτινη ενεργειακή ροή, όπως το ανεμοπλάνο εκμεταλλεύεται το ρεύμα του αέρα και παρασέρνεται σε μια ανάποδη ρουφήχτρα.

 

Η ακίνητη πέστροφα σε σχέδιο του Βίκτωρα Σαουμπέργκερ.

 

* Η ανθρώπινη φύση είναι τμήμα της παγκόσμιας φύσης, η οποία καθοδηγείται και κυβερνάται από τον συμπαντικό νόμο της Λογικής (τούτη η αρχή αποτελεί τη βασική σκέψη της φιλοσοφίας των Στωϊκών). Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, συγγενεύει όχι μόνο με τα άλογα όντα αλλά και με τους Θεούς, και πέραν του ενστίκου διαθέτει και ηθική αίσθηση. Κύριο ζητούμενο του βίου είναι συνεπώς το να ζει κάποιος σύμφωνα με την φύση του, η οποία πρέπει να εναρμονίζεται με την παγκόσμια φύση (πρακτικά και πνευματικά), που αποτελεί τμήμα της, η οποία για τον άνθρωπο, μέσω της λογικότητάς του (στα λατινικά ratio), ωθεί προς την Αρετή^. και άρα το «κατά Φύσιν ζην» σημαίνει κατ' ουσίαν το «κατ' Αρετήν ζην». Η περιβαλλοντική ηθική, ως τρόπος στάσης και συμπεριφοράς του ανθρώπου στον κόσμο του, σε αυτή τη στέρεα βάση στηρίζεται και από αυτήν αντλεί το βαθύ νόημά της.

 

του Αντώνιου Καπετάνιου

Επιλεγμένη βιβλιογραφία

• Alexandrersson Ol., «Ζων Ύδωρ. Ο Viktor Schauberger και η πρωτοποριακή του τεχνολογία για τη σωτηρία του περιβάλλοντος», μετάφραση: Νικόλαος Αντώνιος Κριλάκης, εκδόσεις Εισέλιξη, Αθήνα 2008.
• Bartholomew Al., «Hidden Nature. The startling insights o Victor Schauberger», Floris books, Edinburgh 2003.
• Berleant Arn., «Η αισθητική του περιβάλλοντος», μετάφραση: Μυρτώ Αντωνοπούλου-Νικόλαος Α. Ν. Γκόγκας, επιστημονική επιμέλεια: Γεωργία Αποστολοπούλου, Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή, Αθήνα 2010.
• Γεωργόπουλος Αλ., «Περιβαλλοντική ηθική», εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2002.
• Cobbald J., «Viktor Schauberger. A life of learning from nature», Floris books, Edinburgh 2006.
• Cathcart Br., «Από τη θεωρία του σταφιδόψωμου στην ατομική ενέργεια», μετάφραση: Κωνσταντίνα Καρύδη, εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί, Αθήνα 2006.
• Επίκτητος, «Η τέχνη του ζην», εκδόσεις Πύρινος Κόσμος, Αθήνα 2002.
• Implosion, Verein fuer Implosionwforscung und Anwendung e.V., www.implosion-ev.de.
• Κόουτς Κ., «Φυσικές μορφές της ζωντανής ενέργειας. Οι καταπληκτικές ενοράσεις και θεωρίες του Βίκτωρος Σαουμπέργκερ», μετάφραση: Κώστας Θεοδωρήμπασης, εκδόσεις Ρέω, Αθήνα 2006.
• Leibundgut H., «Η καλλιέργεια του δάσους (Die waldpflege)», μετάφραση-διασκευή: Σπύρος Ντάφης, Θεσσαλονίκη 1970.
• Pythagoras Keppler System, www.pks.or.at.
• Schauberger V., «The Water Wizard: The Extraordinary Properties of Natural Water», Paperback 1999.
• Schauberger V., «The Fertile Earth: Nature's Energies in Agriculture, Soil Fertilization and Forestry (Ecotechnology)», Paperback 2000.
• Tompkins P., Bird Chr., «Μυστικά του εδάφους», μετάφραση: Γιούρι Κοβαλένκο, εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα 1991.
• Τσώλης Θ., «Ο στωικός σοφός. Στωική ηθική και κοινωνική φιλοσοφία», εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2012.