ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ: ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΩΙ ΣΤΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ -(ΜΕΡΟΣ Γ')

Αν και το φαινόμενο είναι γνώριμο, έχει μάλλον ελάχιστα αναζητηθεί η σειρά των παραμέτρων που συνέβαλε στη συντριπτική αυτή μεταστροφή. Η αναλυτική προσέγγιση των φαινομένων μπορεί να λειτουργήσει ως ικανό υπόβαθρο για την ενσυνείδητη και θετική μετεξέλιξη του δομημένου περιβάλλοντος στην ελληνική επικράτεια.

<< Δείτε το ΜΕΡΟΣ Α' & B' ΜΕΡΟΣ

Οικοδομικός αναχρονισμός
Η εντονότερη αντίφαση κείται στο κατασκευαστικό πεδίο.
Ειρωνικά, θεωρείται πως η τυπική ελληνική οικοδομή είναι τεχνολογικά προηγμένη αφού χρησιμοποιεί φέροντα οργανισμό οπλισμένου σκυροδέματος, τεχνολογικό προϊόν του 20ου αιώνα - βλέπε Maison Dom-ino του Le Corbusier - ενώ άλλες ανεπτυγμένες χώρες όπως οι Η.Π.Α. χρησιμοποιούν το ίδιο ουσιαστικά σύστημα ξύλινης κατασκευής της αγγλοσαξονικής παράδοσης - balloon frame.
Κι όμως, η μπετονένια ανοδομή ακόμη και αν βασίζεται σε υλικά νεώτερης τεχνολογίας, εφαρμόζει ιδιαίτερα πρωτόγονες τεχνικές ανέγερσης όπως in-situ συνολικό ξυλότυπο που παράγεται με πρωτογενείς δομικές ύλες, υποτυπώδη εργαλεία και σχεδόν μηδενική εξειδίκευση. Αντίστροφα, οι φαινομενικά αναχρονιστικές παραδοσιακές μέθοδοι της ξύλινης προκατασκευής έχουν προγραμματική αυστηρότητα και ιδιαίτερα χαμηλά περιθώρια κατασκευαστικής ανοχής - λάθους ενώ υιοθετούν κάθε νέα μέθοδο βιομηχανικής παραγωγής. Έτσι η  φαινομενικά τεχνολογική εικόνα που παρουσιάζει το σύνηθες ελληνικό σπίτι - το οποίο διαφαίνεται εικονογραφικά πιο μοντέρνο από το αντίστοιχο βορειο-ευρωπαϊκό ή αμερικανικό - αναιρείται από τη μη-τεχνολογική μέθοδο δόμησης.
Ακριβώς όμως η επιλογή των μεθόδων δόμησης αντανακλά και τη ρευστότητα των προθέσεων. Η νοοτροπία της κατά-την-πορεία σχεδιαστικής αλλοίωσης και των διαδοχικών ετερόκλητων προσθηκών δεν μπορεί να πραγματωθεί με ελαφρές μεθόδους προκατασκευής και ξηρής δόμησης, αφού δεν είναι δυνατές οι επί τόπου σχεδιαστικές αναπροσαρμογές, κάτι όμως που είναι ανά πάσα στιγμή εφικτό με τη νωπή δόμηση της οπτοπλινθοδομής και των αναμονών του μπετονένιου σκελετού.

Αναπτυξιακή προοπτική
Το νεοελληνικό καθεστώς του ιδιώτη ημι-ερασιτέχνη μικρο-εργολάβου και της προσωποπαγούς οικοδομικής δραστηριότητας των ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας αναγκαστικά έχει εισέλθει σε φθίνουσα πορεία.
Σταδιακά η οικοδόμηση θεσμοθετείται αυστηρότερα, τα απαιτούμενα κεφάλαια και οι νομικές προϋποθέσεις πολλαπλασιάζονται. Αντίστοιχα, οι επαγγελματικές κατασκευαστικές επιχειρήσεις ενδυναμώνονται παράγοντας κτίρια γενικευμένης τυπολογικής μορφής προς εμπορική διάθεση και όχι απλά ιδιόχρηστα καταλύματα μικροϊδιοκτητών. 
Αν σήμερα σε ισχυρό ποσοστό στα αστικά κέντρα της ελληνικής επικράτειας οι ένοικοι διαμερισμάτων είναι ταυτόχρονα κατασκευαστές και ιδιοκτήτες τους, σε δύο γενιές το καθεστώς της ιδιοκατοίκησης αυτονόητα θα έχει μειωθεί σημαντικά, αφού οι ρυθμοί ανοικοδόμησης δεν ακολουθούν την πληθυσμιακή αύξηση.
Σχεδόν εξαναγκαστικά, η μεταπώληση και ενοικίαση του κτιριακού δυναμικού θα δώσει περιθώριο σε ευρύτερες επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα να απαλλοτριώσουν και να επανασχεδιάσουν ευρύτερες αστικές εκτάσεις υπερπολλαπλάσιες του συνήθους μεμονωμένου οικοπέδου, ανταποκρινόμενες στα δεδομένα και τις εξελισσόμενες στεγαστικές ανάγκες και τις απαιτήσεις της πόλης.
Η ποιότητα και επιτυχία τέτοιων εγχειρημάτων έγκειται στο ευρύτερο αναπτυξιακό πλαίσιο.
Στη διαμόρφωση αυτού, άμεση παγίδα είναι η άκριτη και ωμή εισαγωγή προτύπων ή τυπολογιών για κτίρια προς εμπορική διάθεση, είτε κατοικίας ή επαγγελματικών χώρων.

