Ο βανδαλισμός(;) της εκκλησίας της Ronchamp

Η εξιδανίκευση του ρωμαϊκού πολιτισμού κατά την περίοδο του διαφωτισμού προκάλεσε την ταυτόχρονη καταδίκη  του αντίστοιχου Γοτθικού και  Βανδαλικού, ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση που ο τελευταίος επιφύλασσε στα αγάλματα και στα λατρευτικά αντικείμενα. Η πράξη τής επιλεκτικής αυτής  καταστροφής δεν ήταν μια άσκοπη ή άλογη ενέργεια απλής δεισιδαιμονίας αλλά αποσκοπούσε στην προσβολή του εχθρικού πολιτισμού και της επιρροής του. Η συμβολική όσο και ουσιαστική αυτή πράξη αποθεώνεται ιστορικά στην απόπειρα του Courbet κατά την εξέγερση της Παρισινής  Κομμούνας να κατεδαφίσει τον οβελίσκο Vendome, σύμβολο της αυταρχικότητας του Ναπολέοντος του Τρίτου.

Το πρόσφατο σπάσιμο του παραθύρου της εκκλησίας Notre Dame du Haut στη Ronchamp της Γαλλίας δεν φαίνεται να εμπίπτει στην προαναφερθείσα  κατηγορία του «ιδεολογικού βανδαλισμού» (sic). Ένας υποτιθέμενος εχθρός του Μοντέρνου δεν θα περιορίζονταν μονάχα στο μεσαίο παράθυρο της  νότιας όψης ενώ οι υποψίες που διατυπώθηκαν περί παγανιστών λατρευτών του ηλίου οι οποίοι ηθελημένα κατέστρεψαν την σελήνη που ο Le  Corbusier είχε ζωγραφίσει στο μπλε παράθυρο εμπίπτουν μάλλον στη σφαίρα του απίθανου. Το πεταμένο, μισοάδειο παγκάρι στον προαύλιο χώρο καθώς και η διάρρηξη στο τουριστικό περίπτερο της εισόδου συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι οι  εισβολείς ήταν απλοί κλέφτες. Ας μη ξεχνάμε ότι η ανεργία στην περιοχή της Haute-Saone βρίσκεται στο 10,6% (σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του  2013)[1] με 72.000 εργαζόμενους σε σύνολο πληθυσμού 239.500 (2010) την ίδια στιγμή που ο William Curtis[2] και άλλοι καταγγέλλουν την αλόγιστη επένδυση των 10.000.000 ευρώ τής μελέτης του Renzo Piano αλλά και για κερδοσκοπία και πλήρη εμπορευματοποίηση την διαχείριση του μνημείου  που έχει μετατρέψει τον λόφο σε μια περίκλειστη κοινότητα (ηλεκτρική πύλη εισόδου, κ.α.) εκμεταλλευόμενη τα 80.000 εισιτήρια που πληρώνουν ετησίως  οι επισκέπτες.

Το μοναδικό αυτό αρχιτεκτόνημα του Le Corbusier μετατρέπεται έτσι σε ένα σύμβολο καπιταλιστικής συσσώρευσης που ενδεδυμένο τον απομειωτικό  μανδύα της τουριστικής ατραξιόν «προσβάλει» τους ανέργους και τους χαμηλόμισθους της ευρύτερης περιοχής. Θα έλεγε κανείς ότι είναι αυτό (η χρήση  του) που «βανδαλίζει» τους κατοίκους της Haute-Saone και ταυτοχρόνως αναζητά την απολεσθείσα αύρα του, εκείνη την αιθέρια ομορφιά στην οποία
αναφέρονταν ο James Stirling τον Μάρτιο του 1956 στο Architectural Review. Μια ομορφιά απαύγασμα περίτεχνης πλαστικότητας και υπέρβασης του  αναλυτικού Κυβισμού και όλων των προγενέστερων ρασιοναλιστικών αρχιτεκτονημάτων του δημιουργού, διακινδυνευμένης και από την αμέλεια  επαρκούς συντήρησης που κατήγγειλε το Ίδρυμα Le Corbusier δια τού προέδρου του, Antoine Picon.

Τα δικαιολογημένα αιτήματα για περισσότερη φύλαξη και μέριμνα για το μνημείο που αποτελεί σημείο αναφοράς για τους απανταχού αρχιτέκτονες μπορεί  να το προστατέψουν, δεν θα καταφέρουν να εξαλείψουν όμως την πραγματικότητα της τρέχουσας οικονομικής κρίσης που διαβρώνει τοπικές κοινωνίες  σε όλη την Ευρώπη. Ο άνεργος τής Γαλλικής επαρχίας, και όχι μόνο, πάντα θα το θεωρεί ως ένα έκθεμα υπεροχής προορισμένο για ορισμένους, πολλοί  εκ των οποίων ούτε καν αντιλαμβάνονται την οδυνηρή θέση στην οποία έχουν περιπέσει συμπολίτες τους.

του Νικόλα Μιτζάλη

Παραπομπές
[1] http://www.bdm.insee.fr
[2] William JR Curtis, Vandalism and Neglect at Ronchamp, The Architectural Review, 22/1/2014, σ.2

Foto : http://www.mappingwords.com/?attachment_id=5479