178.14 Επεμβαίνοντας στο βιομηχανικό και αρχαιολογικό τοπίο της Ρόδου, ο αλευρόμυλος SAMICA

Φοιτητές : Πουλάκη Φωτεινή, Ντέλλα Αλεξία
Επιβλέπoντες καθηγητές : Κώστας Μωραΐτης, Νίκος Μπελαβίλας
Ε.Μ.Π
Ημερομηνία παρουσίασης : Νοέμβριος 2014

Με τη διπλωματική μας εργασία με τίτλο «Επεμβαίνοντας στο βιομηχανικό και αρχαιολογικό τοπίο της Ρόδου, ο αλευρόμυλος SAMICA», επιχειρούμε να εντοπίσουμε και να αναδείξουμε την αρχαία αλλά και νεότερη βιομηχανική ιστορία του νησιού της Ρόδου, με την αναβίωση του αποθετικού της πλούτου. Το νησί της Ρόδου βρίσκεται στο σταυροδρόμι δυο μεγάλων θαλάσσιων διαδρομών της Μεσογείου και αποτέλεσε σημείο συνάντησης πολλών πολιτισμών γεγονός που διαμορφώνει τη σύγχρονη εικόνα της. Αυτή η επαλληλία διαφορετικών πολιτισμών που χαρακτηρίζει το νησί έχει ως αποτέλεσμα, ευρήματα μεγάλου ενδιαφέροντος να παραμένουν σήμερα αναξιοποίητα. Ταυτόχρονα, χιλιάδες επισκέπτες φτάνουν κάθε χρόνο στο νησί για να θαυμάσουν το φυσικό της περιβάλλον και τα πολιτιστικά της μνημεία. Στόχος μας ήταν η διαμόρφωση μια ζώνης πολιτισμού με την ανάπλαση της υποβαθμισμένης πρώην βιομηχανικής ζώνης Κόβα, η οποία θα λειτουργεί ως μεταβατική ανάμεσα στην υπό κατασκευή νέα μαρίνα και στην υπόλοιπη πόλη. Πιο συγκεκριμένα, προτείνουμε τον σχεδιασμό υπαίθριων και ελεύθερων χώρων με βασικό εργαλείο το πράσινο που θα συνοδεύεται με την επανάχρηση των βιομηχανικών κελυφών, αλλά και την ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων που εντοπίζονται στην περιοχή. Στη συνέχεια εστιάζουμε στη διαμόρφωση της πλατείας της αλευροβιομηχανίας SAMICA που περιλαμβάνει ευρήματα του ναού της Ίσιδας.

Στην περιοχή Κόβα, από τους αρχαίους χρόνους τοποθετούνταν οι δευτερεύουσες λειτουργίες της πόλης όπως  οι απαραίτητες γι αυτήν αποθηκευτικές εγκαταστάσεις . Αργότερα συγκεντρώνονται στην περιοχή καποιες απο τις βιομηχανικές μονάδες του νησιού ενώ κατά τη δεκαετία του 80 παρατηρείται σταδιακή υποβάθμιση της λόγω της αποβιομηχάνισης. Η νοτιανατολική ακτή της πόλης της Ρόδου παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα, που σχετίζονται με τη θέση της  σε κεντροβαρικό σημείο του πολεοδομικού ιστού και την παράδοσή της.Παρ'όλα αυτά η σημερινή εικόνα της υπογραμμίζεται απο tην συνύπαρξη  ασύμβατων, μεταξύ τους, χρήσεων.

 

 

Η διαχρονικότητα ως βασικό στοιχείο συγκρότησης της σύγχρονης πόλης της Ρόδου. Αναπαράσταση και μελέτη των διαφορετικών «επιπέδων» του πολεοδομικού ιστού της πόλης από την ίδρυσή της το 408 π.Χ. μέχρι σήμερα.