Βραχυπροθεσμία ως αρχή
Στο μεταξύ, η σύγχρονη ελληνική πόλη συνεχίζει να αναπτύσσεται στο ίδιο μοτίβο αυθαιρεσίας και ανέχειας και τα προβλήματα αστικής οργάνωσης συγκαλύπτονται από ένα πέπλο εφησυχασμού με μεθοδεύσεις βραχύχρονης αναστολής της αντιμετώπισης του οικονομικο-κοινωνικού αδιεξόδου. Η οικοδόμηση παραμένει σχεδόν η μόνη ευρέως διαδεδομένη εντόπια προσοδοφόρα επιχειρηματική πρακτική αποτελώντας μια κινητήρια δραστηριότητα της εγχώριας οικονομικής ανάπτυξης.
Και όμως, δεν έχει παρατηρηθεί ικανή πρόοδος από το καθεστώς της πρωτογενούς οικοδομικής πρακτικής, αφού ακριβώς η γνωστή νεώτερη εποποιία των ανειδίκευτων λαθρομεταναστών και των κάθε λογής προσφύγων αναδυνάμωσε την ευρύτερη  μεταπολεμική πολιτική πρακτική της συσσώρευσης ανειδίκευτων εργατών στα αστικά με επίκεντρο την οικοδομική δραστηριότητα.
Απλά πλέον πρόκειται για αλλόφυλες πληθυσμιακές μάζες που άκριτα καλούνται να επαναλάβουν τη μοίρα του μεταν-αστεύοντος ανειδίκευτου και πενιχρά αμειβόμενου έλληνα χωρικού των περασμένων δεκαετιών ώστε να συγκαλυφθεί προσωρινά το προφανώς επερχόμενο κοινωνικο-οικονομικό αδιέξοδο. Εκγυμνάζεται, διογκείται και παγιώνεται έτσι ένα στείρο καθεστώς αδράνειας απερισκεψίας και παρασιτισμού αντί οιασδήποτε υγιούς διαδικασίας ανάπτυξης.
 
Η απαξίωση του συλλογικού
Είναι άμεσα αντιληπτό ότι συντριπτική μερίδα των δημοσίων έργων αφορά στην ανάπτυξη του οδικού δικτύου εξυπηρέτησης ιδιωτικών οχημάτων, ενώ ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός παραμένουν στην κοινή συνείδηση ως μη-απτά, θολά και δυσνόητα θέματα που συνήθως έχουν διαγραφεί, υποκαθιστάμενα από την εφαρμογή ευκαιριακών και υποτιθέμενα προσωρινών λύσεων που αποδεικνύονται μη-αναστρέψιμες.
Αντίστροφα, ο σχεδιασμός του δημόσιου χώρου - υπόλοιπου -  ανάγεται σε θέμα υπέρτατης δυσκολίας, συγκεντρώνοντας με εντυπωσιακό τρόπο κυκεώνα ετερόκλητων διασταστιοποιημένων θέσεων, και συνολική σύγχυση, όπως βλέπουμε καθημερινά σχεδόν σε κάθε περίπτωση οργανωμένου ανασχεδιασμού, βλέπε τις περίφημες αθηναϊκές πλατείες   και πεζοδρομήσεις.

Του Αριστοτέλη Δημητρακόπουλου

Τέλος

<< Δείτε το ΜΕΡΟΣ Α' & B' ΜΕΡΟΣ