(136.11) Μεταλλευτικό Μουσείο στη Σέριφο

Φοιτήτριες : Κρεμμύδα Λήδα, Ματάλα Μυρτώ
Υπεύθυνη Διδάσκουσα : Τσιράκη Σοφία, Λέκτορας Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων
Σύμβουλος : Βασιλάτος Παναγιώτης, Λέκτορας Συνθέσεων Τεχνολογικής Αιχμής
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία Παρουσίασης : 18/7/2011

[σύντομη περιγραφή]
Το νέο μουσείο αντιμετωπίζεται ως ένα κομβικό σημείο μιας ενιαίας διαδρομής που έχει στόχο την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και την ανάδειξη της  περιοχής ως τόπο μνήμης.  Κύριο  συνθετικό εργαλείο αποτέλεσε η ανάλυση και η επανερμηνεία του τόπου και των στοιχείων του.

[κείμενο]
Το θέμα της διπλωματικής εργασίας αφορά στο σχεδιασμό ενός μεταλλευτικού μουσείου στη Σέριφο στην περιοχή του Μεγάλου Λιβαδιού, το οποίο θα αναφέρεται στην ανάπτυξη της μεταλλευτικής  δραστηριότητας  του νησιού που έχει αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του.
Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο νοτιοδυτικό κομμάτι του νησιού όπου αναπτύχθηκε ένα πυκνό δίκτυο μεταλλευτικών κέντρων. Το μεγάλο Λιβάδι, ως έδρα της εταιρείας εκμετάλλευσης, αποτέλεσε το βασικό πυρήνα αυτού του δικτύου. Στις δύο πλευρές του όρμου, αλλά και στον οικισμό, δεσπόζουν ακόμα τα ίχνη της βιομηχανικής ιστορίας: οι πέτρινες κατασκευές αντιστήριξης, οι μεταλλικοί μηχανισμοί μεταφοράς, οι στοές και τα πηγάδια εξόρυξης συνθέτουν ένα χαρακτηριστικό τοπίο, που διατηρεί ακόμα ζωντανές τις μνήμες των παλιών μεταλλωρύχων.

Κεντρική πρόθεση ήταν μια συνολική αντιμετώπιση με στόχο την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και την ανάδειξη της περιοχής ως τόπο μνήμης. Το νέο μουσείο αντιμετωπίζεται ως ένα κομβικό σημείο μιας ενιαίας διαδρομής που διατρέχει τον όρμο και αναδεικνύει τα σημεία ενδιαφέροντος. Στην προσπάθεια αυτή σχεδιάζονται μικρές σημειακές επεμβάσεις, ενώ το μουσείο διαμορφώνεται ως ένα κτίριο-πορεία διαμέσου του οποίου ολοκληρώνεται η περιήγηση του επισκέπτη στα μεταλλεία.
Ο χώρος του μουσείου σχεδιάζεται κατάλληλα ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να παρατηρήσει τα τεκμήρια της μεταλλευτικής ιστορίας του νησιού, και ταυτόχρονα να αποκτήσει μια εμπειρία βιωματική η οποία παραπέμπει στην αίσθηση των μεταλλευτικών στοών. Εκτός από τους χώρους της μόνιμης έκθεσης, προβλέπονται επίσης ένας χώρος για περιοδικές εκθέσεις, ένας μικρός χώρος προβολών,  χώροι εργαστηρίων για τους ερευνητές και τους υπεύθυνους της έκθεσης, και ένα μικρό αναψυκτήριο.
Βασική πρόκληση και παράλληλα προβληματισμός για τον σχεδιασμό υπήρξε η ένταξη σε ένα τόπο- μνημείο, που έχει μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία και μια αυτοτέλεια. Κύριο  συνθετικό εργαλείο αποτέλεσε η ανάλυση και η επανερμηνεία του τόπου και των στοιχείων του. Οι πέτρινες κατασκευές και οι αναλημματικοί τοίχοι, η στοά, το άγριο ανάγλυφο, η μεταλλική σκάλα φόρτωσης μεταφράστηκαν σε νέες χωρικές εμπειρίες δημιουργώντας ποιότητες που βασίζονται σε αντιστίξεις και εναλλαγές του φωτός, των αναλογιών και των υλικών.
Το νέο μουσείο σχεδιάζεται στο τελείωμα της περιοχής των μεταλλείων ως μια διακριτή συνέχειά τους. Με αυτόν τον τρόπο  είναι το τελευταίο σημείο που αποκαλύπτεται στον επισκέπτη, και  διαμέσου του γίνεται η διασύνδεση των δύο επιπέδων των μεταλλείων.