 

 

Στοιχεία  ιστορικής βιομηχανικής και αρχαιολογικής αξίας τοποθετούνται στην περιοχή Κόβα. Εντοπίζεται λοιπόν το Καρναγιο, οι γκαταστάσεις των σφαγείων, δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής καθώς και ο αλευρόμυλος Samica που ιδρύεται το 1938. Δέκα χρόνια νωρίτερα ιδρύεται η αγροτική βιομηχανική εταιρία CAIR η οποία μορφολογικά διακρίνεται απο μια ανατολίζουσα αρχιτεκτονική έκφραση.

Τα Μαράσια αποτελούν παλαιοχριστιανικούς πυρήνες κατοίκησης ενώ νοτιότερα εντοπίζεται το κτήριο της ΔΕΗ.

Η Νέα Μαρίνα βρίσκεται υπό κατασκευή ενώ στο Ρέμα του Ροδινιού βρίσκεται ο Αρχαιολογικός χώρος γνωστός ως icaro

 

 

Η πρόταση μας στοχεύει:

- στην ανάδειξη της νεότερης βιομηχανικής ιστορίας της Ρόδου μέσω της αναβίωσης των καταλοίπων της
- στην λειτουργία της περιοχής ως μεταβατική ζώνη με χρήσεις πολιτισμού και εκπαίδευσης για την ομαλή σύνδεση της νέας μαρίνας με την υπόλοιπη πόλη
- στην απόδοση χώρου στον πεζό με την χάραξη περιπάτων, καθώς και ελεύθερων χώρων πρασίνου.

 

 

Ο αλευρόμυλος SAMICA αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του ιταλικού ρασιοναλισμού καθώς είναι επιβλητική κατασκεύη με τη μορφή της να υποτάσσεται στις λειτουργικές απαιτήσεις της βιομηχανίας. Το εγκαταλελημένο σήμερα κέλυφος είναι ισχυρό τοπόσημο της περιοχής και σύμβολο της βιομηχανικής άνθησης του νησιού.

Ο ναός της Ίσιδας (25 x 12,5 μ.) τοποθετείται πάνω στο ιπποδάμειο σύστημα της αρχαίας πόλης και σε εγγύτητα με τα αρχαία λιμάνια της, λόγω των στενών θαλλάσιων δεσμών της Ρόδου με την Αλεξάνδρεια αλλά και της σύνδεση της θεάς με την ναυσιπλοιία.

Η ιδέα μας εξελίχθηκε πάνω στην γραμμική  χάραξη που ενώνει τους 3 πόλους του ενδιαφέροντος μας , τα σφαγεία, το Samica και την cair αλλά και δευτερεύουσες  διαδρομές που μας εισάγουν ηπιότερα στον υπαίθριο μας.

Τα δέντρα αντιμετωπίστηκαν ως όγκοι που συνδιαλέγονται με το στηβαρό κτήριο της αλευροβιομηχανίας και τον περιβάλλοντα δομημένο και μη χώρο επεμβαίνοντας στην κλίμακα του τόπου ενώ πυκνώνουν και αραιώνουν ανάλογα πως θέλουμε να ορίσουμε τους δίαφορους χώρους και τις θέες  από αυτούς προς το περιβάλλον.

 

 

 

Περιγραφή διαμόρφωσης της πλατείας του αλευρόμυλου SAMICA

Στα σχέδια διακρίνεται η ισχυρή χάραξη του βασικού περιπάτου που διαπερνά την πλατεία και εισάγει τον πεζό απο τό επίπεδο του δρόμου, με ανοδική κλίση, αρχικά σε ένα ενδιάμεσο πλάτωμα και τέλος στο επίπεδο του κάθετου δρόμου για να επιτευχθεί η σύνδεση με το κτήριο της CAIR. Από τα πλατώματα πραγματοποιείται η πρόσβαση μέσω ραμπών ή σκαλοπατιών, είτε στην κεντρική πλατεία της σύνθεσης είτε στην πλατεία του ναού της Ίσιδας, που βρίσκεται σε χαμηλότερη στάθμη ωστε να αναδειχθεί η ανασκάφη.

Υπάρχουν εναλλακτικές συνδέσεις μεταξύ των δύο πλατείων μέσω μεταλλικής ράμπας και διαμέσου ειδικης διαδρομής με μπαλκόνια που προσφέρουν θέα προς τον ναό και οδηγούν στο κτήριο που στεγάζει τα εκθέματα του ναού. Τοποθετέιται ακόμα σε άμεση σχέση με την ανασκαφή το υδάτινο στοιχείο με σκοπό να επαναφέρει τη σχέση της θεάς με το νερό.

Νότια τοποθετείται, μέσω βαθμιδωτής διαμόρφωσης του εδάφους, υπαίθριου θέατρο με τις απαραίτητες συνοδευτικές κατασκευές. Πίσω από τον αλευρόμυλο βρίσκονται στέγαστρα για τα εργαστήρια συντήρησης που συλειτουργούν με το εσωτερικό του κτηρίου. Στο ψηλότερο επίπεδο βρίσκονται αρωματικοί κήποι και μικρό δασύλλιο με χώρους στάσης και ελέυθερη κλιμάκωση του εδάφους.

Τα ιστορικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία που συνθέτουν τον οικόπεδο.

 

 

Μελετώντας το θέμα της επανάχρησης των βιομηχανικών κελυφών στόχος μας ήταν μια ήπια επέμβαση στο κέλυφος του samica . Διατηρούμε λοιπόν τον υπάρχων φέροντα οργανισμό  αλλά και  την κυψελωτη γεωμετρία των silo και στοχέυουμε στην ανάδειξή τους με ένα σύστημα μεταλλικών διαδρόμων. Ταυτόχρονα, δημιουργόυμε ένα σύστημα από μεταλλικά πατάρια και διαδρόμους  στη θέση των παλιών . Τέλος, περικλύουμε αυτό το σύστημα με το υπάρχον κέλυφος επαναφέροντας το υπάρχον επίχρισμα, τη φιντα πιέτρα, αντιμετωπίζοντας το κτήριο ώς γλυπτό που φέρει μνήμες καθώς το θεωρούμε κομμάτι της ιστορίας του κτηρίου.

Ως  προς τη Χρήση κτηρίου, το κτήριο αποτελεί  συγκρότημα αρχαιολογίας- εκπαίδευσης- πολιτισμού.

 

 

 

Στο ισόγειο τοποθετούνται τα εργαστήρια συντήρησης της αρχαιολογίας καθώς  και μουσειακός χώρος για την ανάδειξη των ευρημάτων με τις απαραίτητες συνοδευτικές λειτουργίες.  Σε επόμενο επίπεδο, το μουσείο εμφανίζεται με τη μορφή μεταλλικών ραμπών που τρυπούν τους τοίχους των silo ενώ ο επισκέπτης καθώς περιηγείται μέσα σ αυτά έχει τη δυνατότητα να παρακολουθείσει σχετικές προβολές στους τείχους. Εξωτερικά του κτηρίου κατασκευάζεται ένα σύστημα από μεταλλικούς διαδρόμους και ένα κλιμακοστάσιο που τοποθετούνται  στο σπασμένο κομάτι της βιομηχανίας. Από αυτό γίνεται η είσοδος στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων που βρίσκεται στον πρώτο όροφο, στην βιβλιοθήκη που συνοδεύεται απο αναγνωστήρια στον δευτερο όροφο αλλά  κα στους χώρους για διαλέξεις και workshops του τρίτου ορόφου. Οι χώροι αυτοί συνιστούν μια ανεξάρτητη ενότητα στην οποία η πρόσβαση μπορεί να γίνει ανεξάρτητα από τη λειτουργία του υπόλοιπου κτηρίου που όμως επικοινωνεί  με τον όγκο που περικλείει τα silo μέσω ενδιάμεσου χώρου όπου βρίσκεται το κεντρικό κλιμακοστάσιο του κτηρίου, ο ανελκυστήρας και οι βοηθητικοί χώροι.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.