Η κεντρική ιδέα διαμορφώνεται με τον σχεδιασμό μιας τεθλασμένης γραμμής, η οποία εκφράζεται στον χώρο ως ένας ψηλός πέτρινος τοίχος, που παραπέμπει στους αναλημματικούς τοίχους της περιοχής, ενώ η χάραξή του συνεχίζει τα ίχνη τους. Η αναδίπλωση και η προεξοχή αυτού του τοίχου διαμορφώνουν την είσοδο ως μια στοά και σχηματίζουν εσωτερικά τους χώρους του μουσείου.
Κεντρικό στοιχείο συγκρότησης της σύνθεσης είναι ο γραμμικός άξονας, ο οποίος οργανώνει τις πορείες προσέγγισης της εισόδου και διευκολύνει την προσπέλαση και από τα δύο επίπεδα του χώρου των μεταλλείων στον χώρο του μουσείου.

Σε  αντίθεση με αυτό τον άξονα έρχεται η εσωτερική πορεία του μουσείου, η οποία εξελίσσεται σαν κορδέλα που αναδιπλώνεται ανάμεσα στους τοίχους και καταλήγει στο αρχικό σημείο. Ο πυρήνας που ενώνει αυτές τις δύο κινήσεις είναι ένας ημιυπαίθριος ελεύθερος χώρος, ανεξάρτητος από τη λειτουργία του μουσείου.

Πιο αναλυτικά, η είσοδος στο μουσείο γίνεται μέσω μιας πορείας-στοάς ανάμεσα σε δύο ψηλά τοιχεία, η οποία καταλήγει σε έναν μεγάλο χώρο διπλού ύψους. Στον ίδιο άξονα, συμμετρικά, τοποθετείται μια σκάλα και ένας κατακόρυφος άξονας κινήσεων, που δίνουν τη δυνατότητα μετάβασης στον ίδιο χώρο από το ανώτερο επίπεδο των μεταλλείων. Διαμέσου αυτού του χώρου, ο οποίος παίρνει κεντρική σημασία, γίνεται η είσοδος στους εκθεσιακούς και βοηθητικούς χώρους του μουσείου.
Εσωτερικά του μουσείου διαμορφώνεται ένας ενιαίος μεγάλος χώρος ανάμεσα στους δύο τοίχους, μέσα στον οποίο ξεδιπλώνεται μια ελαφριά κατασκευή, σχηματίζοντας τον πρώτο όροφο και τις διαδρομές μετάβασης μεταξύ των επιπέδων. Καθώς δεν επαναλαμβάνει την κάτοψη του ισογείου, αποκολλάται από τα όρια των τοίχων και δίνει  τη δυνατότητα οπτικής επικοινωνίας μεταξύ των χώρων. Με τον σχεδιασμό κατάλληλων φωταγωγών δημιουργούνται εναλλαγές φωτός και σκιάς στους εσωτερικούς χώρους, ενώ ταυτόχρονα ιχνηλατούνται στο έδαφος τα εσωτερικά όρια του κτιρίου.

Η επιλογή των υλικών γίνεται με βασικό κριτήριο την ένταξη του νέου μουσείου στον τόπο, εξυπηρετώντας παράλληλα τις βασικές συνθετικές αρχές. Ο φέρον οργανισμός και οι τοίχοι αντιστήριξης σχεδιάζονται από οπλισμένο σκυρόδεμα, ενώ στο εσωτερικό χρησιμοποιείται μέταλλο και ξύλο. Εξωτερικά, αναρτώνται συρματοκιβώτια, στα οποία εγκιβωτίζονται υλικά της περιοχής. Με αυτόν τον τρόπο η νέα επέμβαση παραπέμπει στις πέτρινες κατασκευές της περιοχής, ενώ παράλληλα διαφοροποιείται από αυτές. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη επιλογή στο εσωτερικό χώρο του μουσείου δημιουργεί ενδιαφέροντα παιχνίδια φωτός σε συγκεκριμένα σημεία.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.